De Chomsky papers
Noam Chomsky
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
EPO, 2011 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : AMERIKA 945.6 |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
EPO, 2011 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : AMERIKA 945.6 |
31/12/2011
Progressief en populistisch
Op 16 en 17 maart jl. bracht de legendarische 82-jarige Amerikaanse linguïst — hij is de grondlegger van de generatieve grammatica — en linkse activist Noam Chomsky een bezoek aan ons land om zijn nieuwe boek, Hoop en vooruitzicht, voor te stellen (een knipoog naar Obama’s adagium ‘Hoop en verandering’). Het werd een ware triomftocht. Hij gaf een lezing voor een afgeladen volle aula aan de ULB en kreeg lovende aandacht in haast alle Belgische kranten. Sinds de jaren zestig hamert Chomsky — verafgood in andersglobalistische en klein-linkse middens — op dezelfde spijker. De Verenigde Staten vormen sinds de Tweede Wereldoorlog de sterkste wereldmacht. Het in stand houden van die militaire en economische hegemonie vormt het uitgangspunt van het Amerikaanse buitenlandse beleid. Andere landen mogen soeverein hun beleid bepalen zolang het niet in strijd is met de geopolitieke plannen en belangen van de Verenigde Staten. Intern is het Amerikaanse systeem allesbehalve democratisch. Zolang de verkiezingen aangestuurd worden door sponsorgelden vanuit de privésector, kan er geen waarachtige democratie tot stand komen.
Hoop en vooruitzicht, een bundel met twaalf essays, valt uiteen in twee delen, waarvan het eerste betrekkelijk nieuwe ideeën bevat. Chomsky gaat in op een aantal recente ontwikkelingen in Latijns-Amerika, waar een aantal stramienen worden doorbroken. Er groeit een krachtige democratische beweging die ongezien is in de geschiedenis van het continent. ‘Nu hebben die landen een betere kans dan ooit tevoren om eeuwen van onderwerping, geweld, onderdrukking en buitenlandse bemoeienissen te overwinnen.’ Volgens Chomsky ligt dat vooral aan de toenemende invloed van de inheemse bevolking, die tot het einde van de vorige eeuw werd onderdrukt door de rijke, geëuropeaniseerde, blanke elite van het land. In Bolivië bijvoorbeeld verenigde de inheemse gemeenschap zich tegen de geplande privatisering van de watervoorziening in het land. Evo Morales werd in 2005 president en verdeelde de natuurlijke rijkdommen over de eigen bevolking. Ook in Brazilië en Venezuela worden belangrijke programma’s opgezet die de armsten aan een beter leven helpen en de ongelijkheid geleidelijk wegvlakken. Chomsky gaat heel ver terug in de tijd. Via tientallen voorbeelden toont hij aan hoe desastreus het Europese koloniale en nadien het Amerikaanse interventionistische beleid is geweest. Tot het einde van de twintigste eeuw legden de Verenigde Staten Latijns-Amerika een neoliberaal beleid op dat de toegang tot de grondstoffen veiligstelde. Zodra de Verenigde Staten de controle over een bepaald land dreigden te verliezen, kwam er een coup. De militaire staatsgreep in Chili in 1973 gebeurde onder het mom van het ‘stabiliseren’ van de regio, een technische term die het in stand houden van gelijk welk politiek systeem betekent dat de economische en strategische doelstellingen van de Amerikaanse regering beschermt. De systematische bestrijding van het Sandinistische regime in Nicaragua tijdens de jaren tachtig past in dat plaatje. De laatste tien jaar bleef het aantal staatsgrepen in Latijns-Amerika — met goedkeuring van de Verenigde Staten — beperkt tot drie: een mislukte tegen Hugo Chavez in Venezuela in 2002, een geslaagde tegen de Haïtiaan Jean-Bertrand Aristide in 2004 en een geslaagde tegen Manuel Zelaya in Honduras in 2009. Vroeger zou een regime zoals dat van Evo Morales in Bolivië zeker onderuit zijn gehaald. Een lyrische en enthousiaste Chomsky hoopt dat die change in Latijns-Amerika blijvend en exemplarisch zal zijn. ‘Vandaag is de volksstrijd in Latijns-Amerika een inspiratie voor de hele wereld, een baken in de zoektocht naar een menselijke vorm van globalisering, iets waarnaar elke respectabele mens zou moeten streven’.
Het tweede deel van het boek handelt over Noord-Amerika, waar niets nieuws onder de zon is. Hier herhaalt een uiterst pessimistische Chomsky zijn bekende standpunten over de desastreuze politiek van de Verenigde Staten in het Israëlisch-Palestijnse conflict, de waanzinnige oorlog in Irak, het schandaal van Guantanamo, de NAVO als dekmantel voor het Amerikaanse imperialisme… Chomsky richt zijn pijlen opvallend sterk op president Obama, die geen breuk zal veroorzaken in het Amerikaanse beleid, noch binnenlands noch buitenlands. Obama zet het beleid van de tweede ambtstermijn van Bush gewoon verder en diept het zelfs nog uit. Hij verlaagde de belastingen voor de rijksten en vergat de ambitieuze financiële hervorming die hij na de bankencrisis had beloofd. De hervorming van de gezondheidszorg gaat lang niet ver genoeg. Obama zette geen betekenisvolle stappen in de Israëlisch-Palestijnse kwestie, er is geen fundamentele wijziging in het Irak- en Afghanistanbeleid en zijn aanpak in Pakistan is contraproductief. Bovenal is ook Obama een schijndemocraat, die zich in werkelijkheid laat leiden door het grootkapitaal. ‘Wat zou de inhoud van het "merk Obama" zijn als de bevolking een echte "participant" zou zijn en niet slechts een "toeschouwer"? De resultaten van deze oefening zouden wel eens de weg kunnen wijzen naar een gezondere en fatsoenlijkere wereld’.
Chomsky is een gedreven verteller, hoewel het boek stilistisch beter zou kunnen en vele overlappingen bevat. Hij overlaadt ons met cijfers, bronnen, citaten en feiten, springt van het verleden naar het heden en van continent naar continent, en maakt wilde veronderstellingen (‘Beeld je in dat Al Qaida de steun zou hebben gehad van een supermacht die de Amerikaanse regering wilde omverwerpen’). Alles staat echter in functie van de verspreiding van zijn ideeëngoed. Chomsky wil niet zozeer informeren, maar vooral sensibiliseren en de lezer inzicht verschaffen in wat de massamedia wegfilteren. Af en toe zet hij ons echt tot nadenken aan door goed gekozen quotes: ‘Als General Motors investeert in Mexico, heeft het dezelfde rechten als een Mexicaans bedrijf. Als een Mexicaan van vlees en bloed zou aankomen in New York en er om een "nationale behandeling" vragen, mag hij blij zijn dat hij niet in Guantanamo terechtkomt’. Die uitspraak kan niemand onberoerd laten, maar gaat erg kort door de bocht. Chomsky’s Hoop en vooruitzicht is een pamfletbundel in de vorm van een lijvig boek, dat de indruk geeft wetenschappelijke pretenties te hebben, getuige bijvoorbeeld het uitgebreide voetnotenapparaat. Politieke waarnemers zoals Fareed Zakaria, Timothy Garton Ash en de betreurde Tony Judt brengen een veel evenwichtiger, rijker verhaal, dat misschien meer inspanningen van de lezer vergt, maar langer blijft doorleven en meer inzicht verschaft.
Chomsky — goeroe van een linkse school waartoe ook Michael Parenti en Michael Moore behoren — heeft een enorme verdienste als tegendraadse denker, zeker in de Verenigde Staten, waar progressieve stemmen weinig weerklank krijgen. Het probleem is echter dat hij het eenheidsdenken dat hij bestrijdt, vervangt door een nieuw eenheidsdenken. Het boek bulkt van de voorbeelden daarvan. ‘In het algemeen konden Europa en zijn erfgenamen dankzij uitgebreide staatsinterventie en geweld in eigen land, en barbarij en opgelegde liberalisering in veroverde gebieden, uitgroeien tot rijke ontwikkelde maatschappijen’. Daar voegt hij dan ietwat relativerend aan toe: ‘Hoewel geschiedenis te complex is om gereduceerd te worden tot slechts een paar factoren, zijn dit toch wel enkele in het oog springende factoren’. Of over Irak: ‘Dat Irak een "onbewoonbare woestenij" is geworden, staat niet ter discussie […] Het Britse onderzoeksbureau Opinion Research Business heeft recent nog het aantal extra doden als gevolg van de oorlog geschat op 1,3 miljoen […] Of die cijfers nu correct zijn of de echte cijfers veel lager liggen, er mag geen twijfel over bestaan dat de tol vreselijk is.’ Dat is het Chomskysysteem ten voeten uit. Hij haalt uit de complexe, veelgelaagde werkelijkheid enkele elementen die in zijn kraam passen, vergroot ze uit, zegt dan zelf dat alles complexer (of correcter) is dan wat hij beweert, maar zet wel de toon en bouwt zijn redenering daarop verder. Met die populistische aanpak past de 82-jarige Chomsky wonderwel in onze tijdgeest.
In die zin moet ook zijn recente uithaal naar het Amerikaanse en Europese ingrijpen in Libië worden bekeken. Hij stelt dat er met twee maten en twee gewichten wordt gemeten: Libië wordt aangevallen, terwijl het leger in Saoudi-Arabië en Bahrein de bevolking ongestoord mag neerslaan. Wat hij er niet aan toevoegt, is dat de schaalgrootte van het geweld in Libië tot nu toe vele malen groter is dan in de omliggende landen. Tot nader order hebben noch Saoudi-Arabië noch Bahrein bijvoorbeeld de eigen bevolking gebombardeerd. Chomsky is dus erg selectief in de informatie die hij geeft. Hij neemt het publiek mee in een bepaalde door hem gewenste richting. Hij heeft het graag over ‘fact finding missions’, die dienen om gaten te slaan in het betoog van de tegenpartij. Hij heeft gelijk. Lezers moeten steeds kritisch en alert blijven, zich hoeden voor sofismen en de feiten blijven onder ogen zien. Ook bij het lezen van de boeken van Chomsky. [Gunter Bousset]
Redactie Vlabin-VBC
Dit boek bundelt twaalf essays van de bekende Amerikaanse linguïst en linkse activist Noam Chomsky. In een eerste deel kijkt Chomsky met een enthousiaste blik naar een aantal recente ontwikkelingen in Latijns-Amerika, waar een krachtige democratische beweging is ontstaan die ongezien is in de geschiedenis van het continent. Via tientallen voorbeelden toont hij aan hoe desastreus het Europese koloniale en nadien het Amerikaanse interventionistische beleid is geweest. In het tweede deel, dat handelt over Noord-Amerika, herhaalt een uiterst pessimistische Chomsky zijn bekende standpunten over onder meer de desastreuze politiek van de Verenigde Staten in het Israëlisch-Palestijnse conflict, de oorlog in Irak en het schandaal van Guantanamo. Hij richt zijn pijlen daarbij sterk op president Obama, die naar zijn mening geen breuk zal veroorzaken in het Amerikaanse beleid. Chomsky is een gedreven verteller, maar met zijn ongenuanceerde betoog weet hij zijn wetenschappelijke pretenties (getuige het uitgebreide eindnotenapparaat) niet waar te maken. Uit een complexe werkelijkheid neemt hij steevast die elementen die in zijn kraam passen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.