Dasja, oftewel Het leven van een pup
Karel Čapek
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Wereldbibliotheek, 2012 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 6754 |
15/01/2013
Oorlog met de salamanders (1936) leest opvallend vlot en eigentijds. Het boek is weliswaar getekend door de Europese politieke en economische situatie van de jaren twintig en dertig: de crisis van het kapitalisme, de opkomst en de ontwikkeling van het fascisme/nazisme enerzijds en het communisme anderzijds. Maar het is meer dan een ideologische sleutelroman. Het is bovenal een literair werk van hoge kwaliteit.
De roman begint met het verhaal van kapitein Van Toch, die op een Indonesisch eilandje een uitgestorven gewaande reuzensalamander ontdekt. Het gaat om de Andrias scheuchzeri. De door Johann Jokab Scheuchzer ontdekte versteende resten van een reuzensalamander, zorgden in de achttiende en begin negentiende eeuw voor heel wat discussie. Scheuchzer zag in de fossiele resten het geraamte van een mens die de zondvloed had meegemaakt. Capek laat zijn verbeelding los op de hypothese dat de salamander een voorvader van de mens is geweest. Van Toch ontdekt snel dat de reuzensalamanders de mens gemakkelijk kunnen imiteren, zelfs in het spreken. Om zich tegen hun natuurlijke vijanden, de haaien, te beschermen, geeft hij de salamanders messen in ruil voor parels. Die initieel ogenschijnlijk onschuldige ontmoeting zal uiteindelijk leiden tot een planetaire oorlog waarbij het mensengeslacht op het punt staat te verdwijnen in een nieuwe zondvloed.
Oorlog met de salamanders wordt vaak vergeleken met beroemde dystopieën als Huxleys Brave New World en Orwells 1984. Er zijn zeker overeenkomsten: de boeken komen tot stand in hetzelfde tijdsgewricht, dat geconfronteerd wordt met de opkomst en de catastrofale gevolgen van totalitaire regimes waarin de techniek en de technologie het menselijk bestaan organiseren en controleren. Toch zijn het vooral de verschillen die in het voordeel van Capeks roman pleiten. Bij Huxley en Orwell staat het individu tegenover een overmachtige staat die geen enkele dissidentie toelaat. De wereld die Capek oproept, is veel minder ‘romantisch’, veel anoniemer en veel ambiguer. Zo blijft het onduidelijk waar de salamanders nu precies voor staan. Ze zijn vooral wat de mensen zeggen dat ze zijn. Oorlog met de salamanders explodeert al snel in een parodiërende veelheid aan genres, stijlen en vertogen. Het verhaal wordt niet rechttoe rechtaan verteld. Geen chronologische of lineaire opbouw, geen (anti-)helden van wie we de ontwikkeling volgen.
Capek is meesterlijk in het parodiëren van genres en discoursen. In dat opzicht maakt Oorlog met de salamanders deel uit van het grote modernistische romanexperiment dat verbonden is met namen als Proust, Joyce, Woolf, Musil en Mann. Net als deze auteurs is Capek gevoelig voor de bewegingen in de retoriek, de versplintering van de discoursen en de instrumentalisering van de taal. Het verhaal van de salamanders wordt het scherm waarop Capek de verschillende discoursen van zijn tijd (én van de onze) projecteert: exact en pseudo-wetenschappelijke, journalistieke, antropologische, politieke, economische, religieuze, psychologische, sociologische, juridische enz. Veel meer dan een sciencefictionroman is Oorlog met de salamanders een daarom polyfone modernistische roman.
(Dit is een abstract van een artikel van Erwin Jans. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 2012, nr.3.)
[Erwin Jans]
Drs. K. Mercks
De Tsjechische schrijver Karel Capek (1890-1938) verraste in 1936 de wereld met zijn roman 'Oorlog met de Salamanders'. Het is een bizar verhaal over de ontdekking van een intelligente salamander, die zich ontwikkelt, organiseert en steeds meer op de mens gaat lijken. Hoewel hij van nature vreedzaam is, komt hij toch in conflict met de mens omdat hij steeds meer levensruimte nodig heeft. Hij vestigt een onderzees rijk en bedriegt de mens uiteindelijk zelfs. Met deze fantastische roman, vol satirische elementen, probeerde de auteur aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog de mensheid een spiegel voor te houden en tot zelfreflectie aan te zetten. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.