De jacht op de sabeltandtijger
Pieter Van Oudheusden
Pieter Van Oudheusden (Auteur), Kevin Vanwonterghem (Illustrator)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Eenhoorn, 2010 |
VERDIEPING 2 : BABILLE : TAAL EN VERHAAL : VERHALEN : VANO |
31/12/2010
Gesloten huis, bevroren liefde
Het kan niet makkelijk zijn om je als aankomend illustrator te profileren op de Vlaamse markt. Het puikje van onze illustratoren heeft internationale faam verworven met werk dat gekenmerkt wordt door opvallende kunsthistorische verwantschappen. Mede daardoor maken Klaas Verplancke, Isabelle Vandenabeele, Carll Cneut, Gerda Dendooven en anderen, prentenboeken met interpretatiemogelijkheden die het verhaalniveau overstijgen. Die gelaagdheid maakt essentieel deel uit van de artistieke waarde van hun werk. De persoonlijke adaptaties van illustere voorbeelden, de integratie van het erfgoed in de eigen beeldtaal, maken dat hun boeken een lang leven beschoren zijn.
Kevin Vanwonterghem is in 2007 afgestudeerd aan Sint Lucas in Gent en heeft al meer dan één staaltje van zijn kunnen getoond. Hij won in 2007 de picturale van Ronse en heeft opmerkelijk knap illustratiewerk gemaakt voor onder meer het tijdschrift REKTO VERSO, het Kaaitheater en Boekie Boekie. Nu heeft hij zijn eerste prentenboek uit bij De Eenhoorn, Liefde kan niet zonder liefde, met een tekst van Pieter van Oudheusden. Voorwaar geen kwade start in de kinderliteratuur, temeer het boek ? uitgegeven op groot formaat ? er ook nog bijzonder mooi uitziet. Er straalt zelfs een zeker prestige van af, een artistiek cachet dat reminiscenties oproept aan de illustratiekunst waarmee Vlaanderen internationale bekendheid verwierf. Te veel reminiscenties, spijtig genoeg, en ze zijn oncomfortabel concreet.
Liefde kan niet zonder liefde gaat over een thema zo oud als de mensen en Van Oudheusden brengt het erg sober, zonder stilistische franje. Een jongen dwaalt 's nachts in een besneeuwd bos rond. Hij is op weg naar de stad, maar lijkt verdwaald. Bij een huis vraagt hij de weg, de vrouw roept hem binnen en geeft hem te eten. Ze zegt hem te blijven, want het is gevaarlijk buiten. Hij heeft daar niemand en zij wil voor hem zorgen en van hem houden. De deur van haar grote, onhuiselijke huis gaat op slot en de vrouw breit voor Jacob een trui 'van liefde en wol'. Wanneer die af is, zal hij haar kind zijn. Jacob haalt elke nacht het breiwerk weer uit. Tot de vrouw hem ten slotte laat gaan. Ze realiseert zich dat ze hem niet kan dwingen, want 'liefde kan niet zonder liefde'.
Van Oudheusden schreef een opvallend volwassen tekst in een eenvoudige taal en concrete beelden: 'Ze neemt hem in haar armen. Haar lichaam is harder dan bevroren grond. Op haar hart draagt ze de sleutel van het huis.' Hij roept een sfeer op van ambivalente geborgenheid, die beknotting inhoudt. Zijn taalgebruik is direct en afstandelijk tegelijk, wat een vreemde intensiteit aan het verhaal geeft, die mooi accordeert met de beklemming van de gedwongen relatie. Van Oudheusden maakt gebruik van symboliek die zijn deugdelijkheid allang bewezen heeft: de eenzaamheid van het besneeuwde bos als locatie, de wolven als dreiging buiten, ijskoude beklemming binnen... Het zijn topoi in de letterkunde die de thema's over liefde, groeien, volwassen worden en keuzes maken als vanouds begeleiden. Erg bruikbare en herkenbare representaties dus, wat natuurlijk ook maakt dat het cliché niet veraf is. Niettemin houdt Van Oudheusden doorgaans mooi het evenwicht tussen duidelijke herkenbaarheid en metaforiek. Alleen ervaar ik een onaangename spanning tussen de volwassen taal, de overtuigende problematisering van de relatie van de vrouw en de jongen, en het rozige, wat simplistische slot.
Maar dat belet niet dat Van Oudheusdens tekst globaal genomen boeiend blijft. Neem bijvoorbeeld het terugkerend beeld van een kind gevangen onder het ijs. Het is in Jacobs droom een voorafspiegeling van de koude klem die de verloren liefde van de vrouw ? haar kind is dood, 'Hij slaapt nu onder het ijs' ? om hem zal leggen. Kevin Vanwonterghem vat die bevroren liefde bovendien sterk in een blauwe, koude prent. Waar de zesjarige de betekenis van een en ander zonder twijfel zal missen, fascineren verteltoon en spanningsopbouw dusdanig dat ze de aandacht van een kind zeker kunnen vasthouden.
Fascinatie is ook een kenmerk van de illustraties. In de prent die aan het verhaal voorafgaat, geeft Vanwonterghem aan de situatie van de jongen ? die in de tekst uit het niets komt ? een context: het beeld van een slaapzaal (kostschool, weeshuis?) op de achtergrond, de reiskoffer staat klaar. De jongen heeft een bol in de handen waarin een huis tussen de bomen te zien is. Het lijkt op zo'n toeristisch gadget, waarin het sneeuwt wanneer je de bol schudt. Een prent die sterk het verlangen visualiseert dat de sfeer van dit boek zozeer bepaalt, maar waarover in de tekst nergens met zoveel woorden sprake is. Diezelfde bol keert terug in de slotprent als een herkenbaar symbool van een vervulde wens. Al met al heeft deze pagina, in het spoor van de tekst, toch te veel van een romantisch cliché. Sterker is Vanwonterghem in de visualisering van de ambivalente sfeer in het verhaal: verlangende lichamen, afgewende gezichten, onwillige of gelaten omhelzingen. En handen overal. Ze strelen de jongen en ze grijpen hem; terwijl ze hem voeden en koesteren, doen ze ook de deur op slot. Tussen de eerste prenten van de dwalende jongen, in zwart en grijs en een wirwar van lijnen, en de slotprent, waar uit het grijs voorzichtig kleur ontstaat, liggen koude, harde en verwarde beelden, overwegend in zwart en blauw. Maar de kwaliteit is onevenwichtig; Vanwonterghem maakte een paar erg geëlaboreerde prenten, die eenheid en visuele kracht missen, en ook voor het kleurgebruik is het nog wat zoeken. Waar een sober en afgewogen palet de kracht van een beeld kan uitmaken, zorgt het spaarzame kleurgebruik hier soms voor schraalheid. Ook de beproefde combinatie van zwart en rood, die hij eerst gebruikt om angst en agitatie op te roepen, en vervolgens voor een beeld vol warme geborgenheid, mist de noodzakelijke nuance om in de opeenvolging te overtuigen. Maar je kan niet anders dan deze jonge tekenaar alle krediet geven om in zijn werk te groeien. Werk dat bij momenten technisch gezien opvallend goed is en dat de communicatie met een literaire tekst aankan.
En toch zit dit prentenboek mij niet lekker. Gebruikmaken van de beeldtaal van een voorbeeld uit de kunstgeschiedenis heeft in de Vlaamse illustratiekunst werk van grote klasse opgeleverd. Maar Vanwonterghem heeft als jong talent nog niet de vrijheid gevonden om zich ook van zijn leermeesters los te maken. Je traceert de werkwijze van bijvoorbeeld Isabelle Vandenabeele en Goele Dewanckel in poses, techniek, beeldopbouw en kleurgebruik al te gemakkelijk. Vanwonterghem past hun verworvenheden vlakweg toe, hij visualiseert en interpreteert als het ware volgens hun boekje. Daardoor kunnen de beelden slechts op het eerste gezicht stilistisch imponeren. Het is met visuele ontlening namelijk zoals met het gebruik van literaire topoi. Als je ze niet persoonlijk verwerkt, worden ze een cliché.
Kun je het een debuterend illustrator aanrekenen dat zijn werk nog oorspronkelijkheid mist? Nauwelijks, want een persoonlijke signatuur vinden, heeft tijd nodig. In die zin mist deze uitgave wat mij betreft integriteit. De dwingende haast die uitgevers hebben om hun fondsen uit te breiden, geeft nog weinig ruimte aan ontwikkeling, en het is vandaag de dag lang niet vanzelfsprekend om onder de schijnwerpers van het boekbedrijf in artistiek opzicht verder te groeien. Met zijn illustraties voor Liefde kan niet zonder liefde heeft Vanwonterghem in de eerste plaats een mooi visitekaartje voor zijn uitgever gemaakt, eentje in de trant van diegenen die het bedrijf zijn goede reputatie hebben bezorgd. Ik hoop van harte dat hem zijn leerjaren alsnog vergund worden, opdat hij geen lightversie van zijn leermeesters wordt. [Jen de Groeve]
G.J. Jolink
Intrigerend groot formaat prentenboek over een jongen die op zoek is naar mensen in de stad en een vrouw in het bos die hem liefde probeert te geven. Hij is afwerend en wil aan haar ontsnappen; zij probeert hem vast te houden door een trui voor hem te breien en hem in te spinnen in liefde en wol. Pas als zij hem echt de vrijheid geeft, geeft hij zich gewonnen en kan hij naar haar terugkeren en langzaam warm worden in haar armen. Door de indringende, paginagrote linoleumsnedes vol grijpende, reikende en strelende handen, samen met de poëtische tekst veelal in blauw, ontstaat een aangrijpende soms enigszins vervreemdende en magische sfeer. Geschikt voor de hogere groepen van de basisschool, maar ook voor jongeren, doordat het op verschillende niveaus gelezen kan worden. Niet iedereen zal echter het toch wat harde karakter van de illustraties kunnen waarderen, al is er voor de goede kijker veel poëzie te ontdekken in dit verhaal over de kunst van het geven en ontvangen van liefde. Vanaf ca. 10 jaar.
Nele Janssen
ua/an/22 j
Op weg naar de stad strandt Jakob in het huis van een vrouw. Zij praat op hem in en probeert hem ervan te overtuigen dat in het bos de wolven hem zullen aanvallen en dat er in de stad niemand is om van hem te houden. Ze houdt Jakob in haar huisje ter vervanging van het kind dat zij verloren heeft. Hij is als het ware een vrijwillige gevangene. Maar Jakob wil niet blijven, hij wacht alleen maar. Hij wacht tot hij de kans krijgt om uit haar verstikkende armen te ontsnappen. Wanneer hij terug in de frisse buitenlucht staat, opnieuw onderweg naar de stad, beseft hij ineens dat hij daar niet zal vinden wat hij zoekt. Uiteindelijk keert Jakob terug …
Donkere, sombere illustraties overheersen dit prentenboek. Ze vertellen tussen de regels wat er niet letterlijk staat in het verhaal. Je hebt al een volwassen geest nodig om de inhoud van dit verhaal te begrijpen. Zowel de tekst als de prenten zijn afgesteld op een oudere doelgroep. Jonge lezers zullen een sterke ‘meelezer’ nodig hebben om zich dit boek eigen te maken. Toch schuilt er ook een kracht in dit eerder eigenaardige verhaal. Als je tussen de regels durft te lezen, kom je een verrassende boodschap tegen. Op deze manier slaagt dit prentenboek erin om voor een erg specifieke doelgroep wel een meerwaarde te zijn.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.