De kunstenaar en de dokter : anders kijken naar schilderijen
Jan Dequeker
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Davidsfonds, 2011 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 903.1 DEQU |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Davidsfonds, 2011 |
VOLW. : NON FICTIE : 903.1 DEQU |
31/03/2012
Ludwig van Beethoven kijkt de lezer van op de kaft indringend aan. De klassieke componist is het typevoorbeeld van de beroemdheid die in dit boek ontleed wordt. De auteur kiest voor een razend interessante invalshoek: Hij gaat na op welke manier beroemdheden, ondanks hun invaliditeit, functioneerden en hoe hun aandoeningen hun levenswerk hebben beïnvloed. Dequeker heeft een uiterst optimistische kijk op het leven. Hij wil bewijzen dat grote persoonlijkheden ‘zich niet door een ziekte laten muilkorven’ en dat ‘ziekte […] niet noodzakelijk tot onbekwaamheid leidt, maar zelfs een stimulans kan zijn om nog meer en intenser te leven en de eigenwaarde te verhogen’.
In dit boek gebruikt hij een vast stramien ‘zoals bij een doktersvisite’. Hij beschrijft eerst het levensverhaal van de patiënt en steunt daarbij op wat hij over deze beroemde figuren in de wereldliteratuur heeft gevonden. Jammer genoeg baseert hij zich op een ongelooflijk kleine selectie bronnenmateriaal. Voor de levensbeschrijving van Beethoven steunt hij op vier bronnen, Händel komt er bekaaid vanaf met één bronvermelding. Het stuk over Louis XIII telt vijf bladzijden en steunt op een even lang artikel in een Engelstalig medisch tijdschrift. De biografieën zijn niet alleen weinig onderbouwd, ze zijn ook slecht geschreven. Omdat ze zo summier zijn, is er onvoldoende ruimte om in te gaan op de details van het leven van vorsten en kunstenaars. Daardoor krijg je verwijzingen naar gebeurtenissen of stellingen die niet verklaard worden, of regelrechte historische fouten. Zo zou Händels ‘Water Music’ geschreven zijn ‘als een teken van verzoening tussen de koning en Händel’, maar is het onduidelijk welke gebeurtenis aan de basis ligt van die onenigheid. De auteur schrijft dat ‘in het rijk van Karel V de zon nooit onderging’, maar die opmerking komt na een alinea over zijn maîtresses. Het stuk over Louis XIII eindigt met een verwijzing naar het Edict van Nantes, dat zou zijn uitgevaardigd onder Louis XIV. Waarom Louis XIV moet komen opdraven in een enkele alinea is onduidelijk, maar het is overduidelijk dat de Zonnekoning dat Edict niet uitvaardigde.
Na het levensverhaal van de patiënt geeft de auteur het medische dossier weer. Hij is zelf arts – professor emeritus reumatologie aan de K.U. Leuven – en stelt zijn diagnoses vanuit die autoriteit. Hij beweert dat het goed gedocumenteerde leven van beroemde figuren sluitende diagnoses mogelijk maakt. Met deze uitspraak gaat hij voorbij aan de vele discussies over de doodsoorzaak van historische figuren. Historische bronnen zijn veel minder eenduidig dan deze arts vermoedt.
Het meest interessante deel van de persoonsbeschrijvingen is de bespreking van de diagnose. Meestal is dit een herhaling van de biografie met een paar medische elementen, in sommige gevallen haalt de auteur echter interessante elementen aan. In het essay over Molière schetst hij de ontwikkeling van de geneeskunde in de 17e eeuw en de machtsstrijd tussen aanhangers van Hippocrates en Galenus en de moderne geneeskunde. Hij toont hoe Molière partij kiest tegen de middeleeuwse scholastiek in zijn parodiërende beschrijving van dokters in ‘Le Médecin Volant’, ‘Le Malade Imaginaire’ en ‘Le Médecin Malgré Lui’. In het hoofdstukje over Mozart verwijst hij naar een kanttekening in de medische geschiedenis, het mesmerisme. Als hij het over Pater Damiaan heeft, maakt hij een interessante zijsprong naar de geschiedenis van melaatsheid en de Bijbelse verwijzingen naar de ziekte ‘zarath’.
Uiteindelijk slaagt Dequeker er niet in zijn these te bewijzen. Een aantal van zijn geportretteerde beroemdheden lieten hun leven wel degelijk beïnvloeden door hun ziekte. Hun ziekte en pijn belemmerden hun creativiteit en daadkracht of ondermijnden hun positie. Het meest schrijnende van het boek is echter het ondermaatse niveau. De aangebrachte informatie is meestal onvolledig, soms zelfs fout of gekopieerd. De voorgestelde diagnoses zijn ongenuanceerd. De besprekingen zijn – op een paar interessante inzichten na – van een ondraaglijke lichtheid. [Ernst Deruyter]
Dr. H.S. Verbrugh
De auteur is emeritus hoogleraar reumatologie in Leuven. In dit boek geeft hij medisch-biografische schetsen van 35 bekende figuren, in de tijd variërend van Toetanchamon tot onze tijdgenoot de Belgische kunstenaar en dichter Johan Clijsters, met daartussen onder andere Calvijn, Mozart, Beethoven, Darwin, Renoir, Rimbaud, Roosevelt, Marie Curie en enkele in Nederland minder bekende Belgen. Het zijn, gegeven de beperkte omvang, gedegen studies, waarin de auteur veel eruditie en medische vakkennis geïnvesteerd heeft. Ze zijn goed geschreven, voor iedereen leesbaar, en goed gedocumenteerd, met zowel gedetailleerde medische informatie als goede en ter zake dienende gegevens over leven en werk van de betrokkene. Fraai geïllustreerd met portretten, merendeels in kleur; geen register.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.