Land zonder staat : Congo 50 jaar onafhankelijk
Guy Poppe
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
EPO, 2011 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : Burundi 945.6 |
15/07/2012
Op 13 oktober 1961, ’s avonds , aan de oevers van het Tanganyikameer, wordt in een bar het boegbeeld van de Upronapartij, prins Rwagasore, zoon van mwami Mabutswa, neergeschoten. Die partij had juist de verkiezingen in Burundi gewonnen en Rwagasore zou, nadat de Belgische voogdijoverheid op 1 juli 1962 officieel de macht overgedragen zal hebben, als eerste minister het land leiden. Zoals bij de machtsoverdracht in Kongo loopt dit niet zoals gewenst voor bepaalde personen in de Belgische machtscenakels. De informatie die de veiligheidsdiensten van België en de voogdijoverheid over het doen en laten van de prins verzamelt, is niet erg flatteus. Niet alleen bakt hij niets van zijn studies in België en mengt hij zich in coöperatieven in Burundi waar hij niet uitblinkt in goed beheer, hij houdt er daarenboven een te losse levensstijl op na. In België hadden sommigen liever gezien dat figuren met een sterker intellectueel profiel en grotere affiniteit met Belgische kringen als Ntidendezera en Biroli, het bestuur hadden overgenomen. Dit waren Burundese notabelen van rivaliserende adellijke achtergrond, die zich hadden verenigd in een variant van een christendemocratische partij (PDC).
In samenwerking met een Griekse connectie vinden ze Jean Kageorgis bereid om Rwagasore met een welgemikt schot te doden. Na de moord begint een nogal amateuristische vlucht. Enkele dagen erna zijn de samenzweerders en de Griekse huurmoordenaar opgepakt en ondervraagd. De Belgische voogdijoverheid, gesteund door hogere politieke instanties in België, wil de uitspraak en veroordeling koste wat het kost doen plaatsvinden voor de onafhankelijkheid van Burundi op 1 juli 1962 — wat ook gebeurt. Enkel Kageorgis krijgt de doodstraf, de andere complotterende Burundezen krijgen uiteenlopende gevangenisstraffen. Dit is echter niet naar de zin van de groep van Uprona en de mwami, die zodra de onafhankelijkheid uitgeroepen is — erg tegen de zin van België — een eigen vonnis velt, waarbij vijf bijkomende doodstraffen uitgesproken en uitgevoerd worden.
Dit boek van Guy Poppe valt moeilijk in een schuifje onder te brengen omdat het veel tegelijkertijd is. Het is vooreerst een interessant verwerking van de archieven van Buitenlandse Zaken, die na vijftig jaar ontsloten werden voor het publiek. Naar mijn weten is Poppe de eerste die dit doet met het oog op een verheldering van de omstandigheden en de mogelijke drijfveren van diegenen die deze moord beraamd hebben. In die zin is dit boek een boeiend historisch onderzoek, waarbij vakhistorici zullen opmerken dat het bronnenapparaat niet volgens het boekje is. Noem het dan maar uitstekende onderzoeksjournalistiek — wat als voordeel heeft dat het boek leest als een trein. Het enige wat die vaart noodzakelijkerwijze stremt, zijn natuurlijk het ingewikkelde kluwen van personen en instanties en de complexiteit van een land en cultuur waar vele lezers misschien niet mee vertrouwd zijn. Zo hebben personen van hetzelfde gezin in Rwanda en Burundi elk een eigen naam, wat het plaatje er niet eenvoudiger op maakt. Maar de verdienste van het boek ligt er nu net in dat het bij deze complexiteit de verhaallijn weet aan te houden. En ook de zijsprongen die nodig zijn om de context te schetsen, bijvoorbeeld de meanders van de Burundese monarchieën, zijn precies en inzichtelijk gebracht. Ten slotte leest het boek, eenmaal de plot en actoren bekend zijn, bijna als het scenario van een krimifilm.
Is daarmee nu gezegd dat het laatste woord en de waarheid over de moord op Rwagasore gekend is? Neen. Je voelt bij de auteur de teleurstelling dat een groot Belgisch complot achter de moord niet blootgelegd is. Er zijn vermoedens, maar meer dan sympathie en steun in de hogere kringen van de Belgische voogdijoverheid voor de bewuste Burundese christendemocratische mandatarissen, kan de auteur niet aantonen. Wat de feiten betreft, kan men uit het boek opmaken dat de rivaliteit tussen de elites van Burundi, in die periode van dekolonisatie getransformeerd in rivaliserende partijpolitieke tegenstellingen, de belangrijkste factor is geweest. Wil dit nu zeggen dat er met betrekking tot de Belgische overheid geen verantwoordelijkheid in die moord te bespeuren is? Er zijn zeker geen directe bewijzen, maar dat ene kleine zinnetje in het interview dat Poppe had met de toenmalige kabinetschef van buitenlandse zaken Etienne Davignon, dat 'niet alle archieven na vijftig jaar worden vrijgegeven', blijft een vermoeden voeden dat niet het laatste woord over deze zaak is gezegd. [Stefaan Marysse]
Redactie Vlabin-VBC
In dit boek belicht de auteur, jarenlang als radiojournalist gespecialiseerd in Afrika, de moord op de Burundese prins Louis Rwagasore. Rwagasore was nog maar net verkozen tot eerste premier van het Belgische mandaatgebied, dat in 1962 onafhankelijk moest worden, toen hij werd vermoord. Het mandaatgebied kwam nadien in een spiraal van geweld terecht, waarbij het Burundese leger meermaals de macht greep, de oude elite werd afgezet en de ene moordpartij op de andere volgde. Het Belgische gerecht voerde het onderzoek naar de daders en ontrafelde een complot. De auteur reconstrueert de moord aan de hand van telexen en telegrammen, verhoren en processtukken, interne documenten, rapporten van de Staatsveiligheid en persknipsels. Ook ondervroeg hij de nog levende getuigen van de zaak. Hij verdedigt het standpunt dat het gerecht in deze zaak alles wat Belgen aanging zorgvuldig toedekte. Het boek leest als een thriller, boeiend en vlot geschreven en plaatst vele vraagtekens bij bepaalde vaststellingen en bedenkingen. Op drie plaatsen in het boek vind je enkele zwart-wit- en kleurenfoto’s op fotopapier. Namenregister achteraan.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.