De lijst van dingen die niet zullen veranderen
Rebecca Stead
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2010 |
VERDIEPING 2 : BABILLE : AVONTUUR : VERHALEN : STEA |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2010 |
JEUGD : VERHALEN BLAUW (12-14 J.) : STEA |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Niet beschikbaar |
Querido, 2010 |
JEUGD : VERHALEN BLAUW (12-14 J.) : STEA |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2010 |
JEUGD : VERHALEN BLAUW (12-14 J.) : STEA |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 2010 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : STEA |
00/00/0000
De wereld vatten in een brief
Miranda is twaalf en groeit op in het Manhattan van de jaren zeventig. Ze is een 'sleutelkind': na school moet ze zichzelf binnenlaten in het appartement dat ze deelt met haar moeder, een ongetrouwde juridisch assistente. Verder is Miranda een herkenbaar meisje: ze heeft kritiek op haar moeders kledingkeuze, schiet best op met dier nieuwe vriend Richard en loopt elke dag naar school met haar buurjongen Sal. Maar op een dag krijgt Miranda het eerste in een reeks van mysterieuze briefjes. Er staat onder meer in dat de onbekende afzender het leven van haar vriend zal redden. Er staat ook een opdracht in voor Miranda: zij moet zelf een brief schrijven, waarin ze 'alles' verhaalt. Maar Miranda weet niet wat ze moet schrijven, en de vragen stapelen zich op terwijl de briefjes steeds urgenter worden.
Eerder dit jaar werd Als je terugkomt van Rebecca Stead bekroond met de Newbery Medal voor het beste Amerikaanse jeugdboek. Deze literaire prijs heeft in het verleden wel eens het verwijt gekregen al te vaak naar boeken te gaan die eigenlijk te volwassen zijn voor jongeren. Nu kan Rebecca Steads roman zeker gesmaakt worden door volwassenen, maar zeggen dat het voor tien- à twaalfjarigen ontoegankelijk is, zou erg onterecht zijn. Het is weliswaar moeilijk te plaatsen: een cross-over van historische fictie, psychologisch jeugdboek, mysterie en sciencefiction benadert de waarheid nog het best. Het resultaat heeft echter een ongelooflijke naturel, en ik kan alleen maar toejuichen dat dit frisse, intrigerende boekje zo snel naar het Nederlands vertaald werd.
Ik zeg 'boekje', want in de toevloed van dikke fantasycycli die de jeugliteratuur sinds Harry Potter en Twilight overspoelen, valt in eerste instantie de omvang van de roman op. Op net geen 200 pagina's weet Stead een verhaal te vertellen dat van begin tot einde boeit, dat afgerond is, dat in al zijn bescheidenheid toch blijft nazinderen. Fris, want ondanks het fantasy-element verschilt Als je terugkomt ook in elk ander opzicht van de voornoemde bestsellers.
Als je terugkomt kan gelezen worden op verschillende niveaus. Zo is er een duidelijke intertekstuele laag aanwezig: Miranda is namelijk gefascineerd door de sciencefiction jeugdroman Een scheur in de ruimte. Dit boek, over een meisje dat door de tijd reist om haar familie te redden, bestaat echt: het werd geschreven door de Amerikaanse Madeleine l'Engle. Rebecca Stead heeft in interviews verklaard dat zij als kind enorm gefascineerd was door l'Engles boek en dat ze met haar eigen roman graag een parallel wou trekken. Hoewel het ongetwijfeld interessant zou zijn om beide boeken naast mekaar te leggen, is Als je terugkomt perfect genietbaar op zich. De verwijzingen naar het andere boek kunnen ook puur begrepen worden binnen de karakterschets van het hoofdpersonage. Miranda is enig kind, ze heeft niet veel vrienden, en al bij al is haar leven vóór de geheimzinnige briefjes wel een beetje saai en eenzaam. Het is dus niet verwonderlijk dat zij aangetrokken wordt door een verhaal van buitenaards avontuur en onvatbare, schijnbaar paradoxale tijdreizen. Bovendien wordt tussen de regels door gesuggereerd dat Miranda, juist omdat ze zelf enig kind is, gefascineerd is door de zoektocht van haar heldin naar haar familie. Aan dit alles worden echter weinig woorden besteed. Wat vaststaat, is dat Miranda haar lievelingsboek, stukgelezen, bij zich draagt. Een detail als dit maakt haar tot een meisje van vlees en bloed, waar menig fervent lezer zich ongetwijfeld in herkent.
Aangezien het boek zich in 1979 afspeelt, is ook een historische lezing mogelijk. De straten waarlangs Miranda van school naar huis loopt, bestaan echt. De spelshow waaraan Miranda's moeder meedoet in de hoop 20.000 dollar te winnen, hield effectief de Amerikaanse televisiekijkers gedurende twee decennia in de ban. Toch is dit verhaal geen schets van een tijdperk. De welgekozen details dienen om een bepaalde sfeer op te roepen: die van de anonieme grootstad, met zijn typische parkeergarages, hangjongeren... Belangrijke maatschappelijke fenomenen zoals racisme, klasseverschillen en emancipatie zijn op de achtergrond aanwezig. Hoewel een dergelijke scherpzinnigheid bij het creëren van de setting niet noodzakelijk was vanuit verhaaltechnisch oogpunt, voegt het zeker iets toe. De historische/maatschappijkritische invalshoek is niet dominant; toch kunnen jongeren volgens mij, naarmate ze verder vorderen in hun leesvaardigheid, deze details oppikken. Daardoor maken ze kennis met een wereld die anders is dan de hunne, en toch heel herkenbaar.
Nadat de realistische, stedelijke setting zich stevig in je verbeelding heeft genesteld, overlaadt Rebecca Stead haar langzaamaan met mysterie en fantasievolle betekenis. Een zwerver op de hoek ('de lachende man') blijkt een schoolkameraad van Miranda, die als oude man is teruggereisd in de tijd. De exhibitionist ('de naakte man') die af en toe gesignaleerd wordt in de buurt van de school, is diezelfde tijdreiziger vóór hij het principe helemaal onder de knie heeft. De integratie van de sciencefictionelementen doet denken aan de manier waarop kinderen dingen 'verzinnen' over hun omgeving. Heel jonge kinderen maken van een tafel een versterkt fort. Hoe ouder ze worden, hoe meer ze de wereld op een 'volwassen', dus logische manier dienen te interpreteren, maar nog gedurende jaren zullen eenvoudige zaken mythische proporties aannemen. Als je terugkomt speelt zich niet af op een andere planeet of doet geen aliens verschijnen op een straathoek. De sciencefictionelementen vertonen zich alleen aan wie ze wil zien. Hoe snel de jonge lezer het mysterie oplost, hangt dus grotendeels af van zijn/haar bereidheid om mee te fantaseren.
Maar er is meer nodig dan fantasie om een mysterie op te lossen. De truc is om je fantasie op een correcte manier in te zetten bij het interpreteren van bepaalde clous. Einstein wordt in dit boek bijvoorbeeld aangehaald als iemand die revolutionaire theorieën over de werkelijkheid bedacht, juist omdat hij die op een geheel nieuwe manier interpreteerde. Het is geen verrassing dat Miranda het hier moeilijk mee heeft. Haar leeftijd, haar niet bepaald traditionele thuis en gedwongen vroege zelfstandigheid zorgen ervoor dat ze de wereld op haar eigen manier probeert te begrijpen. 'Begrijpen', dat is ook 'grijpen', de dagelijkse toevloed van informatie omzetten in hanteerbare stukken. Maar hoe zet je een wirwar van gebeurtenissen om in, zeg maar, één brief aan een onbekende? Want zelfs nadat duidelijk is wat de ontknoping van het verhaal moet zijn, is het nog niet eenvoudig om het begin te bepalen, en een logische voortgang te vinden in de gebeurtenissen tussenin. Je wordt ook snel misleid, zo ontdekt Miranda. En niet alleen door de fantastische aard van sommige gebeurtenissen. Soms lijken bepaalde zaken in causaal verband met mekaar te staan, maar blijkt dit achteraf niet zo te zijn. Een voorbeeld: Sal wil Miranda niet meer zien nadat hij een schop in zijn maag kreeg van een oudere jongen. Achteraf blijkt dat deze jongen zijn eigen redenen had voor deze schop, en dat Sal de vriendschap al langer in de wachtkamer wou zetten. Zo wordt de lezer in zijn speurwerk naar de oplossing van het mysterie terloops gevoelig gemaakt voor bepaalde interpretatieproblemen in de dagelijkse realiteit.
Deze interpretatieproblematiek wordt ook op vormelijk vlak uitgewerkt. Miranda's moeilijkheden om haar brief te schrijven, met andere woorden om de verwarrende realiteit om te zetten in een verhaalstructuur, worden gereflecteerd in de structuur van het boek. Rebecca Stead schrijft fragmentarisch; ze begint in media res en de korte hoofdstukken hebben een sterke interne samenhang. Dat wordt versterkt door de hoofdstuktitels, die in de meeste gevallen een vaste structuur volgen: 'Dingen die vlekken achterlaten', 'Dingen in een lift'... Soms zijn deze titels metaforisch, soms heel letterlijk. Altijd presenteren ze een manier waarop het hoofdpersonage de chaotische werkelijkheid probeert om te zetten in hanteerbare categorieën. Voor de lezer creëert deze los-vaste structuur een soort van puzzel, waarbij niet alleen chronologie, maar ook causaliteit en relevantie belangrijk zijn voor het vinden van de oplossing. Het resultaat is dat niet alleen de spanning stijgt naarmate je meer puzzelstukjes krijgt, maar ook dat het verhaal blijft nazinderen lang nadat je het boek hebt weggelegd.
Dingen voor kinderen. Dingen voor volwassenen. Dingen waar je over nadenkt. Dingen die bekroond werden. Dingen die navolging verdienen. Dingen die ontroeren. Dit zijn allemaal categorieën waartoe Als je terugkomt gerekend kan worden. [Liesbeth Verlinden]
Hendrien Kars-ten Cate
Miranda (12) vindt geheimzinnige briefjes met opdrachten. Bovendien weet de briefjesschrijver dingen die nog niet gebeurd zijn. Tegelijkertijd bekoelt de vriendschap met haar vriend Sal en traint ze haar moeder voor 'De 20.000 dollar Show' op tv. De ik-vertelster richt zich direct tot de onbekende, te beginnen in april 1979, gaat dan terug in de tijd en eindigt bij de tv-quiz in april 1979. De meeste hoofdstuktitels slaan op quizvragen: 'dingen die je in een doos bewaart'; de setting is hartje New York, 1978/1979. Miranda past trucs toe tegen de stadsproblemen, toch hangt er een veilige sfeer rond school en haar warrige, warme moeder. De schrijfster en Miranda hebben hetzelfde lievelingsboek van M. l'Engle: 'A wrinkle in time' (1962) - door Librion in 2005 uitgegeven als 'Een plooi in de tijd' (2005). Een korte toelichting ontbreekt, nu moet de lezer zelf puzzelen. De taal is wat ouderwets (o.a. faliekant, gedag zwaaien). Intrigerend boek, met fantasie en onverklaarbare kosmische verschijnselen. In 2010 bekroond met de Newbery Medal voor het beste Amerikaanse jeugdboek. Vanaf ca. 12 jaar.
Ilse Trimborn
ua/an/22 j
Wat een boek! Een heus diamantje in het veld van stenen dat de boekenwereld soms is! Want laten we wel wezen: dit boek doet je naar adem happen, is grappig, triest, verrassend, ontroerend en ingenieus tegelijk. Eigenlijk is het beter zo weinig mogelijk te weten over dit fijne verhaal, want je gunt iedereen deze bijzondere leeservaring. Toch even aanstippen waarom dit boek de moeite waard is, zodat de nieuwsgierige lezer zich rept om zich met dit boek in een knusse hoek te nestelen.
We schrijven New York, eind jaren '70. De twaalfjarige Miranda ontvangt geheimzinnige briefjes die verhalen over zaken die eigenlijk niemand weten kan. In een brief aan de onbekende briefschrijver vertelt Miranda over haar dagdagelijkse leven. Hoe ze haar moeder probeert voor te bereiden op een belangrijke televisiequiz, waarom ze de lachende man op straat maar bizar vindt, hoe haar vriend Sal haar steeds meer ontloopt, hoe ze de door tijd geobsedeerde Marcus leert kennen, wat haar lievelingsboek is … de lezer mag het allemaal gretig tot zich nemen.
Dat lievelingsboek, 'Een spoor in de tijd', is overigens een echt bestaand boek. Zowel Miranda als de schrijfster zijn verzot op dit boek over tijdreizen en het speelt dan ook een belangrijke rol in het verhaal.
Meer vertellen zou zonde zijn. De auteur heeft de juiste toon gevonden om dit fascinerende verhaal neer te pennen. Tegen de achtergrond van de drukke wereldstad die New York is, schetst zij een prachtbeeld van het kleine, warm aanvoelende wereldje van Miranda.
Voor één keer zijn de wervende teksten op de achterflap meer dan enkel lepe marketingtrucjes. Lezen dus, dit boek!
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.