Viktor Vavitsj
Boris Zjitkov (Auteur), Yolanda Bloemen (Vertaler), Marja Wiebes (Vertaler)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Atlas, 2012 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 3952 |
Besprekingen
15/01/2013
Als men Boris Zjitkov überhaupt nog herinnert, is het vooral als kinderschrijver. Viktor Vavitsj, waaraan Zjitkov meer dan vijf jaar werkte, is zijn enige volwassenen roman en de kroon van zijn oeuvre. Doordat de Sovjet-Unie zijn publicatie jarenlang dwarsboomde – de roman verscheen pas in 1991 in boekvorm –, heeft het boek Zjitkov geen rechtmatige plaats in de Russische literatuur opgeleverd. Hedendaagse Russische critici bewonderen Viktor Vavitsj echter als een eigenzinnige roman van formaat over een reeks historische gebeurtenissen waarover relatief weinig fictie geschreven is: het Russische revolutiejaar 1905.
De grote hoeveelheid personages in Viktor Vavitsj kan worden opgedeeld in enkele gezinnen en ‘loslopend wild’ dat met hen in aanraking komt. De personages worden beschreven in hun dagelijkse context, met hun pietluttige bekommernissen en affectieve behoeften. Deze aanvankelijk nogal naïeve mensen hebben het beste voor met elkaar en vooral met zichzelf. Hun ondoordachte keuzes brengen hen tot (auto)destructie, die niet in verhouding staat tot hun schuld. Niemand weet goed waar hij of zij mee bezig is. Zjitkov lijkt te suggereren dat (contra)revolutie eerder iets is wat mensen overkomt, dan iets wat door mensen gemaakt wordt. De titelfiguur krijgt niet meer aandacht dan andere personages. Hij transformeert geleidelijk van wijkagent met goede bedoelingen tot een verwerpelijk figuur, door de combinatie van een minderwaardigheidsgevoel en een klein beetje macht. Hierdoor verliest de lezer iedere sympathie voor hem, maar het levert schitterende pagina’s op.
Het centrale thema in de roman is de Russische Jodenvervolging. In het tsaristische Rusland kregen de Joden de schuld van de onlusten van 1905. Ze werden gelyncht, in het openbaar gemarteld en levend verbrand. Het diepgeworteld antisemitisme loopt als rode draad door het boek: soms onschuldig en subtiel, dan weer open en bloot. Dit roept reminiscenties op aan Dostojevski’s De gebroeders Karamazov – al is de afkeer van deze praktijken daar veel minder duidelijk. Hoewel de behandelde gebeurtenissen gruwelijk zijn, is Viktor Vavitsj geschreven in een ontwapenende, laconieke stijl die de hand van een geoefend kinderauteur verraadt. De meeste zinnen hebben een eenvoudige structuur en om de haverklap wordt het onderwerp of een of ander sleutelwoord herhaald. Hiermee onderstreept Zjitkov dat de grootste fout van zijn personages hun onnozelheid is, die gemakkelijker te vergeven valt dan slechtheid. Door hun domheid neemt de auteur wel expliciet afstand van zijn helden, sterker nog: hij maakt ze via de alwetende verteller belachelijk. De affiniteit met kinderboeken komt ook tot uiting in de structuur: de tekst bestaat uit vele tientallen hoofdstukjes van slechts enkele pagina’s met een korte thematische titel. Andere opvallende stijlkenmerken zijn de gedoseerde, maar vaak geslaagde beschrijvingen en vergelijkingen.
De transfer van een nog niet eerder vertaald werk uit de Sovjetliteratuur naar de Nederlandse boekenmarkt is een verrijking. Helaas zijn er bij de vertaling een aantal Russische realia geneutraliseerd, wat onnodig en soms zelfs anachronistisch is.
(Dit is een abstract van een artikel van Pieter Boulogne. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 2012, nr.1.)
[Pieter Boulogne]
Willem G. Weststeijn
Boris Zjitkov (1882-1932) was een populair schrijver van jeugdliteratuur in het Rusland van de de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw. Als stuurman op de grote vaart bevoer hij de wereldzeeën, later vestigde hij zich als schrijver in Odessa. Odessa is ook het toneel waar zijn enige roman, 'Viktor Vavitsj', geschreven voor volwassenen, zich afspeelt. De roman beschrijft het revolutiejaar 1905, waarin kozakken met geweld optraden tegen de arbeiders, en op veel plaatsen anti-joodse demonstraties en pogroms plaatsvonden. Hoofdpersoon van de roman is de ambitieuze Viktor Vavitsj, de zoon van een arbeider die bij de politie gaat en dus niet echt als een 'positieve' held kan worden gezien. Dat was een van de redenen waarom de roman in de Sovjettijd niet kon verschijnen. Pas in 1999 werd hij in Rusland gepubliceerd en ingehaald als een ontdekking. Een boeiend, goed geschreven en goed vertaald boek dat een indringend beeld geeft van schokkende en tragische gebeurtenissen. Geschikt voor een groot publiek. Kleine druk.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.