Oplevingen van het denken : over de menselijke emoties
Martha Nussbaum
Martha Nussbaum (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ambo, cop. 2012 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : ECONOMIE : 354.7 NUSS |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ambo, cop. 2012 |
Thema: wereldburgerschap 10.1.WBS |
15/09/2012
De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum is een productieve schrijfster en een vruchtbaar denkster. Na Grensgebieden van het recht en Oplevingen van het denken verscheen vorig jaar de Nederlandse vertaling van Not for profit (Niet voor de winst), waarin ze een op burgerschap en verbeelding gebaseerde pedagogiek verdedigde als alternatief voor het steeds sterker gecommercialiseerde westerse onderwijslandschap. Onlangs voegde ze er Mogelijkheden scheppen: een nieuwe benadering van de menselijke ontwikkeling aan toe. Gesterkt door de inzichten en argumenten van Griekse en moderne wijsgeren, reikt ze in haar jongste studie een vernieuwende visie op welvaart aan — niet gebaseerd op economische of utilitaristische argumenten, maar op de mate waarin politieke gemeenschappen erin slagen het potentieel van de individuele burgers concreet te realiseren. Eerder dan de vraag naar de omvang van het opgepotte kapitaal, dient volgens de auteur de vraag te worden gesteld in hoeverre de staat de mogelijkheid heeft gecreëerd om haar burgers tot zelfontplooiing te laten komen. Nussbaum erkent de raakvlakken met overige theoretische welvaartsmodellen, maar benadrukt tevens de eigen aard van de door haar en Amartya Sen uitgewerkte capability-benadering. Ze dringt aan op een actiever overheidsbeleid, dat burgers over een minimale welvaartsdrempel tilt, de oorzaken van armoede wegneemt, basisonderwijs stimuleert, reële gelijkheid tussen de geslachten nastreeft en respect voor het milieu afdwingt. Hoewel haar these ontegensprekelijk mondiale dimensies heeft (ze benadrukt meermaals dat haar benadering wortels heeft in niet-westerse samenlevingen en vanuit haar aard globaal toepasbaar is), onderschrijft ze het blijvende belang van staten, niet enkel voor het handhaven van nationale en culturele verschillen, maar ook voor het garanderen van enkele minimale ‘essentiële capabilities’ (zoals leven, lichamelijke gezondheid of het aanhalen van sociale banden).
Nussbaums these is inventief en gedurfd, en klaagt terecht enkele tekorten aan in de heersende economische en politieke modellen. Toch is het de vraag of de capability-benadering wezenlijk afwijkt van opvattingen die al sinds de vroege verlichting ingang hebben gevonden. De menselijke waardigheid die Nussbaum als vertrekpunt neemt, past in en vloeit voort uit het monisme (de idee dat alle mensen een zekere essentie met elkaar delen) dat radicale denkers als Spinoza en Van den Enden reeds in de zeventiende eeuw verdedigden. De lijst met tien ‘essentiële capabilities’ die ze in haar boek opneemt is weliswaar concreter dan de onvervreemdbare rechten die onder meer in de Amerikaanse grondwet worden opgesomd, maar worden er tevens in ruime mate door gedekt. Zo kan de mogelijkheid tot het vormen van een eigen ethiek als een variant op de vrijheid van godsdienst en eredienst worden beschouwd, en de relatie met andere soorten als een geactualiseerde versie van het recht op het nastreven van geluk. Ook haar pleidooi voor een sterkere staatsparticipatie is eerder een gradatieverschil dan een breuk met het fragiele machtsevenwicht tussen overheid en burger dat talrijke verlichte filosofen meer dan drie eeuwen geleden al poogden uit te tekenen. Niettemin beargumenteert Nussbaum de door haar aangebrachte nuances erg creatief en met passie. In een geglobaliseerde wereld, waarin onmatige welvaartsverschillen en schendingen van elementaire mensenrechten omvangrijke gemeenschappen blijvend (kunnen) ontwrichten, is elke denkoefening met het oog op een grotere rechtvaardigheid meer dan zinvol. [Fabian Van Samang]
Drs. H.H.M. Meyer
De auteur, filosofe, was onder meer verbonden aan de universiteiten van Chicago, Harvard en kreeg een groot aantal eredoctoraten. Ze is de auteur van een groot aantal publicaties, waaronder 'Oplevingen van het denken' (2004) over emoties en 'Een waardig bestaan' (2007) over dierenrechten. Zij hoort tot de belangrijkste vertegenwoordigers van een groeiende groep deskundigen die het onzin vinden de ontwikkeling van een land af te meten aan economische maatstaven zoals het bruto-nationaal product, de enige maatstaven waar instellingen als de Wereldbank en het IMF – van zo een cruciaal belang voor ontwikkelingslanden – van uitgaan. De ontwikkeling van een land – of liever zijn bevolking – hangt meer af van de mogelijkheden ('capabilities') die individuen hebben, die beslissend zijn voor de kwaliteit van het menselijk leven. Dit boek gaat hier diep op in, noemt standaarden, geeft voorbeelden. Geen lichte kost, wel heel dicht bij het leven zelf. Niet alleen van belang wegens de inhoud, maar vooral vanwege de enorme invloed van dit concept op zowel ontwikkelingslanden als de ontwikkeling van de bevolking in zogenaamde ontwikkelde landen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.