Een honger
Jamal Ouariachi
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 2010 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 5441 |
00/00/0000
'Ik hoef me niet zo nodig te bezondigen aan navelstaarderij', vertelde de Amsterdamse debutant Jamal Ouariachi aan de Nederlandse krant De Pers (24.08.2010). Dat laat hij liever over aan zijn hoofdpersonage.
In De vernietiging van Prosper Morèl tuurt Prosper, een 38-jarige psychotherapeut, zo hevig naar de eigen navel dat hij met het hoofd vooruit de diepte in dondert. De onmiddellijke aanzet daarvoor is het doodsbericht van Chris Altena, een jeugdvriendin over wie hij zestien jaar lang niets vernomen heeft. Zij laat hem een uitgebreide collectie schrijfsels na die Prosper terugwerpt naar zijn verdrongen verleden in een kraakpand.
Prosper komt opnieuw in aanraking met zijn jeugdige voornemen om ? na een mislukte poging om kunstschilder te worden ? dan maar van het leven zelf een kunstwerk te maken. Een ironisch kunstwerk nog wel. Zijn plan was om een braafburgerlijk bestaan op te bouwen en dat vervolgens moedwillig op te blazen. In het eerste deel van zijn performance is Prosper aardig geslaagd: hij heeft een succesvolle praktijk aan huis in Amsterdam Zuid en een zorgeloos huwelijk met lerares Mirjam. Zijn leven steunt op routine en zekerheid. Via de (auto)biografisch geïnspireerde teksten van Chris begint Prosper te morrelen aan de constructie van zijn verleden. Hij sluit zich in zichzelf op en degradeert de anderen tot afsplitsingen van zijn eigen zielenroerselen.
Ouariachi verbindt de fysieke en mentale afbraak van zijn hoofdpersonage met een beklemmend gevoel. De paranoia en het zelfbeklag waarmee Prosper zichzelf analyseert, zorgen ervoor dat de lezer gevangen zit in zijn hoofd. Aanvankelijk zijn Prospers en Chris' denkwerelden duidelijk van elkaar gescheiden: de notities van Chris zijn gedrukt in een licht afwijkend lettertype en Ouariachi hanteert uiteenlopende vertelstijlen. Hoe meer Prosper echter leest, hoe meer dit alles verstrengelt. De vormelijk afgescheiden paragrafen maken plaats voor hybride zinnen die verschillende stemmen combineren. Prosper ontspoort, in zijn gedachten, in zijn gedrag, in zijn taal. Uit die mallemolen van verzuchtingen blijkt dat Prosper zich vaak een verkeerde spiegel voorhoudt. Bewust en onbewust selecteert hij uit zijn herinneringen en opvattingen. Hoe tragisch is de psychotherapeut die zichzelf en de anderen voortdurend verkeerd inschat?
De aanpak die Ouariachi kiest voor zijn debuut werkt zo beklemmend dat het een pijnpunt dreigt te worden. Als lezer wil je losbreken uit het hoofd van Prosper, dat vergeven is van zelfbeklag en -analyse. In eerste instantie lijken de diverse teksten van Chris een remedie te bieden. Uiteindelijk betrekt Prosper echter alles op zijn eigen persoontje.
Pas als de onvermijdelijke huiselijke breuk plaatsvindt, lijkt het perspectief breder te worden. De zelfdestructie van Prosper neemt grotere proporties aan, groeit boven hemzelf uit. Een sturende factor daarbij is zijn beste vriend, Remco Haak, een internationaal beroemd architect die een ontzagwekkend bouwproject in Amsterdam ontwerpt, het zogenaamde IJ-Morgana. Als ook dit groots opgezette plan barsten begint te vertonen, schakelt Remco zijn enige vertrouweling in: Prosper. Van een constructieve samenwerking is echter geen sprake, daarvoor wordt er te veel rücksichtslos gemanipuleerd. Al geeft Prosper nu wel ? op een navrante wijze ? blijk van psychologisch inzicht in anderen.
De drie belangrijkste personages ? een psychotherapeut, een schrijfster en een architect ? pogen allemaal een constructie op poten te zetten. Bij elk van hen is er een spanning merkbaar tussen een wil tot artistieke expressie en de lokroep ? of het doembeeld ? van de alledaagsheid. De vraag blijft of Prosper alsnog zijn levenswerk kan vervullen en dus zijn bestaan kan omvormen tot een artistieke creatie. De laatste hoofdstukken van De vernietiging van Prosper Morèl krijgen in ieder geval plots titels mee die verwijzen naar (mogelijke) kunstwerken. Ouariachi verandert ook opnieuw van toon. Er gaat nu een buitensporige aandacht naar kleuren en beelden. Enkele passages lezen als een pastiche op de film noir, met zijn geprononceerde clair-obscurbeelden en antihelden die meegesleurd worden in een maalstroom van complotten en zinsbegoocheling. Het kleurenbombardement dat we hier krijgen, lijkt vooral een stuitende leegte te maskeren.
Op zijn blog en in interviews heeft Ouariachi bij herhaling aangegeven een roman te zien als een vehikel om de snelle opinie te overstijgen, als een probaat middel tegen de 'meninkjesmoeheid'. Liever voert hij personages op die weerzin wekken, om dan hun leefwereld en ideeën te laten botsen met onze eigen vooringenomenheid. Dat dit een lovenswaardige, maar allerminst eenvoudige betrachting is, bewijst dit boek. Er sluipt immers wat metaalmoeheid in: de lang uitgerekte spanning en tobberijen doen enkele passages onderweg aan kracht inboeten.
Toch heeft Ouariachi met Prosper een hoofdpersonage gecreëerd dat in zijn beste momenten tegelijk weerzinwekkend en fascinerend is. Een succesvolle burger, gevangen in zelfbegoocheling en met heel wat balorige opvattingen over hoe die anderen het toch steeds bij het verkeerde eind hebben. Tot hij beseft dat ook hij zichzelf en zijn idealen verloochent. De vernietiging van Prosper Morèl leest daardoor als een tegendraadse zoektocht naar zin, via een langgerekte zelfmoord, een aanslag op het eigen leven. Zal Prosper uiteindelijk tot de ware levenskunst komen of beleeft hij de finale verblinding? Ouariachi lijkt zijn hoofdpersonage in ieder geval een gouden kooi te gunnen. [Bjorn Gabriëls]
L.A.A. Kruse
In zijn debuutroman beschrijft psycholoog Ouariachi (1978) het bewogen leven van de 38-jarige psychotherapeut Prosper Morèl. Zijn leven neemt een drastische keer als hij bericht krijgt van de dood van Chris(tel) Altena. Als ‘erfenis’ krijgt hij een doos met al haar paperassen, waaronder 26 (!) dagboeken en drie typoscripten van een roman. Daardoor wordt hij opnieuw geconfronteerd met zijn verleden: hoe hij en zijn jeugdvriend Remco Haak bij Chris in een Amsterdams kraakpand de kunstenaar uithingen, en hoe hij en Remco hun idealen na vier jaar verloochenden en ‘braaf’ gingen studeren. Chris bleef schrijven, raakte psychotisch en paranoïde en pleegde euthanasie. Door Chris’ bevlogen werk glijdt Prosper af en komt in grote problemen: zijn werk en huwelijk gaan er aan, hij zet een cokejunk aan tot zelfmoord en wordt door boezemvriend Remco bij een bomaanslag betrokken. Kan hij zijn vroegere leven herpakken? Vlot lezende roman over relatieproblemen, zelfdoding, Amsterdam en teloorgang van kunstenaarschap, die wat te breed uitwaaiert om te blijven boeien en een weinig aannemelijk eind kent. Paperback, kleine druk
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.