Othello
William Shakespeare
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2012 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : KOMR |
28/02/2013
Met het overlijden van Gerrit Komrij verliest de Nederlandse literatuur alvast een van haar meest markante figuren. Komrij zal ongetwijfeld het langst bijblijven als polemisch criticus én als hartstochtelijk pleitbezorger. Hij kon als geen ander zowel zijn ergernissen als zijn passies uitvergroten en bij anderen overbrengen. In zijn essays rekende hij genadeloos af met alles wat hem aan de hedendaagse tijd niet beviel — literair, maar ook maatschappelijk en politiek — en ook als bloemlezer ‘vereffende’ hij literaire rekeningen. Tegelijk nochtans is hij erin geslaagd om een breed beeld van de Nederlandse en de Afrikaanse poëzie in belangrijke mate op de kaart te plaatsen, door zijn uitvoerige bloemlezingen van die teksten en de aansluitende commentaren op afzonderlijke gedichten. Die boeken verdienen zonder meer een waardevolle heruitgave.
Daarnaast was Komrij even productief als creatief auteur met een rijk en divers oeuvre dat vooral getuigt van een grote stilistische zorg. De poëzie neemt daar een vooraanstaande plaats in. Gerrit Komrij is immers zijn hele loopbaan lang dichter gebleven. Dat dichterschap is mettertijd wel enigszins geëvolueerd (hoe kan het anders), maar in feite zijn de contouren van zijn dichterschap door de jaren heen grotendeels dezelfde gebleven. In deze zin vormt de bundel Boemerang, die kort na het overlijden van de dichter is uitgegeven, een uitstekende kans om met zijn werk kennis te maken. Allereerst combineert de nieuwe bundel zowel introverte als extraverte poëzie. De laatste categorie is uiteraard belichaamd in het beeld van Komrij als Dichter des Vaderlands die belangwekkende (en minder belangwekkende) maatschappelijke verschijnselen poëtisch becommentarieerde op een toegankelijke maar allerminst simplistische manier. Die bekommernis om de buitenwereld is ook in deze laatste bundel, duidelijk opgevat als een literair testament, aanwezig, maar de boventoon wordt toch gevoerd door meer intimistische verzen. Het valt inderdaad op in hoeveel gedichten het gaat over de aftakeling, de onmacht en het naderende einde. Tegelijk echter hoedt Komrij zich voor sentimentaliteit of een naïef soort emotionaliteit. Hij kiest integendeel voor een cynisch-ontmaskerende toon om de dood op te roepen. Op die manier is hij in feite een late vertegenwoordiger van de ‘zwarte romantiek’ waarvan hijzelf zo een bewonderaar was. In diverse gedichten wordt verwezen naar het bederven in de natuur, met wormen, modder en aarde, en naar het vergaan van dieren. Tegelijk wordt die eigen sterfelijkheid gecontrasteerd met het overleven, in religieuze of literaire zin. Daarbij gedraagt de dichterlijke ik zich, niet verwonderlijk, dubbelzinnig. Aan de ene kant worden de tijdelijkheid en het ouder worden ondergaan en zelfs omarmd op een schampere manier, aan de andere kant is er de hoop op overleven via de poëzie en de herinnering. Komrij gaat echter steevast schuil achter een theatrale stem, waardoor hij automatisch een duidelijke afstand creëert. Precies dat theatrale zal sommige lezers afschrikken, omdat zij gewend zijn de lyrische ik bijzonder ernstig te nemen.
Boemerang vormt dus een uitstekende staalkaart om kennis te maken met Komrijs poëtische universum, maar tegelijk bevat de bundel niet veel hoogtepunten. Het is duidelijk dat het voorliggende manuscript nog niet geheel werd afgewerkt. Niet alleen ontbreekt een duidelijke structuur, sommige regels en strofen zijn beduidend minder zorgzaam verwoord dan men van een verfijnd stilist als Komrij zou verwachten. In die zin gaat het ook om een literaire erfenis, waarvan het belang misschien allereerst literair-historisch zal blijken. Wie vertrouwd is met de gedichten van Komrij, zal deze bundel als een voortreffelijke aanvulling verwelkomen. Andere lezers nemen misschien beter hun toevlucht tot een (eerdere) bundeling van zijn beste werk. [Dirk De Geest]
Jan van Bergen en Henegouwen
De laatste dichtbundel van Gerrit Komrij. Het manuscript lag zo goed als klaar op zijn bureau in Portugal, toen hij 5 juli 2012 in Amsterdam overleed. Het is een opmerkelijk vitale bundel voor iemand die weet dat hij nog maar kort te leven heeft. Komrij trekt nog eenmaal alle registers open. Hij weet hoe het spel dient te worden gespeeld en doet dat met verve. Ernstig, wijs en humoristisch tegelijk. Van achter een masker, maar oprechter dan ooit. De vergankelijkheid van het leven is, met de dood voor ogen, niet langer een romantische speeltje voor de dichter. Engelen niet langer gedaanten in een surrealistisch sprookje. In die zin is Komrij voor zijn doen opmerkelijk ernstig, maar nergens larmoyant of sentimenteel. De dichter neemt gelouterd afscheid van het leven en brengt de lezer verslag uit in zijn gedichten.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.