De koekoek : vals spel van de natuur
Nick Davies
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Lebowski, 2010 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : ALGEMEEN EN MEDIA : 092 DAVI |
31/12/2011
'Gazettenpraat' is een wat belegen Vlaams woord, maar het drukt wel een authentieke achterdocht uit voor wat er in de kranten en op de radio, de televisie en het internet wordt verkondigd. Die argwaan is niet zomaar uit de lucht komen vallen. Er bestaan namelijk gegronde redenen voor, en het is een universeel verschijnsel. Nick Davies, Brits onderzoeksjournalist voor onder andere The Guardian en in zijn land herhaaldelijk onderscheiden voor zijn diepgravende reportages, schreef dit boek als waarschuwing voor het grote publiek. Wat dat te lezen, horen en zien krijgt, is immers helaas niet altijd de waarheid. Dat kan te wijten zijn aan vergissingen of misleidingen waarvan journalisten het slachtoffer zijn, maar er zijn ook 'persmuskieten' die verhalen uit de duim zuigen, feiten verdraaien en klinkklare leugens verkopen, om politieke redenen, en om de kassa van de kranteneigenaar te doen rinkelen en zijn machtswellust te bevredigen. Soms gaat het zelfs om kwaadaardige laster. Dat is het werk van 'een handjevol valse schoften'. Een handjevol, want Davies erkent 'dat er nog steeds genoeg goede, dappere eerlijke mensen in dit vak werken', al moeten die dat doen 'in een soort dwangbuis'. Hoe dan ook, de Engelse titel Flat Earth News laat over Davies' bedoelingen geen twijfel bestaan: 'de aarde was immers plat, zo geloofde toch iedereen, totdat iemand het ging controleren'. De Nederlandse titel Gebakken lucht slaat op een andere aanklacht in het boek, namelijk het vrijblijvend amusement waarmee de kolommen gevuld worden. Davies was verbijsterd en verontwaardigd en daarom besloot hij 'uit de school te klappen'. Daarvoor haalt hij nu eens de grove bezem en dan weer het ontleedmes boven. In het boek gaat het wel over Britse journalistiek, en het zou verkeerd zijn om het perspectief van de auteur zomaar toe te passen op Belgische toestanden. Het is trouwens niet de bedoeling dat we alle berichtgeving zouden betwijfelen. Tegelijk geldt ook hier dat voorkomen beter is dan genezen. De feiten blijven bovendien de feiten, en diegene die Davies voor ons heeft opgedolven zijn ergerlijk en zelfs onrustbarend, vooral omdat van een vrije, waarheidsgetrouwe pers wordt verondersteld dat ze mee het democratisch bestel stut. Wat stelt Davies vast? De media opereren maar al te vaak als 'nieuwsfabriek'. Nieuws wordt vaak niet gecheckt. De zakelijke belangen gaan voor, er wordt drastisch bespaard en gesnoeid in het personeelsbestand. Sensatie wordt van mekaar gekopieerd, infotainment ('vertel ze wat ze willen horen') heeft de diepgravende journalistiek overwoekerd, de 'zwarte kunst' (bedrog, slimmigheidjes, wetsovertredingen) tiert welig. Verder werken oneerlijke public-relationsbureaus als stoorzenders, en zetten ze dure campagnes op, in navolging van de pr-pionier Edward Bernays (1891-1995), een dubbele neef van Sigmund Freud die een meester was in massabeïnvloeding en propaganda.
Davies haalt verbluffende voorbeelden aan van irrationele beïnvloeding. Zo overtroffen Amerikaanse en Britse kranten elkaar bij de eeuwwisseling in de milleniumbughysterie. Alle computers zouden er op 31 december 1999 de brui aan geven, met een wereldramp als gevolg. Op 1 januari 2000 gebeurde er echter niets, en niemand sprak er nog over. Een ander voorbeeld is dan weer een staaltje van waardevolle journalistiek: in de jaren zestig van vorige eeuw zette The Sunday Times langdurig een ploeg van 18 'insight'-journalisten in voor de ontmaskering van de Britse Sovjetagent Kim Philby (1912-1988), die aan het hoofd stond van de Sovjetafdeling van de Britse spionagedienst MI6. Zelfs premier Harold Wilson trachtte de publicatie van het resultaat van dit onderzoek te verhinderen, maar The Sunday Times bracht de bom dapper tot ontploffing. Philby vluchtte in 1963 via Beiroet naar Moskou. Nadat The Sunday Times in handen viel van persdespoot Murdoch ? in wie Davies een gevaar ziet ? is die insightgroep opgedoekt. Vandaag gebeurt het omgekeerde: schandalen worden toegedekt. Zo lieten vele Britse media zich graag misleiden door de leugens van president Bush en premier Blair over de onbestaande massavernietigingswapens van Sadam Hoessein, die de inval in Irak in 2003 moesten rechtvaardigen. In de ENRON-affaire kozen de Britse kranten partij voor drie doortrapte Britse bankiers, die zich als duivels weerden tegen uitlevering aan de VS.
'Originele onthullende journalistiek bestaat nog, maar leidt een marginaal bestaan', aldus Davies, die meent dat 'het commerciële virus [...] Fleet Street voorgoed [heeft] veranderd'. De Britse pers is bijgevolg in belangrijke mate 'schaamteloos materialistisch' is geworden. Davies besluit met een citaat van de Amerikaanse kranteneigenaar Joseph Pulitzer (1847-1911), die zei: 'Een cynische, geldbeluste, demagogische, corrupte pers zal te zijner tijd een bevolking kweken die net zo verachtelijk is als zijzelf'. 'Waarschijnlijk had hij gelijk', voegt Davies eraan toe. Te pessimistisch? Laten we het hopen. Maar intussen: read all about it! [Robert Schoeters]
Drs. H.H. Ahaus
In dit onthullende boek ontmaskert de Britse topjournalist Nick Davies de leugens, verdraaiingen en propaganda in de wereldwijde media. Het niveau van de meeste krantenartikelen is ondermaats. De belangrijkste taak van journalisten - waarheidsvinding - komt steeds meer in het gedrang. Schuldigen zijn zijns inziens niet de journalisten zelf, maar hun bazen. Die hebben puur uit winstoogmerk drastisch bezuinigd. Hierdoor hebben journalisten geen tijd meer om de feiten te checken, de basis van het vak. Veel wordt klakkeloos overgenomen van de grote persbureaus, pr-afdelingen etc. Om zijn stellingen te bewijzen liet Davies onderzoek doen naar de berichtgeving in Britse kwaliteitskranten. Een verpletterend boek dat inzicht geeft in de propaganda van regeringen, de wijze waarop kranten zonder inhoudelijke check 'gevuld' worden en het opblazen door de media van verhalen tot mythische proporties: zo bleken bijvoorbeeld de millenniumbug, de Mexicaanse grieppandemie en de Irakese massavernietigingswapens een zeepbel. Met proloog, epiloog en register. Voor een flinke lezerskring.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.