Het lied van de wrok : Athene vs. Sparta 431-421 v. Chr.
J.E. Lendon (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ambo, cop. 2011 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 923.1 LEND |
Besprekingen
31/12/2011
Zet ‘lied’ en ‘wrok’ in je titel en iedereen denkt meteen aan de Ilias. Niet dus, dit boek gaat over de eerste tien jaar van de Peloponnesische Oorlog, maar de verwarring is bewust veroorzaakt. Het is de eerste oorlog uit de geschiedenis waarover we zo goed geïnformeerd zijn, omdat die op het moment zelf beschreven werd door de Athener Thucydides, die geldt als de eerste echte historicus. De vader van alle historici, Herodotus, ging nog te anekdotisch werk, Thucydides hield zich aan de feiten. Of zo lijkt het toch, want de laatste decennia ligt het waarheidsgehalte van Thucydides wel onder vuur, omdat hij zelf betrokken partij was. In een zeer modern aandoend realisme beschrijft hij de strijd tussen het democratische Athene en het totalitaire Sparta, gesteund door hun bondgenoten. Griekenland als microkosmos, tijdens de Koude Oorlog gelezen als een voorafspiegeling van de vete tussen het Westen en het Oosten. Een oorlog ook om lessen uit te trekken. Wie won toen, wat waren de gevolgen, welke fouten maken we beter niet opnieuw? Geschiedenis dient om te leren hoe de toekomst eruit zal zien — het was Thucydides die het voor het eerst zo verwoordde.
Nu die Koude Oorlog afgelopen is, lijkt het beter Thucydides zijn plaats tussen de Oude Grieken opnieuw te laten innemen, zo stelt J.E. Lendon. Al te vaak konden we met onze moderne logica geen touw vastknopen aan bepaalde Atheense of Spartaanse acties gedurende die tien jaar. Wat was in godsnaam het nut van willekeurige plundertochten in elkaars gebied, waarbij de vijand geen echte schade toegebracht werd, maar de aanvaller zichzelf in moeilijkheden bracht door eerst de oogsten in brand te steken, om daarna door voedselschaarste de aftocht te moeten blazen?
De meeste episodes uit deze oorlog die met het realisme van Thucydides niet te verklaren vallen, worden zeer logisch als we de Griekse steden zien als Griekse helden. Pas de heroïsche code van de Ilias toe op Sparta en Athene, waarbij elke stad over een zekere hoeveelheid timè (‘aanzien’) beschikt, in de ogen van zichzelf en de andere steden. Het is een moeilijk te vatten mengeling van roem in vroegere tijden en militaire sterkte. In de Peloponnesische Oorlog was geen van beide strijdende partijen uit op de vernietiging van de andere. Athene, in de vijfde eeuw voor Christus een grote macht maar in de heldentijd onooglijk, wou gewoon evenveel timè zien te bereiken als Sparta, dat tevoren om de hegemonie over Griekenland had gevochten met Argos. Door korte plundertochten tref je de vijand enkel in zijn ziel en krijg je extra punten op de officieuze ranglijst. Wanneer sprong je dan over je opponent? Dat is moeilijk te zeggen, het hing wat af van de reactie van de andere Griekse poleis. Bondgenoten van de andere partij aanvallen, hen laten overlopen of zelfs het burgerrecht van de stad toekennen, het waren alle toegestane hulpmiddelen. Maar een slavenopstand uitlokken om de andere te destabiliseren, kon dan weer niet. De held die zich door hen liet helpen, was geen held. In onze ogen misschien vreemd — voor ons heiligt het doel vaak de middelen. In deze oorlog kon je een aanval gerust negeren als je zelf hoger op de ladder meende te staan en betekende aangevallen worden net een blijk van appreciatie. Je behoorde plots tot de club van steden die ertoe deden. Het zo ontwikkelde Griekenland lijkt een kleuterspeelplaats, maar dan wel een met geraffineerde diplomatieke betrekkingen en koele overwegingen.
Meeslepend en zeer gedetailleerd beschrijft J.E. Lendon deze oorlog, hier en daar zelfs poëtisch met evocaties van het landschap of het slagveld. Misschien legt hij vaak de nadruk op zijn hoofdthema, maar toch blijft het fris en voegt hij altijd iets nieuws toe. Overvloedige voetnoten verklaren de tekst, net als een tijdtafel en een uitgebreide namen- en begrippenlijst. We misten wel een gedetailleerde kaart, vooral omdat Lendon goochelt met steden, streken en baaien. Lees dit boek dus met een atlas bij de hand. [Dieter Wildemauwe]
Prof.dr. E.A. Hemelrijk
Dit vuistdikke boek is een studie van de eerste tien jaar van de Peloponnesische oorlog tussen Athene en Sparta (431-421 v. Chr.) door een Amerikaanse hoogleraar Oude Geschiedenis. Het is een zeer gedetailleerd, maar spannend geschreven verslag van deze bloedige oorlog, waarbij Athene ook nog eens getroffen werd door een pestepidemie. Het boek analyseert de oorzaken van de strijd en verhaalt – op basis van vooral de Griekse geschiedschrijver Thucydides – het verloop van de oorlog. Omdat het boek geschreven is voor een breed publiek – van geïnteresseerde leek tot classicus – bevat het zeer talrijke jaartallen en eindnoten met verklaringen en literatuurverwijzingen. Desondanks vergt het lezen van dit uitvoerige geschiedverslag doorzettingsvermogen en veel heen en weer geblader. Met zwart-witafbeeldingen van voorstellingen op vazen, tempels etc.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.