Hoogsensitieve personen : hoe je overeind blijft als de wereld je overweldigt
Elaine N. Aron
Elaine N. Aron (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Arbeiderspers, cop. 2010 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : PSYCHOLOGIE : 415.3 ARON |
31/10/2012
Hoogsensitiviteit wordt nogal eens samen met ADHD en CVS, smalend en misschien ook wat ongenuanceerd in het kamp van de zogenoemde beschavingsziekten geparkeerd. Het is toch niet meer van deze tijd om helemaal niets aan de hand te hebben, dat zou al helemaal te gek zijn. En aldus, dankzij de hoogsensitiviteit waart er vandaag een nieuw figuur door de straten: de HSP’er oftewel de HoogSensitieve Persoon. Maar zijn de redenen om hoogsensitiviteit glimlachend te benaderen eigenlijk wel gegrond? Elaine N. Aron meent van niet en schreef Hoogsensitieve Personen en Psychotherapie om therapeuten stevige handvatten aan te reiken in hun ongetwijfeld niet aflatende pogingen hun sensitieve cliënten zo goed als mogelijk te helpen.
Om latere discussie te vermijden en ook gewoon voor alle duidelijkheid, vangt Aron het boek aan met een begripsbepaling en de prevalentie. Hoogsensitiviteit schijnt aangeboren te zijn en wordt aangetroffen bij ongeveer 15 tot 20 % van de bevolking. De mens is hier geen uitzondering, want ook bij andere diersoorten kan men van hoogsensitiviteit spreken. Aron maakt onmiddellijk zeer duidelijk dat hoogsensitiviteit geen psychische stoornis is maar een persoonlijkheidskenmerk, een verschil zoals sekse en huidskleur. Het lijkt erop dat deze positie eerder ingenomen wordt vanuit een persoonlijke betrokkenheid dan dat ze voortkomt uit wetenschappelijk bewijsmateriaal. Hierdoor lijkt zeker haar medicamenteuze aanbevelingen op z’n minst inconsistent te zijn met de bewering als zou het zéker niet om een aandoening gaan. Aron verdeelt de signalen die op hoogsensitiviteit wijzen, onder in vier categorieën: Diepgaande verwerking, Overprikkelbaarheid, Emotionele intensiteit en Sensorische sensitiviteit — kortweg DOES. Globaal gesproken beschikt de HSP’er over een groter inlevingsvermogen dan de niet sensitieve personen. Dat vermogen leidt automatisch tot een grotere betrokkenheid bij de wereld. Het is dan ook niet toevallig dat de meeste HSP’ers echte dierenliefhebbers zijn, zeer begaan zijn met het milieu en vaker handelen vanuit hun onderbuikgevoelens. Dat zou men de positieve kant van de medaille kunnen noemen, maar medailles hebben, zoals u weet, twee kanten. Als gevolg van deze diepgaande verwerking, raken HSP’ers nogal snel overspoeld door emotie. Die overprikkelbaarheid leidt tot allerlei ongemakken, nervositeit en agitatie. De vijf meest voorkomende problemen waarmee HSP’ers geconfronteerd worden als gevolg van de DOES , behandelt Aron uitvoerig in het volgende hoofdstuk. Zo lijken nogal wat HSP’ers gebukt te gaan onder een laag zelfbeeld. Aron schrijft dit toe aan de veroordeling van sensitiviteit als ongewenste eigenschap binnen de hedendaagse cultuur. Gegeven het feit dat het emotionele leven van de mens de laatste decennia meer en meer in the picture staat, lijkt dat toch een wat slordige verklaring, die zeker niet te veralgemenen valt. Naast het lage zelfbeeld, behoren ook overgevoeligheid, neiging tot depressie en sociale angst tot de moeilijkheden waarmee HSP’ers ernstig worstelen. Het behoeft tevens niet al te veel uitleg dat persoonlijke moeilijkheden ook hun effect sorteren op interpersoonlijke relaties. Bijvoorbeeld het aangaan van nieuwe vriendschapsrelaties kan door de sociale angst bijzonder belemmerd worden en een voor andere mensen gewoon avondje uit, kan voor de HPS’er een ware nachtmerrie betekenen.
Aan de hand van een aantal voorbeelddialogen reikt Aron enkele zeer bruikbare methodieken aan, die de therapeut in gesprek met zijn hoogsensitieve cliënt kan hanteren. Hoe stelt men als therapeut bepaalde grenzen? Hoe werkt men richting zelfredzaamheid? Welke methodes kan men aanreiken als de cliënt moeilijk nieuwe contacten legt? Met een groot empathisch vermogen en opmerkelijke zachtheid tracht Aron de mechanismen die aan deze problemen ten grondslag liggen te onderzoeken. Waar het nodig is, zal ze een ietwat directievere therapeutische aanpak niet uit de weg gaan. In feite is dit het meest bruikbare aspect van het hele boek en men hoeft niet per se behandelaar te zijn van hoogsensitieve personen. In zowat elke therapeutische context is empathie, echtheid en aanvaarding een voorwaarde voor een constructieve relatie tussen behandelaar en cliënt. Aron doet hier een voortreffelijke poging om dit nog eens duidelijk in de verf te zetten.
Niettemin zullen critici in dit boek ook voldoende punten van kritiek vinden. Een vluchtige blik op de referentielijst leert ons voornamelijk dat Aron een verwoed lezer is van haar eigen boeken en artikels. Hier is uiteraard niets mis mee, de dame schrijft immers zeer vlot, duidelijk en ze lijkt hier en daar ook enig pionierswerk te hebben verricht op het vlak van hooggevoeligheid. De suggestie van zelfbevestiging is niettemin gewekt. De rest van de lijst werpt ook niet onmiddellijk een bijzonder licht op het onderzoek van Aron: veel oudere onderzoeken, veel vroeg 20ste-eeuwse psychoanalyse en een zeer beperkte hoeveelheid aan actuele bronnen. Vooral dat laatste is wat merkwaardig want in schril contrast met de actualiteit van hoogsensitiviteit, zoekt Aron haar verantwoordingen in het verleden. Daarnaast rammelt de bewering dat hoogsensitiviteit absoluut geen ziekte, aandoening of stoornis is, hier en daar toch wel. In de eerste plaats spreek Aron systematisch over de hoogsensitieve patiënt. Men kan het purisme noemen, maar een patiënt is 'een zieke die onder behandeling is'. In de tweede plaats staat de wereld al helemaal op zijn kop als er ook nog eens medicatie moet worden voorgeschreven voor de patiënt die eigenlijk geen patiënt is, want hij is niet ziek. U fronst toch ook? Ook kan ik me niet van de indruk ontdoen dat Aron hoogsensitiviteit als een soort van aha-erlebnisachtige, miraculeuze verklaring van zowat alle gedrag benadert. Een voorbeeld: mevrouw, ik ben een introverte, sensatiezoekende en bijzonder angstige man, maar ik luister graag naar harde muziek. — Dat ligt wellicht aan uw hoogsensitiviteit! Mevrouw, ik ben een extraverte, niet-sensatiezoekende en niet bijzonder angstige man, maar ik heb het graag rustig en ik kan moeilijk tegen lawaai. — Dat ligt wellicht aan uw hoogsensitiviteit! Vergeef mij deze nogal eenvoudige samenvatting, al onderhoudt ze nauwe relaties met de werkelijkheid.
Elaine Arons Hoogsensitieve Personen en Psychotherapie is een goed boek dat vlot leest en de therapeutische suggesties zijn zeker aan te bevelen. We moeten echter kritisch blijven. Hoogsensitiviteit blijft in dit boek een black box. Het wordt ter verklaring gebruikt, maar wordt zelf nauwelijks verklaard. De zeldzame keer dat het dan toch gebeurde, behoorde wetenschappelijke degelijkheid niet onmiddellijk tot de prioriteiten. [Johan Cluyts]
Franca Duindam
Ieder mens heeft een aangeboren temperament. Daarnaast kan men hoogsensitief zijn: bijvoorbeeld oog hebben voor subtiele details, snel geïrriteerd raken door lawaai of drukte en heftig en emotioneel reageren op situaties. Twintig procent van de mensen schijnt hoogsensitief te zijn, maar in behandelcentra is dit vijftig procent. Wat is nu eigenlijk hoogsensitiviteit? Hoe kan men dit onderscheiden van andere gelijkende ziektebeelden en wat kan de hedendaagse psychotherapie voor deze patiënten betekenen? Volgens de auteur is het geen stoornis, maar een persoonlijkheidskenmerk. Drie veel voorkomende problemen kunnen zijn: een laag gevoel van eigenwaarde, verkeerde leefwijze en overgevoeligheid voor kritiek. Verschillende vormen van hulp komen aan bod in dit boek, bijvoorbeeld bij relaties, werkgerelateerde problematiek en persoonlijkheidsvariaties. De auteur heeft diverse boeken over dit onderwerp geschreven. Bevat een voorwoord, dankwoord, een uitvoerige bibliografie en aanhangsels waarin onder andere een zelftest en onderzoeken over het begrip hoogsensitiviteit staan. Informatief handboek voor psychotherapeuten en patiënten.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.