Hergé : biografie
Pierre Assouline
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Geus, cop. 2010 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 211 |
00/00/0000
Zegt de ene Rothschild tegen de andere: 'Ik ben in de eerste plaats Fransman, dan republikein en pas in de laatste plaats Jood'. 'Dat is niet erg', antwoordt de andere, 'zoals je misschien weet, lees je in het Hebreeuws van rechts naar links'. Dit gesprek vindt plaats luttele weken voordat de Wehrmacht Frankrijk zou binnenvallen en de pauselijke nuntiatuur in het land snel al zijn miljoenen van de Rothschildbank haalt.
Centraal in deze roman over de Rothschilds staat het portret van barones James de Rothschild (roepnaam Betty), van de hand van de grootste schilder van die tijd, Jean-Dominique Ingres, waarop een poezelige dame, gekleed in een wonderlijk mooi geschilderde japon van roze zijde, de toeschouwer met een door melancholie getemperde ironische blik aankijkt. Het is door deze ogen dat Pierre Assouline, intelligent chroniqueur van het nabije verleden, een beeld schetst van twee eeuwen familiegeschiedenis. De Rothschilds waren de succesvolste bankiersfamilie aller tijden en waren op een even onuitwisbare als precaire manier aanwezig in de Franse geschiedenis. Onuitwisbaar door de bijzonder sterke financiële positie van de Rothschilds, maar ook door hun rol als verzamelaars en beheerders van het kunstpatrimonium: ze bezaten namelijk een onvoorstelbare collectie aan allerhande kunstschatten, waarvan naar schatting 70.000 objecten in de loop van de tijd aan de staat werden geschonken. Een precaire aanwezigheid ook omdat ze op hun best werden getolereerd, maar ook konden worden uitgespuwd, zoals tijdens de affaire Dreyfus zou blijken. Uit dit merkwaardige getuigenverslag komt overduidelijk naar voren dat het antisemitisme een diep in alle lagen van de Franse bevolking doorgedrongen kwaal was, die in niets voor de Duitse versie moest onderdoen. De houding van het Frankrijk van Pétain en zijn Vichy-regime blijft daarvan een onmogelijk weg te poetsen schandvlek.
Verpakt als de herinneringen van Betty de Rotschild, en via de gesprekken die ze als zichtbare maar niet-aanwezige getuige aanhoort, krijgt de lezer vooral de petite histoire te horen: roddels, anekdotes en verhalen over het mondaine leven tijdens de monarchie en het Tweede Keizerrijk, met als kern natuurlijk het hebben en houden van de familie. Dat bezit is aanzienlijk, zoals Heine ? die zich in Parijs door James en Betty liet onderhouden ? al opmerkte: 'Geld is de god van deze tijd en Rothschild zijn profeet'. We horen verhalen over de talrijke herenhuizen en kastelen waar honderden bedienden werken, over de diners met Frankrijks beste chef Antoine Carême in de keuken, de bals waarop tot tweeduizend vooraanstaanden aanwezig zijn, de verzameling met schilderijen van Vermeer, Rubens, Rembrandt, Frans Hals, Velasquez etc., de huisvrienden die hun graantje meepikten (en niet altijd even vriendelijk waren als Heine), zoals Gautier, Balzac, Rossini, Offenbach en Chopin. Alles bij elkaar krijgen we een onthutsend beeld van een weelde die het voorstellingsvermogen ver te boven gaat.
Waar het verhaal over de negentiende eeuw voornamelijk uitgaat van de herinneringen van Betty de Rothschild, daar staat dat van de twintigste eeuw in het teken van het wedervaren van het portret als kunstwerk. Het centrale gegeven hier is de georganiseerde kunstdiefstal door de nazi's onder leiding van Rosenberg. Die wordt op de vingers gekeken door Göring, die het portret van Ingres komt bewonderen in het Jeu de Paume, waar alle geroofde doeken samen werden gebracht voor ze naar Duitsland verhuizen. We volgen Betty de Rothschild ('een van de weinige Jodinnen die door de Duitsers goed behandeld wordt') naar kasteel Neuschwanstein en later naar de zoutmijnen van Steinberg, vooraleer het portret door de Amerikanen wordt bevrijd. Daarna wordt verteld hoe het portret na de oorlog een triomftocht maakt als kunstwerk op prestigieuze tentoonstellingen in de hele wereld, en krijgen we via beschouwingen en commentaren een indringend beeld van het schilderij.
In zijn geheel is Het portret een vrij onevenwichtig boek. De negentiende eeuw komt in dit boek helemaal tot leven met beschrijvingen van het salonleven en de strijd tussen de oude aristocratie en nieuwe rijken, zoals we die ook kennen van Proust. Erg geslaagd is bijvoorbeeld het portret van de onbehouwen James de Rothschild. De gebeurtenissen in de twintigste eeuw worden vooral journalistiek verslagen, wat de eenheid van het boek verzwakt. Niettemin blijft Het portret een fascinerende, erg goed geschreven kroniek. Een goudmijn voor lezers met enige voorkennis van cultuur en geschiedenis. [Jan Baes]
Matthieu Kockelkoren
De Franse auteur Pierre Assouline (1953) werd bekend als literair journalist en biograaf, maar manifesteert zich recentelijk steeds meer als romanschrijver. Dat hij ook in zijn romans de biograaf blijft wordt fraai geïllustreerd in 'Het Portret', waarin hij de geschiedenis vertelt van de Rothschild-dynastie. Hij doet dit door de ogen van een schilderij, het portret dat Ingres vervaardigde van de in 1886 overleden barones Betty de Rothschild. Het sprekende portret zal zich overgeven aan observaties vanuit de vele locaties waar ze terecht kwam, hier commentaar op leveren en aldus persoonlijk getinte geschiedenis schrijven. Dit op het eerste gezicht enigszins gekunstelde vertellersprocédé levert dankzij een uitputtende en toch terloops gebrachte documentatie een boeiend verhaal op waarin de wederwaardigheden van het niet vanzelfsprekend sympathieke bankiershuis en het alledaagse culturele leven met vele beroemde salongasten tot leven komen. Bovendien is de biografische roman door dit uitgangspunt ook de geschiedenis geworden van een van de beroemdste werken van Ingres, dat met name door de kunstrovende Duitse bezetter hachelijke avonturen beleefde. Paperback; kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.