De Vlaamse primitieven
Maryan W. Ainsworth
Bernard Bousmanne (Redacteur), Thierry Delcourt (Redacteur), Ilona Hans-Collas (Redacteur), Pascal Schandel (Redacteur), Céline Van Hoorebeeck (Redacteur), Michiel Verweij (Redacteur), Ann Kelders (Redacteur), Charlotte Belayew (Medewerker)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Davidsfonds, 2011 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 738.7 BOUS XXL |
31/03/2013
Miniaturen, de geschilderde illustraties in middeleeuwse handschriften, bieden een schatkamer aan beelden waarin het middeleeuwse denken zich weerspiegelt. De thema’s gaan van religieuze voorstellingen over morele vingerwijzingen, psychologische en lyrische verbeeldingen tot politieke en territoriale statements. In deze schitterend geïllustreerde publicatie verbeelden 128 handschriften de geschiedenis van de Vlaamse miniatuurkunst in de Bourgondische Nederlanden.
De titel Vlaamse miniaturen 1404-1482 verwijst naar de territoriale en politieke context. Het middeleeuwse Vlaanderen strekte zich uit tot het zuiden van Nederland, het westen van Duitsland, Wallonië en het noorden van Frankrijk. De handschriftenproductie was transregionaal en bijgevolg allerminst ‘Vlaams’. Met dit project commemoreren de auteurs de ambitieuze expositie die de manuscriptenkenner Léon Delaissé in 1959 opzette in Amsterdam, Brussel en Parijs. Die catalogus krijgt nu de ‘concurrentie’ van deze geactualiseerde versie, geschreven door een keur van internationaal erkende specialisten.
We krijgen een reeks naturalistische miniaturen van voor Van Eyck, waarin de verluchters de moeilijke sociale en politieke context verwerkten. Er defileren deugden zoals rechtvaardigheid en heldhaftigheid, en ondeugden als verraad, afgunst en luiheid. Arbeid wordt in de middeleeuwen als de realisatie van het menselijke leven beschouwd. In diezelfde periode zijn er ook de wat elegantere miniaturen van de Meesters van de gouden ranken, waarin het hoofse leven doorschemert, en die van de Meesters van Guillebert de Mets, die op een vergelijkbare manier werkten. Zij brachten onder meer Boccaccio’s Decamerone en Coudrettes Roman de Mélusine in beeld. En dan zijn er natuurlijk miniaturen om en rond Van Eyck uit het Turijns-Milanees getijdenboek.
In dit verhaal van de ‘Vlaamse’ miniatuurkunst is Van Eyck echter niet de enige paneelschilder. Ook Rogier van der Weyden heeft handschriften verlucht, zoals de wereldberoemde frontispice uit de Chroniques de Hainaut van Jacques de Guise in een vertaling van Jean Wauquelin. De betekenis van die miniatuur is in het essaygedeelte uitvoerig door Pascal Schandel besproken. Er volgt een keur aan topwerken verlucht door de Meester van de Privileges van Gent en Vlaanderen en de Meester van Girart de Roussillon. Diens voorstelling van Margaretha van York in gebed voor de Sint-Goedelekathedraal in Brussel is wereldberoemd. Zijn taferelen baden in een gesofisticeerd licht, dat hij vooral in grisailletaferelen wist uit te werken. Ook zijn gevecht tussen de deugden en de ondeugden, gezeten burgers en armoezaaiers en kreupelen is wereldvermaard.
Vergeleken met de oude catalogus van Delaissé duiken er ook nieuwe namen op, zoals de Meester van Johannes Gielemans en Jean Hennecart. Naast talloze anonieme meesters met noodnamen zijn er de werken van gedocumenteerde grootmeesters als Jan de Tavernier, Willem Vrelant, Loyset Liédet, Lieven van Lathem, Jean Miélot en Simon Marmion. Zij hielden zich op in de entourage van de hertog en produceerden uitzonderlijk luxueuze handschriften, waarin het politieke, militaire, religieuze, maar ook dagelijkse leven verschijnt.
De variatie en inventiviteit van de beelden is ronduit indrukwekkend. De middeleeuwse wereld was beeldrijk en aan de grenzen van de rationaliteit loerde de wanorde.
(Dit is een abstract van een artikel van Brigitte Dekeyzer. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 9, 2012.)
[Brigitte Dekeyzer]
Redactie Vlabin-VBC
Miniaturen in middeleeuwse handschriften weerspiegelen het denken van die tijd. De thema’s gaan van religieuze voorstellingen en morele vingerwijzingen tot politieke statements. In deze schitterend geïllustreerde publicatie vinden we 128 handschriften die de geschiedenis van de Vlaamse miniatuurkunst in de Bourgondische Nederlanden verbeelden. Dit boek begeleidt de ambitieuze tentoonstelling die in de Koninklijke Bibliotheek van Brussel heeft gelopen, en kan beschouwd worden als de geactualiseerde versie van de catalogus, met bijdragen van internationale deskundigen. We zien naturalistische miniaturen waarin de context van de honderdjarige oorlog, pest, dood en armoede verwerkt zit. Uit die periode zijn er ook elegante miniaturen waarin het hoofse leven doorschemert. Van Eyck komt aan bod, net als Van der Weyden en vele andere schilders. De variatie en inventiviteit van de beelden is indrukwekkend, de begeleidende essays zijn boeiend en even gevarieerd. Het boek oogt luxueus, met foto’s en illustraties, en bevat een algemene bibliografie, een index van persoonsnamen en handschriften en noten per hoofdstuk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.