Oorlog & revolutie : de ondergang van tsaristisch Rusland
Dominic Lieven
Dominic Lieven (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Het Spectrum, 2009 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : FRANKRIJK 944.7 XXL |
31/12/2010
1812 is een jaartal dat historici spontaan associëren met de dramatische Russische veldtocht van Napoleon. In ons verhaal spelen honger en koude en onmetelijke afstanden een belangrijke rol. De Russen gebruikten de tactiek van de verschroeide aarde en gingen directe confrontaties met de 'Grande Armée' systematisch uit de weg. Het verhaal eindigt met de smadelijke aftocht van Napoleon die zijn leger in de steek laat.
De Britse historicus Dominic Lieven wijst er ons in deze lijvige studie op dat deze visie op de napoleontische periode sterk is beïnvloed door westerse geschiedschrijving, en dat er weinig moeite is gedaan om Russische bronnen te bestuderen. Ook de Russische overheid had er tijdens de communistische dictatuur belang bij geen aandacht te hebben voor geschiedschrijving die een tsaar ophemelt. Lieven poogt deze lacune op te vullen en schrijft een verhaal waarin de heldenmoed van het Russische leger en de rol van tsaar Alexander I
benadrukt wordt. Hij dook in het Russische staatsarchief en reconstrueerde bijna een ooggetuigenverslag aan de hand van zowel officiële militaire bronnen als dagboeken van gewone soldaten. Lieven is overigens niet toevallig zeer geïnteresseerd in deze materie. Hij is nazaat van een belangrijke Duitse aristocratische familie uit Letland. Zo was Christoph von Lieven vanaf 1809 diplomaat in dienst van de tsaar.
Het boek is chronologisch opgebouwd, vanaf de onderhandelingen in Tilsit, waar de tsaar in 1807 een voor de Russen nadelig verdrag tekende, tot de intocht van het Russische leger in Parijs in 1814. Het is opvallend dat wij het verhaal van de Russische veldtocht tot 1812 beperken en weinig aandacht hebben voor het verdere verloop van de oorlog in 1813 en 1814. Lieven legt er de nadruk op dat de tsaar er gedurende die jaren koppig van overtuigd bleef dat met Napoleon geen vredesverdragen moesten getekend worden, maar dat alleen zijn totale nederlaag een oplossing kon bieden voor een langdurige vrede in Europa.
Vele bladzijden lang beschrijft Lieven zeer gedetailleerd het belang van diplomatieke gesprekken (Pruisen en Oostenrijk moesten overtuigd worden om mee te strijden tegen Napoleon) en het verloop van de veldslagen in 1812, 1813 en 1814. Van de hoofdrolspelers kom je alles te weten over hun afkomst, karakter en carrière. Ook de samenstelling van de legers wordt gedetailleerd beschreven. Het maakt dit boek tot een harde noot om te kraken.
Dat neemt niet weg dat Lieven een boeiende nieuwe kijk op deze historie ontwikkelt. De keuze voor een defensieve strategie werd de tsaar niet in dank afgenomen door zijn militaire leiders en het was nooit de bedoeling dat de Russen Moskou zouden prijsgeven. De Russen zijn verschillende keren op een haar na niet door Napoleon verslagen en omgekeerd is Napoleon vaak op het nippertje kunnen ontsnappen. De strijd ging verder in 1813 en 1814, tot Alexander I met zijn troepen in Parijs stond. Vooral de onuitputtelijke voorraad steppepaarden en de moed van de Kozakken deden Napoleon de das om.
Misschien is Lieven iets te voortvarend wanneer hij suggereert dat tsaar Alexander de Fransen heeft aangezet om Napoleon te laten vallen, maar hij is zeer geloofwaardig wanneer hij beweert dat we ook hier onze historische blik moeten verruimen. [Dirk Passchyn]
Drs. Jef Abbeel
De Britse auteur vertrekt vanuit Russische en Duitse bronnen. Hij beklemtoont dat de Russen door de juiste tactiek de eerste Grande Armée vernietigden in 1812, de tweede in 1813 op Duitse slagvelden, dat ze vervolgens de Fransen voor zich uit dreven tot in Parijs, waar ze op 31 maart 1814 triomfantelijk binnentrokken. Onze westerse studies benadrukken de vergissingen van Napoleon, de problemen die de bodem en het klimaat van Rusland met zich meebrachten en de gruwelen tijdens de terugtocht. Belangrijke verklaringen voor Lieven zijn: de Russische geheime dienst in Parijs; een betere voorbereiding en logistiek, die een half miljoen soldaten buiten hun grenzen kon voeden en bevoorraden; een intensievere paardenfokkerij en daardoor een groot overwicht in cavalerie; bekwame leiders met de tsaar op kop die Napoleon in de val lokten; diplomatie waardoor ze Pruisen en Oostenrijk in 1813-1814 deden meevechten tegen Napoleon. Lieven heeft ook veel kritiek op de Russische geschiedschrijving, zowel in de negentiende eeuw als die van het sovjetpatriottisme. Een zeer verhelderende studie die een nieuw licht werpt op dit tijdvak. Met twee katernen illustraties in kleur, talrijke eindnoten, een literatuuropgave en register.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.