Sinds Adam en Achilles : Bijbel en mythologie in de Europese literatuur
Rita Beyers (Auteur), Geert Lernout (Auteur), Paul Pelckmans (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Acco, 2011 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : 819 BEYE |
Besprekingen
15/04/2012
De auteurs van Sinds Adam en Achilles doceren al enkele jaren de cursus 'Intertekstualiteit, Bijbel en mythologie' (aan de universiteit van Antwerpen) en nu hebben ze die cursus tot handboek herwerkt. Ze willen studenten theoretisch en praktisch laten kennismaken met intertekstualiteit en focussen daarbij op Bijbelse en mythologische motieven, die in deze discipline veel aan bod komen, maar steeds minder tot de parate kennis van het studentenpubliek behoren.
In een eerste (theoretisch) deel gaan ze na hoe het begrip intertekstualiteit inhoud en vorm kreeg en wat bedoeld is met afgeleide termen als meta- en hypertekstualiteit. Ze wijzen ook op contrasten in de manier waarop auteurs met de brontekst omsprongen: de esthetica van de gelijkheid (met imitatio en aemulatio) tegenover die van de tegenstelling (bedoeld als originaliteit, in de moderniteit)), en de esthetica van de illusie (romantiek en realisme) tegenover die van de allusie (twintigste eeuw). Verder gaan ze na onder welke literaire vormen de antieke mythen overgeleverd werden, en hoe ze kunnen worden geïnterpreteerd (onder meer als allegorie). Ten slotte bespreken ze de ingewikkelde vorming van de joodse en christelijke Bijbel. Deze inleidende hoofdstukjes geven uitvoerige en interessante achtergrondinformatie, maar ze zijn weinig overzichtelijk. De structuur is in zekere mate wel door witregels aangegeven, maar vooral in de compacte bladzijden over de intertekstualiteit zouden tussentitels veel verduidelijken.
Het grootste deel van de publicatie bestaat uit zeventien ‘doorbouwteksten’ die geïnspireerd zijn door personages of episodes uit de Bijbel en de mythologie, en die thematiek ‘in de meest onverwachte uitvoeringen recycleerden’. De besproken werken zijn van Vergilius, de Voragine, Chaucer, Shakespeare, Calderón de la Barca, Racine, Voltaire, Goethe, Hölderlin, Keats, Flaubert, Gide, Joyce, Eco, Hella Haasse, Christa Wolf en Paul Claes. Bij de bespreking volgen de auteurs geen vaste structuur, maar laten die van de aard van de bewerking afhangen. Ze geven terecht heel wat gevarieerde achtergrondinformatie. Door de werken chronologisch te groeperen, kunnen ze gemakkelijk op invloeden van de tijdgeest wijzen. Zo verklaren ze bij Racine (Phèdre) aanpassingen van de karakters door de morele eisen van de tijd en leggen ze een verband tussen de duidelijke invloed van de goden en het jansenisme. Als ze bij Haasse (Een draad in het donker, volgens de inhoudstafel De draad van Ariadne) invloeden van het existentialisme zien, verwijzen ze naar parallellen met (niet verder besproken) werk van Giraudoux en Anouilh. Ze hebben ook de nodige aandacht voor invloeden van de persoonlijkheid van de auteur, bijvoorbeeld door op te merken dat Haasse (op.cit.) en Wolf (Kassandra) zich met hun hoofdpersonage konden identificeren. Die bijkomende gegevens zijn boeiend en noodzakelijk, maar hadden nog wat uitgebreider mogen zijn. Bij de opmerking (n.a.v. Haasse) dat Cassandra tamelijk zeldzaam het hoofdpersonage van een literair werk is, hadden ze het best ook vermeld dat er wel opvallend veel matriarchaal gekleurde bewerkingen van de Trojaanse sagen zijn (gebaseerd op Ilias, Odyssee én Aeneïs). En aansluitend bij De zoon van de panter van Claes hadden ze zijn interessante bewerking Psyche kunnen vermelden, en ook de recente Jezusroman van Philip Pullman (The Good Man Jesus and the Scoundrel Christ).
De auteurs hebben deze uitgave bedoeld voor een 'breder publiek literatuurliefhebbers' en ze verdient zeker ook aandacht buiten de studentenwereld. Maar voor dat ruimer publiek hadden ze toch beter die tussentitels aangebracht, en ook gezorgd voor de aangekondigde, maar niet opgenomen trefwoordenindex. Wel is er een namenindex en een bibliografie bij de zeventien besproken werken. Een bibliografie van andere belangrijke en toegankelijk bewerkingen zou natuurlijk ook wel interessant geweest zijn. De auteurs wilden een 'optimale en zo gediversifieerd mogelijke representativiteit' en ze beseffen dat heel wat relevante teksten ontbreken. We kunnen niet anders dan hun keuze respecteren, maar vinden het toch spijtig dat ze in dit soort werk geen enkele van de talrijke Oedipusbewerkingen bespreken (of vermelden), geen of slechts occasionele aandacht hebben voor auteurs als Mulisch en Claus (die buiten hun Oedipusbewerkingen ook vaak met de oedipale thematiek speelden), en het genre travestie nergens vermelden. Maar voor geïnteresseerde lezers is deze uitgave zeker een aanrader. [Jef Ector]
Redactie Vlabin-VBC
De auteurs doceren het vak ‘Intertekstualiteit, Bijbel en mythologie’ aan de Universiteit van Antwerpen. Ze willen studenten theoretisch en praktisch laten kennismaken met intertekstualiteit en focussen daarbij op Bijbelse en Antieke motieven. In een eerste gedeelte gaan ze na hoe het begrip intertekstualiteit vorm kreeg en wat men bedoelt met meta- en hypertekstualiteit. Ze gaan na onder welke literaire vormen de antieke mythen overgeleverd werden en hoe ze kunnen geïnterpreteerd worden. Ten slotte bespreken ze de vorming van de joodse en christelijke Bijbel. Deze hoofdstukjes zijn boeiend, maar weinig overzichtelijk. Het grootste deel bestaat uit besprekingen van zeventien literaire werken die werden geïnspireerd door personages of episodes uit de Bijbel en de Grieks-Latijnse mythologie, zoals 'Ulysses' van Joyce en 'De draad van Ariadne' van Hella Haasse. Bij de bespreking volgen de auteurs geen vaste structuur, maar laten die van de aard van de bewerking afhangen. Ze geven gevarieerde achtergrondinformatie. Door de werken chronologisch te groeperen, kunnen ze gemakkelijk op invloeden van de tijdgeest wijzen. Deze publicatie verdient ook aandacht buiten de studentenwereld. Een trefwoordenindex ontbreekt, wel is er een namenindex en bibliografie. Kleine letter.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.