Suske en Wiske : feest!
David Verbeeck
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Vantilt, © 2010 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : WETENSCHAPPEN : 574 HULL |
31/12/2010
Wat kan een literatuurwetenschapper ons over Darwins evolutietheorie vertellen? Op het eerste gezicht lijkt deze vraag een brug te ver, maar er zijn verschillende factoren die van On the Origin of Species ook een interessant boek maken vanuit filologisch oogpunt. Hoewel het minder uitgesproken literair is dan Darwins reisverslag The Voyage of The Beagle dat al in 1839 gepubliceerd werd, draagt On the Origin of Species (voor het eerst verschenen in 1859) toch de vruchten van het grote stilistische vermogen van Darwin. Zo toont literatuurwetenschapper Dirk Van Hulle met Darwins kladjes aan dat 'de gedachtegang die als een rode lijn door het boek loopt in wezen een personificatie is, een beproefde stijlfiguur in de literatuur. Darwin laat eerst zien wat bijvoorbeeld duivenmelkers met hun duiven doen, kunstmatige selectie, en zegt dan: dat doet de natuur ook. Daarmee verpersoonlijkt hij de natuur. Hij maakt er een soort heel welwillende selecteur van. Op die manier wordt het idee veel concreter.' Een andere metafoor is die van de 'tree of life' waarin de evolutietheorie gegoten werd. Oorspronkelijk dacht Darwin het beeld van de koraal te gebruiken, maar het beeld van de levensboom vond hij toegankelijker. Daarnaast komt er steeds meer bewijsmateriaal op tafel om Darwin als kind van de Engelse romantiek te duiden. Zo was hij een gretig lezer van het werk van William Wordsworth en de andere romantische dichters. Bovendien liet hij met de afsluitende zin van On the Origin of Species, 'there is grandeur in this view on life', iets van dat romantische levensgevoel nazinderen (zie artikel p. 217). Van Hulle sluit zich aan bij de visie van David Depew in het essay The Rhetoric of The Origin of Species: 'Of Darwin de laatste der natuurtheologen is of juist hun materialistische doodgraver, blijft een strijdpunt. Darwins Romantiek is een derde zienswijze, die steeds fascinerender wordt'. Redenen genoeg om Darwin van zijn klassieke Victoriaanse voetstuk te halen. Van Hulle maakt gebruik van de tekstgenetica om het ontstaansproces van The Origin of Species en de romantische tijdgeest waarbinnen Darwin zijn theorie ontwikkelde te duiden. Het uitgebreide bronnenmateriaal waarop de literatuurwetenschapper kan terugvallen omvat 'veldboekjes, zakboekjes, dagboeken, brieven, de eerste schetsmatige versies van later gepubliceerde teksten. Maar ook lijstjes van boeken die hij las, en die boeken zelf met zijn persoonlijke aantekeningen in de kantlijn'. Van Hulle is bijzonder goed in deze materie beslagen, na tekstgenetisch onderzoek bij literaire auteurs als James Joyce en Samuel Beckett. Er zouden trouwens overeenkomsten te vinden zijn tussen de notitieboekjes van Darwin en de zakboekjes van Joyce. Hoewel Darwins kladjes op een verregaande wetenschappelijke basis kan bogen, is het in chronologisch resultaat (elk hoofdstuk volgt het denkproces binnen één jaar van 1835 tot 1844) toegankelijk voor al wie zich in de denkwereld van Darwin wil verdiepen. Doordat het boek ook een brug tracht te slaan tussen de humane en exacte wetenschappen, waarbij op zoek wordt gegaan 'naar de relatie tussen de wetenschapper Charles Darwin en de literatuur waarmee hij vertrouwd was', moet ik onvermijdelijk denken aan Richard Holmes' recente biografie van de romantische wetenschap De tijd van verwondering (De Leeswolf 2009, nr. 7, p. 526-527). Holmes brengt daarin een sterk pleidooi om de kloof tussen wetenschap en cultuur te overbruggen en benadrukt de invloed van de romantische (literaire) beweging op de ontluikende moderne wetenschap: 'De inspiratie was het gemeenschappelijke ideaal van een intense en zelfs roekeloze persoonlijke overgave aan de ontdekking'. Het ideaal was 'een zuivere "belangloze" wetenschap, onafhankelijk van politieke ideologie en zelfs religieuze leerstellingen, [...] onbaatzuchtig gewijd aan het "welzijn van de hele mensheid"' en toegankelijk voor het brede publiek. Die tijd van verwondering stopt bij Holmes op het moment dat Darwin met de Beagle het ruime sop kiest. Door Darwin als een romantisch wetenschapper te profileren, geeft Dirk Van Hulle argumenten om hem een prominentere plaats te geven in Holmes' biografie van de romantische wetenschap. Van Hulle beperkt zich wel tot het uitvlooien van het denkspoor van de jonge Darwin tot het essay van 1844, waarin de theorie van natuurlijke selectie uitgeschreven werd. Het boek zelf verscheen pas in 1859 en kende een aantal gewijzigde edities, tot in 1872 de definitieve editie verscheen. Het is de verdienste van Van Hulle dat hij de vroege, minder bestudeerde ontstaansgeschiedenis van On the Origin of Species voor een breed geïnteresseerd publiek weet te ontsluiten. [Kris van Zeghbroeck]
Niek van der Worff
Tien jaar deed Darwin (1809-1882) erover om zijn evolutietheorie te ontwikkelen. Hoe dit fascinerende proces verliep, wordt uitvoerig in dit boek beschreven aan de hand van zijn eigen notities en brieven. Darwin bewaarde alles wat hij schreef. Zijn notitieboekjes, kladjes en de correspondentie met andere gerenommeerde wetenschappers, toont de lezer een kijkje in zijn gedachtewereld. Tevens heeft hij gedetailleerde tekeningen gemaakt die ondersteunend waren voor zijn aantekeningen. De presentatie van zijn evolutietheorie in 1859 en daarbij de formulering van de processen van de natuurlijke selectie, zouden van grote invloed blijken te zijn op de negentiende-eeuwse wetenschap, de religie en het hele maatschappelijk gebeuren in het Victoriaanse Engeland. De auteur schrijft op een duidelijke manier over de ideeën van Darwin; deze uitgave is dan ook bedoeld voor een breed geïnteresseerd lezerspubliek. Het geheel is voorzien van een een bibliografie, een personenregister en afbeeldingen van authentieke handschriften. Op de binnenkant van de voor- en achterflap een landkaart van de route die Darwin op de Beagle heeft afgelegd.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.