Wat nu, kleine man?
Hans Fallada
Hans Fallada (Auteur), Annelen Habers (Vertaler), Geoff Wilkes (Nawoord)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Cossee, 2011 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : FALL |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Cossee, 2011 |
VOLWASSENEN : ROMANS : FALL |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Elsevier, 1976 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : FALL |
J. IJbema
Een Berlijns echtpaar dat het bericht krijgt dat hun zoon voor de Führer is gevallen, besluit verzet te plegen d.m.v. het verspreiden van briefkaarten met teksten die het naziregime hekelen. Tegelijk met de beschrijving van de wat hulpeloze, nauwelijks effectieve verzetsactiviteiten van het moreel hoogstaande paar wordt een beeld geschetst van de angst, de onderdrukking en de gecorrumpeerdheid van de doorsnee burger en de bruutheid van de nazi’s in Berlijn tijdens WO II. Deze herontdekte roman uit 1947 ( in Engeland was het een zomerseller) leest als een detective, door de perspectiefwisseling die verspringt van het echtpaar naar de laconieke met opsporing belaste rechercheur van de Gestapo. Realistisch zonder grote woorden of sentimentaliteit, met een ondertoon van humor geschreven. Een boek over gewone, fatsoenlijke burgers in een samenleving vol dreiging. Aan de verfilming wordt gewerkt door de makers van Goodbye Lenin (eerder verfilmd met Hildegard Knef). Een bijzondere roman die gebaseerd is op een historische gebeurtenis. Voor een groot publiek! Gebonden met leeslint; kleine druk.
Annemieke Hendriks
ru/eb/15 f
Op het eerste gezicht past Hans Fallada's roman 'Alleen in Berlijn' ('Jeder stirbt für sich allein', 1947) goed in de trend. Helden zijn weer in, en zeker ook verzetshelden. Het boek werd enige jaren geleden herontdekt en is inmiddels wereldwijd een succes. En terecht. Fallada schrijft overrompelend direct proza, in reportagestijl, vol levensechte karakters en dialogen. En hij doet dat bovendien zonder het moralistische gezever dat veel Duits proza van later tijd - toen 'iedereen' zo goed wist waar het fout was gegaan met het land - zwaar verteerbaar maakt.
Maar verzetsroman is 'Alleen in Berlijn' alleen op het eerste gezicht. Het boek wordt doorgaans beschreven als de dappere, eenzame strijd van de kleine luiden Otto en Anna Quangel tegen het nationaal-socialistische regime. Hebben deze commentatoren het verhaal wel tot zich laten doordringen? Het lijkt alof ze zich vooral baseren op de recente internationale filmproductie 'Alone in Berlin'. Daarin zien we de Quangels met hun briefkaarten vol anti-Hitlerspreuken in de weer. Ze leggen deze in veelbezochte panden neer en drijven de politie, de Gestapo, de NSDAP daarmee tot wanhoop - totdat het doek valt (de valbijl).
Maar in 'Alleen in Berlijn' viert Hans Fallada (schrijversnaam van Rudolf Ditzen, 1893-1947) geen helden. Hij schetst met grote invoelbaarheid een wereld waarin angst, lafheid en opportunisme heersen. Daartoe volgt hij een tiental personages door Berlijn in oorlogstijd, van nazi tot nieuw-rijke en nietsnut, en van sjoemelaar tot verrader en moordenaar - enfin, het hele palet van menselijk onvermogen passeert de revue. Zwart-witbeelden zoek je bij Fallada vergeefs. Een diep donkergrijs doortrekt zijn roman.
Wie het ene moment iets 'goeds' doet, meestal per ongeluk, maakt dat in een volgende scène met laaghartig gedrag weer ongedaan. Idealisten komen niet voor, hooguit enkele ambivalente karakters als de Quangels. Wat beklijft zijn een kruiperige Vrouwenbond, een meedogenloze communistische cel en buren die met elkaar vechten om het linnengoed van hun Joodse bovenbuurvrouw. Je hoeft echt geen nazi te zijn om je medemens af te persen.
Zelfs het echtpaar Quangel wordt niet door heldenmoed gedreven. Ooit trouwe volgelingen van Hitler, zoeken Otto en Anna na de dood van hun zoon een nieuw levensdoel. Ze zijn daarbij niet geïnteresseerd in het lot van hun naasten. Wanneer die bovenbuurvrouw uit het raam springt - of wordt geduwd - zegt Otto tegen zijn vrouw: "Wij weten van niets. We hebben niets gezien en niets gehoord. Wij kennen die vrouw nauwelijks."
De briefkaarten tegen Hitler van de Quangels vormen de motor van het verhaal - een geniale zet van de auteur. Nagenoeg iedereen die tegen zo'n subversieve kaart aanloopt, probeert het lot van potentiële verdachte direct op anderen af te schuiven. Veelzeggend is de dialoog tussen een toneelspeler en een advocaat, in wiens pand zo'n verrekte kaart opduikt. Hun vriendschap verliest het opeens van beider angst, en ze beseffen: "Je wordt een slecht mens in deze stad." "Een slecht mens worden? De mensen zijn al slecht."
Fallada's verhaal is een waargebeurde geschiedenis. De treurige conclusie is dat bijna niemand zich door hun actie in het hart gesterkt voelde. Eerder dacht men: hoe kan iemand ons dit gevaar aandoen? De driehonderd kaarten kwamen bijna alle direct bij de politie terecht.
Rudolf Ditzen schreef zijn 'Alleen in Berlijn' eind 1946 binnen een maand, in een roes vanuit een psychiatrische kliniek. Hij stierf, volkomen uitgeput, voordat zijn boek uitkwam. Als gekwelde ziel uit een gegoed Berlijns milieu kon hij zijn personages zo levensecht beschrijven, omdat hij ze in de gevangenissen en klinieken, waarin hij als verslaafde en dief belandde, had leren kennen.
Ditzen was in Duitsland gebleven, tijdens het Derde Rijk. Dan doe je het al snel verkeerd - net als zijn draaikonterige personages. Hij heeft hen uit schuldgevoel gecreëerd. Hij had zich Goebbels lof namelijk laten aanleunen, en schreef zelfs door Hitlers propagandaminister opgelegd werk. Ook na de oorlog was zijn opportunisme nog niet verdwenen. Ditzen leefde nu onder sovjetregime en voorzag 'Alleen in Berlijn' nog van een positieve epiloog, die wringt met de teneur van zijn boek. Gauw vergeten. Dan blijft Fallada's boodschap fier overeind: dat de mens, en niet slechts tijdens Hitlers Derde Rijk, maar tot weinig goeds geneigd is.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.