Hoe wij leren lezen
Piet Hagen
Piet Hagen (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Arbeiderspers, 2010 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : NEDERLAND 947 TROELSTRA |
31/12/2011
Met dit boek levert journalist Piet Hagen een indrukwekkende en rijkelijk geïllustreerde biografie af over Pieter Jelles Troelstra (1860-1930), een van de belangrijkste historische figuren van de Nederlandse socialistische beweging. Hij behoorde tot de oprichters van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP, voorloper van de huidige Partij van de Arbeid) en was er tientallen jaren lang de aanvoerder van. Onder zijn leiding werd de SDAP, in samenwerking met de vakbonden, een echte massabeweging. Troelstra's idealisme, temperament en redenaarstalent droegen er aanzienlijk toe bij dat steden als Amsterdam en Rotterdam rode burchten werden en dat de SDAP zelfs in de residentie Den Haag vaste voet kreeg.
Hagen beschrijft eerst Troelstra's jeugd in Friesland. Als zoon uit een kleinburgerlijk gezin kon hij studeren en zich wijden aan het schrijven van gedichten in het Fries. Aanvankelijk voelde hij wel wat voor een progressief liberalisme en werd hij, zoals zijn vader, vrijmetselaar, al was hij nooit echt actief in de loge. Die was hem te burgerlijk, terwijl zijn opvattingen naar links evolueerden. Spoedig zou hij als socialist in het politieke strijdperk treden en zich naar de top van de partij opwerken, waarbij hij vaak zeer persoonlijke standpunten innam, die al naargelang de situatie ingingen tegen zowel de uiterst linkse vleugel als tegen de meer behoudende krachten. Toen brak echter de Eerste Wereldoorlog uit, en kreeg het mooie internationale ideaal een flinke knauw. Jean Jaurès werd vermoord en zowel in Frankrijk als in Duitsland volgden de meeste sociaal-democraten de patriottische waan van het ogenblik. Hier wordt Hagens boek ook belangrijk voor de Belgische lezer, want ook Camille Huysmans komt hier (naast andere Belgen) aan bod. Zowel Huysmans als Troelstra speelden immers een rol in het vredesoverleg tussen sociaal-democraten uit de oorlogvoerende landen.
Een negatief kantelmoment in Troelstra's politieke leven deed zich voor op 11 november 1918, de dag van de wapenstilstand en van het matrozen- en soldatenoproer in Duitsland. Aangegrepen door de tragiek van de tijd, riep hij tijdens een meeting te Rotterdam op tot 'de revolutie', geleid door de 'georganiseerde arbeidersklasse'. De volgende dag herhaalde hij dat tijdens een langdurige rede in de Tweede Kamer. Zijn partijgenoten applaudisseerden, maar de meesten gingen niet akkoord, temeer omdat Troelstra, die men terecht dilettantisme verweet, niet eens voor zichzelf had uitgemaakt hoe die revolutie er dan wel moest uitzien. Ze zou alleszins niet zo moeten lopen zoals die van de Rus Lenin, die hij toen al een terrorist noemde. Intussen had hij de liberalen, conservatieven en de religiepartijen wel de stuipen op het lijf gejaagd. Zij vreesden dat hij de Duitse woelingen naar Nederland wou importeren. Ook toen dat imaginair gevaar allang tot het verleden behoorde, kreeg hij nooit nog een kans om een regeringspost te bekleden, zijn SDAP werd met het 'revolutionaire' voorwendsel tot 1939 uit de Nederlandse regering gehouden. Hagen vindt dat misschien nog het beste voor Troelstra, want zo heeft hij zijn handen nooit hoeven 'vuil' te maken aan het beleid en bleef zijn beeld gaaf voor het nageslacht. In zijn memoires gaf Troelstra toe dat hij op die novemberdag van 1918 'met [zijn] gemoed en niet met [zijn] verstand sprak'.
Bij zijn dood werd hij algemeen erkend als een groot man. Samen met 40.000 'getrouwen' woonde Camille Huysmans op 16 mei 1930 zijn begrafenis bij, terwijl Emile Vandervelde het woord voerde namens de Internationale. Koningin Wilhelmina had een rake en toch wel verrassende kijk op Troelstra, toen ze op 6 juli 1913 aan haar moeder Emma schreef: 'Troelstra is een genie maar een vermoeiend genie, van een soort, dat ik nog nooit ontmoet heb, af en toe opgaande in lichtelaaie van geestdrift en politieke hartstocht, heel op zijn eentje als hij komt op punten waarop hij gloeit'. Hagen laat uiteindelijk Pieter Jelles zelf aan het woord, met het toepasselijke Friese gedicht 'Bij het graf van een jonge idealist' uit 1890: 'Rest ut dan fan beswieren, / Fan bitt're spotternij; / En jou, o God, oan d' ierde / Mear dwazen lyk als hy! (Rust uit dan van bezwaren, / Van bitt're spotternij; / En geef, o God, aan d'aarde / Meer dwazen zoals hij!).
Cynici beweren dat mannen als Troelstra en Huysmans de illusie van een 'Nieuwe Tijd' najaagden. Strevend naar die illusie hebben ze echter wel mee de weg geëffend voor een lotsverbetering voor velen. Deze veroveringen worden vaak gezien als verworven voor altijd, maar zijn dat helaas niet. Dat Hagen dit onder meer weet aan te tonen, is een van de kwaliteiten van deze uitmuntende biografie. [Robert Schoeters]
Dr. B.J.S. Hoetjes
De auteur, ex-journalist en ex-docent journalistiek, geeft in dit lijvige boek een brede, welhaast alomvattende levensbeschrijving van P.J. Troelstra, voorman van de socialisten in Nederland (1860-1930). Het boek bevat achttien hoofdstukken over zowel de persoonlijke als politieke ontwikkeling van Troelstra. De auteur baseerde zich op grondig onderzoek, welonderbouwd, wetenschappelijk verantwoord, met besef van de eigen beperkingen, maar toch is dit boek zeer leesbaar en toegankelijk. Voor een politiek en historisch geïnteresseerd publiek zeer van belang. Met uitgebreide verantwoording, bronverwijzing, bibliografie van Troelstra's geschriften, een literatuuropgave, eindnoten, registers en een flink aantal foto's en afbeeldingen in zwart-wit. Verzorgde uitgave in gebonden uitvoering met leeslint.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.