Voor ieder wat waars : hoe waarheid ons verdeelt en ons weer kan samenbrengen
Rob Wijnberg
Rob Wijnberg (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2010 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 157.2 WIJN |
15/02/2012
Met En Plato is mijn tafelheer is Rob Wijnberg niet aan zijn proefstuk toe. We vinden zijn naam onder talloze essays en columns in verschillende grotere Nederlandse kranten, hij is auteur van Nietzsche en Kant lezen de krant en coauteur van Dus ik ben. Een zoektocht naar identiteit. Sinds 2010 is hij hoofdredacteur van ‘Nrc.Next’, en met zijn 28 jaar de jongste hoofdredacteur die een landelijk dagblad in Nederland ooit heeft gehad.
De stijl van En mijn tafelheer is Plato ligt in de lijn van de columns die hij voor de dagbladen schrijft: helder, to the point, gebald en scherp. Toch is zijn pen in deze uitgave iets minder puntig geslepen, waardoor de onderwerpen er toch wat minder gevild uit komen. Te zeggen dat hij zich in deze publicatie ‘politiek correct’ opstelt, zou al direct een foute interpretatie kunnen teweegbrengen, gevoed door hoe we ‘politiek correct’ meestal verstaan. Maar naar Wijnbergs eigen normen zouden er veel meer kritische zin en degelijk onderbouwde discussies nodig zijn om nog van ‘correcte politiek’ te kunnen spreken. En dan nog liefst met een paar verwijzingen naar antieke, moderne en nog jongere filosofen.
Naar eigen zeggen gebruikt hij de filosofie als werktuig om de actualiteit beter te begrijpen. Misschien zouden we ook kunnen spreken van methodieken uit de filosofie die worden gebruikt om de actualiteit te ontleden, te interpreteren en zo van een context en een bredere betekenis te voorzien. Met behulp van inzichten uit de filosofie en filosofische methoden plaatst Wijnberg de actualiteit in een breder verband. In de proloog verantwoordt de auteur zijn werktuiglijke gebruik van de filosofie. Hij wil de filosofie leven inblazen door de onuitgeputte waarde ervan aan te tonen bij het lezen van de actualiteit. Filosofie hoort meer te zijn dan enkel academisch onderbouwde kritieken geven op het werk van andere filosofen. Filosofie is ook iets van elke dag en van iedereen. Iedereen heeft opvattingen over wat waar, rechtvaardig en goed is. Maar men is zich er niet altijd van bewust dat daaraan een bepaalde levensbeschouwing en interpretatie ten grondslag liggen.
Wat Wijnberg met dit boek wil bereiken, is net dat bewustzijn vergroten. Als we de beschouwingen die aan een oordeel ten grondslag liggen filosofisch doordenken, dan kunnen we ook de onvolkomenheden erin ontdekken en alternatieve interpretaties meenemen in de overwegingen. In dit boek breekt Wijnberg dus een lans voor levende filosofie én gaat hij daarmee ook in de aanval tegen het hedendaagse mediacircus dat zo bepalend is voor het kiesgedrag, het beleid en de karaktertrekken van onze samenleving. Er schort heel wat aan de praatprogramma’s. Veel te korte spreektijd in praatprogramma’s, journalistieke overhaast, invloed van de media op de inhoudelijke keuzes van het beleid, de omvorming van politieke praatprogramma’s in de formats van tv-spelletjes, gesprekken waarbij wat je zegt en op welk moment je dat doet al half gescript is door de redactie en gesprekken die in televisieoptredens verworden tot ‘je zegje doen’ zonder inhoudelijke discussie. Op basis daarvan moet de kiezer dan zijn keuze bepalen en wordt dus uiteindelijk het beleid gevoerd.
Niet op basis van feiten, maar op basis van hoe de feiten worden gepresenteerd, van de woordkeuze die de feiten in een bepaald daglicht laat verschijnen. Of om het met Wijnberg zelf te zeggen: ‘boven alles [is] beeldvorming de doorslaggevende factor […] geworden in de hedendaagse politiek. Niet het gedachtegoed van een partij, de standpunten van een politicus of het beleid van een kabinet, maar het beeld dat daarvan van dag tot dag in de verschillende mediakanalen ontstaat, is maatgevend voor de kiezersvoorkeuren. […] Hoe een politicus iets zegt, is belangrijker geworden dat wat hij zegt; hoe hij zich presenteert relevanter geworden dan wie hij is.’
De auteur probeert in En mijn tafelheer is Plato een extra gastheer in beeld te brengen. Eentje die duiding geeft, retorisch sterk staat en de zaken zo kan belichten dat we niet de schaduwen in de grot zien, maar de werkelijkheid zoals ze is, belicht door de zon, in kleur en in verschillende dimensies. En zoals de titel al aangeeft is die gastheer een filosoof. Plato zelf, of, afhankelijk van het onderwerp, een van de vele andere grote en minder gekende filosofen die de zon kunnen laten opkomen boven een maatschappelijk probleem. Wijnberg slaagt in dat doel. De analyses van de tientallen onderwerpen die hij naar voren brengt, doen je werkelijk de meest besproken actualiteitsthema’s anders en beter verstaan. Maar of dat te danken is aan de filosofen die hij in elk essay ten tonele voert, is soms toch maar de vraag. Wijnberg haalt zijn inzicht duidelijk wel bij de aangehaalde denkers, maar in de essays is te weinig plaats om je veel bij te brengen van het gedachtegoed van de opgevoerde filosofen. Het stoort absoluut niet dat de auteur nog even de naam van zijn inspiratoren noemt, maar soms is de vermelding zo kort dat het overkomt alsof ze er nog even moesten worden bij gesleurd omdat nu eenmaal een extra tafelheer werd aangekondigd.
Het is een duidelijk Nederlands boek. De politici die genoemd worden ken je als Vlaamse lezer wel vaak van naam, maar toch moet je iets aandachtiger lezen om de meerwaarde van het voorbeeld te begrijpen. Al wordt door de korte omschrijving van de situatie telkens wel heel snel duidelijk waarop gedoeld wordt. De thema’s zelf zijn in Vlaanderen even actueel, de politieke standpunten zijn meestal vergelijkbaar, en wat Wilders betreft, hoef je geen Nederlander te zijn om te weten waarover het dan gaat.
Het boek is opgedeeld in tien hoofdstukjes met telkens een vijftal essays van vijf bladzijden. Duidelijk een redacteur aan het werk dus, die zijn schrijfsels ook kan aanpassen aan de beschikbare bladruimte. Van de zowat vijftig besprekingen zijn er zeker onderwerpen die je zullen bijblijven. Of het nu gaat over de link tussen demografie en geweld, de opkomst van het populisme, de onmenselijkheid van de perfecte mens, de culturele invloed op onze seksuele verlangens, het ingebakken bureaucratische en onpopulaire karakter van Europa, de onmogelijkheid om volledige veiligheid te garanderen of ‘The Simpsons’ en postmoderne televisie.
Het boek gaat nergens vervelen omdat de essays erg gevarieerd zijn en ook telkens beperkt blijven qua omvang. Maar het boek is ook niet meer dan wat het is: een bundeling van essays over de actualiteit met een filosofische insteek. Erg veel diepgang moet de lezer niet verwachten. Dat Plato de tafelheer is, is treffend gekozen omdat Wijnberg telkens weer opnieuw ‘de schijnwerkelijkheid’ zoals we ze kennen uit de media, aanvult met een stukje van de ‘waarheid’ door er wat context aan toe te voegen. Plato, nog steeds zo actueel dat hij een zeer leesbaar en aangenaam boek oplevert. [Roel Reubens]
Dr. D.G. van der Steen
Het spuit er uit in dit boek. Rob Wijnberg, filosoof, essayist, columnist en sinds kort hoofdredacteur van nrc-next, beschikt over een zeldzame combinatie van humor, enthousiasme, betrokkenheid, gedrevenheid en wijsgerige kennis van zaken. Daarmee gaat hij actuele problemen te lijf, van de kredietcrisis tot het populisme, van vrijheid tot terreur, en van de wetenschap tot de postmoderne media. En telkens weer blijken daarbij de inzichten en de methoden van oude en nieuwe filosofen relevant. Daarmee is het boek een must voor wie een heldere blik wil ontwikkelen voor wat er gaande is in onze wereld. Met een literatuuropgave, maar geen register.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.