Hannibal in de Alpen : een puzzel uit de Oudheid
Jona Lendering
Jona Lendering (Auteur)
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Vermist |
Athenaeum-Polak en Van Gennep, 2009 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 922 LEND |
31/12/2010
'Spoiler alert', zo heet het op websites als verder lezen de pret zou kunnen bederven. Het had eigenlijk ook op de kaft van dit boek mogen staan, want er zullen veel mensen een paar illusies armer zijn wanneer ze het dichtslaan. Vijftig feiten en verhalen uit de oudheid die we vaak voetstoots voor waar aannemen, worden hier namelijk naar de prullenmand verwezen.
Jona Lendering is de man achter de onvolprezen website www.livius.org. Hij heeft er, deels uit ergernis, een sport van gemaakt de puntjes op de i te zetten als het gaat over misverstanden uit de oudheid. Het Romeinse Rijk was bijvoorbeeld niet op zijn grootst onder Trajanus, zoals in iedere historische atlas staat. Cleopatra werd ook niet, zoals het traditionele verhaal gaat, gedood door een beet van een adder die was binnengesmokkeld in een vijgenmand. Adderbeten zijn namelijk niet giftig. Bovendien komen adders niet voor in Egypte. Een cobra dan? Neen, want dan zou je er drie nodig hebben, en drie cobra's passen niet in dat mandje. Hoe is het dan wel gegaan? Waarschijnlijk is ze gewoon doodgestoken door een Romeinse soldaat.
Uit dit voorbeeld blijkt, zoals Lendering ook wel zelf toegeeft, dat het inderdaad vaak gaat om spijkers op laag water. Bovendien zijn sommige 'misverstanden', zoals de stralend witte tempels die eigenlijk weelderig beschilderd waren, ondertussen al voldoende de wereld uit geholpen. Lendering laat weinig ruimte voor giswerk, wat meteen het grootste minpunt van dit boekje is. Het klopt dat we niet zeker zijn of de Perzische Oorlogen werkelijk zo beslissend zijn geweest voor de Europese geschiedenis. Contrafactische redeneringen, op basis van het niet-gebeurde, zijn inderdaad 'notoir inaccuraat'. De Perzen lieten ook ruimte voor wetenschap en een beperkte mate van democratie, zodat Plato misschien ook wel onder Perzisch bestuur had kunnen leven. Wij houden niettemin graag vast aan het beeld van het vrije Griekenland als baken van beschaving tegenover de Perzische brutaliteit.
Voor alle duidelijkheid, Spijkers op laag water is meer dan een opsomming en weerlegging van onjuistheden. Het is ook een les in bronnenkritiek, die laat zien hoe historici elkaar eeuwenlang overschrijven, maar uiteindelijk allemaal teruggaan op één bron uit de oudheid. Pericles is voor ons de grote held van de Peloponnesische Oorlog die Athene naar de overwinning zou hebben geleid als hij niet was gestorven, maar eigenlijk weten we dat alleen van Thucydides. Die werd echter verbannen door tegenstanders van Pericles, en de vijanden van mijn vijanden zijn mijn vrienden... Andere 'misverstanden' worden gewoon ontmaskerd als leugens. Zo lezen we dat de Perzische Cyruscilinders, die de eerste mensenrechten zouden bevatten, eigenlijk bedoeld waren om het regime van de sjah te dienen. Lendering weet haarfijn aan te tonen waar dat idee vandaan komt en hoe het, via het internet, de laatste tijd opnieuw opduikt.
Toch is hij niet pessimistisch over dat internet. Nog nooit is kennis zo makkelijk toegankelijk geweest, en op bijvoorbeeld Wikipedia wordt foute informatie ook meteen verbeterd. Het probleem zit jammer genoeg vaak bij gediplomeerde historici. Meer peer-review en openbaarheid van kennis, en het probleem is van de baan, zo besluit Lendering. We willen hem niet vragen om zijn vijftig misverstanden op het web te gooien, maar eigenlijk hoort elke universiteit dit werk op de boekenlijst van de eerstejaarsstudenten geschiedenis te zetten. Het zou zonde zijn mocht dit geen bestseller worden. [Dieter Wildemauwe]
Prof.dr. E.A. Hemelrijk
Dit boekje in geschenkformaat voert de lezer mee langs allerlei wetenswaardigheden op het gebied van de antieke (Grieks-Romeinse) wereld. De auteur, oudhistoricus en schrijver van onder andere 'Alexander de Grote' (2004)* en 'Vergeten erfenis' (2009)**, heeft zich laten leiden door mails van gebruikers van zijn website over de oudheid: Livius.org. Hieruit heeft hij vijftig misverstanden gedistelleerd, die hij stuk voor stuk kort recht zet. De onderwerpen zijn ruwweg in chronologische volgorde gerangschikt en gaan uit van stellingen als 'antieke sculptuur was wit', 'onze democratie komt uit Athene' en 'Kleopatra werd gedood door een adder', die vervolgens kundig weerlegd worden. Het boekje is vlot geschreven en laat zich slecht wegleggen. Bij elke nieuw misverstand wil je doorlezen om te zien hoe hij het oplost. Met illustraties in zwart-wit en een aantal eindnoten.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.