Politieke geschiedenis van België van 1830 tot heden
Els Witte
Els Witte (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Pelckmans, 2009 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 935.6 WITT |
31/01/2012
Emeritus-hoogleraar en oud VUB-rector Els Witte publiceert een belangrijke, doorwrochte, heldere studie over de impact van de naoorlogse intellectuelen met een historische opleiding op het ideologische vernieuwingsproces na de Tweede Wereldoorlog in ons land. In het eerste decennium na de oorlog waren de ideologische discussies erg levendig. De Koningskwestie, de Schoolstrijd en de Koude Oorlog legden breuklijnen bloot tussen Vlaanderen en Wallonië, katholieken en vrijzinnigen, atlantisten en socialisten... In de diepte ontstonden er nieuwe collectief gedragen ideeën en concepten: pacifisme, Europese integratie, personalisme, pluralisme, humanisme, de welvaartsstaat… Witte toont aan dat al in het decennium na 1944 de mentale en ideologische grondslagen werden gelegd voor de sterke modernisering en democratisering in de volgende decennia. Tegen 1956 is de strijd om de vestiging van het West-Europese model gestreden.
In een uitgebreide methodologische inleiding licht Witte haar invalshoek toe. Tot nu toe werden in de Belgische historiografie vooral de ideologische aspecten van de structuren en het beleid bestudeerd. Zo kwam men grosso modo tot de conclusie dat in het naoorlogse denken de continuïteit overheerste en dat pas vanaf de jaren zestig nieuwe concepten in verband met democratie, burgerschap, moderniteit… ingang vonden. Witte bestudeert — aan de hand van de concepten van de socioloog Pierre Bourdieu — de teksten van de ideologieproducenten zelf en dringt diep door in de wereld van de denkende, concipiërende, producerende elite ('de denkende elite als motor van de ideologische verandering'). Omdat het onmogelijk is een exhaustief beeld te geven van al de groepen intellectuelen die bij de ideologieproductie en -verspreiding betrokken waren, focust Witte op de groep intellectuelen met een universitaire historische opleiding die via het onderwijs, publicaties en lezingen het ideologische vernieuwingsproces vorm gaven. Overtuigend toont ze aan dat die groep in de jaren vijftig heel invloedrijk was. Ze focust op een groep van een vijfentachtigtal vooraanstaande intellectuelen van verschillende leeftijd, taalregime en levensbeschouwing, waaronder een aantal vrij bekende namen zoals Hendrik Elias, Emile Lousse, Karel Van Isacker en Lode Wils.
De studie bestaat uit zeven hoofdstukken en een nabeschouwing. De eerste drie
hoofdstukken focussen op de onderzoeksgroep en hun invloed: maatschappelijk en ideologisch profiel, hun netwerk en onderlinge verwevenheid, de impact op de publieke agenda, de wisselwerking met het politiek-journalistieke milieu… Vervolgens gaat Witte na hoe in die groep over vier essentiële thema’s werd gedacht: de vernieuwing van de democratie, het pluralisme, het internationalisme versus het nationalisme en regionalisme en de doorbraak van de Europese gedachte. Witte ontdekt opvallend veel parallellen in het denken van die intellectuele elite: 'De vernieuwingsdrang, aangewakkerd door hun oorlogservaring en het wederopbouwklimaat, versterkt bij allen hun betrokkenheid bij de maatschappelijke verandering en het wereldgebeuren, maakt hen sterk begaan met de toekomst en doet hen aansluiten bij het hoopvolle denken dat in de samenleving leeft'. Aansluitend bij het gros van de politiek-journalistieke vertogen, is er een vrij algemene consensus over de superioriteit van het democratische model, de noodzaak aan tolerantie en pluralisme, het belang van de mensenrechten en het overstijgen van het nationale belang door het streven naar Europese en internationale samenwerking. Andere thema’s zijn zowel in het politiek-journalistieke als in het historische veld slechts embryonaal aanwezig, zoals de Joodse genocide, het Belgische antikolonialisme, het feminisme, het individualisme en het anticonsumentisme. Witte besluit: 'De naoorlogse elite van historici heeft het ideeëngoed van de protestgeneratie mee voorbereid in een sterkere mate dan we voordien dachten'.
De bewogen en maatschappelijk betrokken Els Witte levert een diepgravende studie over de impact van historici op het maatschappelijke debat in de naoorlogse periode. 'Hun maatschappelijke betrokkenheid is vrij groot. Alle objectieve wetenschap ten spijt, willen de meesten onder hen geenszins deel uitmaken van een in zichzelf gekeerd gezelschap dat met vervreemding naar de wereld kijkt. Geschiedenis om de geschiedenis beoefenen, vinden ze meestal bekrompen. Vanuit zijn kennis moet de historicus zich in de samenleving engageren en aan het debat deelnemen, ook als het om brandende kwesties gaat'. Daarmee schetst Witte een perfect beeld van hoe zij de taak van de academische historicus anno 2011 (en dus ook van zichzelf) opvat. Vanuit een sterk engagement, met een gepast relativeringsvermogen en met een grote diepgang, geeft Witte op regelmatige tijdstippen haar mening over de politieke toestand, vooral dan over heikele kwesties zoals het Vlaamse beleid in Brussel en in de Rand. [Gunter Bousset]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.