Elena : berichten uit de schuilkelder
Iris Koppe
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, cop. 2011 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 2826 |
Magazijn |
De Bezige Bij, cop. 2011 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 7708 |
15/03/2012
Een bijtende satire op de hedendaagse maatschappij? De ondergang van twee antihelden, elk verstrikt in hun webben van valse vrienden en afhankelijkheden? Een roman over absurdisme en machteloosheid? De man met de schaar is het allemaal, maar toch bevredigt het boek niet. Dat Iris Koppe een sterk staaltje schrijven kan neerzetten, is zonder de minste twijfel duidelijk. Haar woorden zijn goed gekozen, haar ironie en geestigheid perfect getimed. Maar je gaat je als lezer na een tijdje toch afvragen waar dit allemaal heen gaat.
Het verhaal is opgebouwd langs twee verhaal- en tijdlijnen. Enerzijds volgen we de verkiezingscampagne van De Kreeft, een controversiële maar bijzonder populaire politicus, in korte fragmenten die telkens één dag dichter bij de verkiezingen komen. Anderzijds volgen we de studente Marien, vanaf een punt ruim een jaar eerder, in langere fragmenten met telkens een maand verschil, tot de twee verhaallijnen uiteindelijk samenkomen.
Marien is een zeer hulpeloos meisje dat amper een eigen idee in haar hoofd lijkt te hebben. Ze is zo verslaafd aan internet en profielsites dat ze er fysieke klachten van ontwikkelt, en ze is erg afhankelijk van haar vriendin Elena, met wie ze samen zware schulden heeft na hun pogingen om een illegaal handeltje op te zetten. Ze komt pas een heel klein beetje los van Elena als ze verliefd wordt op Wienik, een student met revolutionaire bevlogenheden. Maar ook van hem is ze kritiekloos afhankelijk. Als er tussen haar en Wienik dan toch iets begint te groeien dat lijkt op een serieuze relatie, kan Elena dit niet verkroppen en steekt ze op een wel erg drastische manier stokken in de wielen. De Kreeft daarentegen lijkt een sterke figuur, maar ook van hem wordt stilaan duidelijk dat hij een zwak mens is, volledig afhankelijk van de spindoctor die zijn imago beheerst en zijn afspraken regelt, en van zijn beveiligers, die hem elke nacht in een ander safehouse onderbrengen.
De parallellen tussen de twee hoofdpersonages zijn overduidelijk: allebei hebben ze de kracht niet om zich te verzetten tegen hun entourage en staan ze toe dat er desastreuze dingen gebeuren met hen en hun leefwereld. Marien laat zich eten voorzetten door de buurman, die steeds opdringeriger wordt, tot hij uiteindelijk een gat in hun scheidingsmuur slaat en haar koffie op bed brengt. De Kreeft laat zich zijn eigendommen en zijn waardigheid afnemen. Beiden proberen ze hun menselijkheid te (her)vinden in de liefde, maar hun partners zijn afwezige, afstandelijke of ontoereikende figuren, zodat het ook op dit vlak verkeerd gaat.
Dat antihelden ten onder gaan aan hun machteloosheid is geen nieuw gegeven in de literatuur en levert vaak sterke boeken op. Maatschappijkritiek kan ook een goede voedingsbodem zijn voor een snijdende satire. Met topics zoals seks- en internetverslaving, doorgedraaid activisme en ultraconservatisme kom je al een heel eind, zou je zeggen. Maar in dit boek wordt het allemaal een beetje té. Het is erover. De personages en hun verzuchtingen of projecten zijn niet geloofwaardig meer. Marien is zó passief dat het bij momenten alleen nog maar ergerlijk is. Het politieke programma van De Kreeft (terug naar Vroeger, geen computers meer, geen digitale gadgets, geen contact met het buitenland) kan misschien relevante associaties oproepen, maar is volstrekt niet geloofwaardig genoeg om het boek te dragen. En om een persiflage te zijn, is het verhaal dan weer te serieus opgevat. De politicus verbergt een onfrisse gebeurtenis uit het verleden waarmee hij gechanteerd kan worden. Er wordt gewerkt naar een slotdebat waarvan de lezer voelt dat het een dramatische ontknoping zou kunnen worden. Maar als het moment er uiteindelijk is, dooft de spanning met een sisser, en het einde is werkelijk teleurstellend. Dit boek is goed geschreven, maar het wil te veel. Of te weinig. En dat allebei tegelijk. Vermoeiende lectuur is dat, met een bittere nasmaak. [Kirstin Vanlierde]
Marieke van Middelkoop
Marien en Elena zijn jonge, werkloze meiden die op allerlei illegale manieren geld proberen te verdienen om hun enorme schuld af te lossen. Hun vriendschap is flinterdun en wordt danig op de proef gesteld als ze een hoogleraar tegenkomen die wraak wil nemen op een politicus die in de running is voor minister-president. Als Marien dan ook nog een vreemd vriendje krijgt dat zich met dit plan bemoeit, lopen de zaken flink uit de hand. Jonge vrouwen die geen grip hebben op hun leven, het is een terugkerend thema bij Koppe (1985). Ook haar debuutroman Rosiri (die overigens verfilmd wordt) draait hierom. Koppe schrijft fris, toegankelijk en veel in dialogen. Ze houdt van personages met rare trekjes, die ze overtuigend en grappig neerzet. Tegelijkertijd zet ze een beklemmend beeld neer van de leefwereld van jongeren, vol nietszeggende contacten in de digitale én echte wereld. Met in dit geval grote gevolgen. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.