Het boek van Max Berg
Aleksander Melli (Auteur), Lucy Pijttersen (Vertaler), Kim Snoeijing (Vertaler)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Lannoo, 2009 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MELL |
Magazijn |
Lannoo, 2009 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MELL |
Besprekingen
31/12/2010
Compromisloos eilandverhaal
'Op een onbewoond eiland...' ? zo klinkt het bekende deuntje van Kinderen Voor Kinderen ? 'daar zou ik willen zijn.' Terwijl er in het kinderliedje uit de jaren tachtig wordt gefantaseerd over melk drinken uit een kokosnoot, liefst met je billen bloot, toonde William Golding met Lord of the Flies dat een groep onbewaakte kinderen op een eiland al snel kan ontaarden in een bende moordende wildemannen. En toen een groep kinderen (van acht tot twaalf) enkele jaren geleden een huis mocht bezetten voor het BBC programma Boys Alone, moest het experiment vroegtijdig stopgezet worden omdat de kinderen elkaar begonnen te mishandelen. Met Het boek van Max Berg introduceert de Noorse schrijver Aleksander Melli dit soort verontrustende taferelen nu ook in de jeugdliteratuur.
Max Berg is een idealistische jongen die nieuwsberichten verzamelt en zich grote zorgen maakt om het milieu en de derde wereld. Op een dag krijgen alle kinderen uit Noorwegen een reeks groene postkaarten over het zogenaamde Baluba-experiment. Het blijkt de vooraankondiging van een reality show te zijn, opgezet door de wat vreemde figuur Bob Hoop, die de kinderen hun eigen eiland wil laten besturen. Max Berg ziet een reality show voor kinderen als de uitgelezen kans om de mensen te overtuigen van de hoogdringendheid van het broeikaseffect, de bedreigde wereldvrede en de ongelijke verdeling van de welvaart. Bovendien kan Max door zijn vakantie op 'Visieland' de huwelijksproblemen van zijn ouders ontvluchten, en enkele weken doorbrengen met zijn beste vriend, die ook geselecteerd is. Zijn huisgenoten kunnen hem voortdurend volgen op een hoogtechnologisch scherm, dat bij hen thuis geïnstalleerd is; bovendien kunnen de ouders van Max hem uit het programma halen als ze zouden vinden dat zijn welzijn bedreigd is.
De eerste momenten op het hoogtechnologische eiland zijn idyllisch, en de kinderen genieten er van de prachtige setting en de ongekende vrijheid. Het is een kleurrijke bende: er zit een jongen bij die alles weet van technologie, een agressieve punker, een meisje dat enkel om haar uiterlijk geeft, een Italiaanse jongen die dol is op pizza, enz. De eerste dagen houden de volwassenen alles nog goed in de gaten en krijgen de kinderen strafpunten als ze elkaar kwetsen of zich onbehoorlijk gedragen. Hoewel Max zich voortdurend bewust is van het feit dat hij door allerlei camera's bekeken wordt, voelt hij zich goed: uit de kennismakingsgesprekken blijkt dat er bij de andere kinderen ook bondgenoten zitten die zijn bezorgdheid om het milieu delen. Met de ontdekking van een zogenaamde 'aboriginal' kan Max bovendien zijn idealisme laten spreken, en wordt zijn moreel denken getest en verscherpt.
Maar al gauw keert de sfeer op Visieland. Een eerste proefverkiezing op het eiland wordt gewonnen door de jongen die gratis pizza wil voor iedereen, wat ontaardt in een vreetwedstrijd. Wanneer een andere jongen de regels overtreedt en naar huis gestuurd wordt, gaat een hele groep kinderen uit protest de vandalistische toer op. Het gaat van kwaad naar erger wanneer de volwassenen het bestuur volledig aan de kinderen overlaten en zij hun eigen wetten en president mogen kiezen ? die stemming gebeurt overigens niet door de kinderen op het eiland, maar door een comité van 'kleine kiezers' die het programma van thuis uit volgen. De progressieve partij van Max moet het bij de verkiezingen afleggen tegen de populistische
Boris, en het droomscenario verandert in een nachtmerrie. Bovendien blijkt de grens tussen fictie en realiteit steeds moeilijker te trekken, en raakt Max steeds meer vervreemd van zichzelf.
Het boek van Max Berg is een bijzonder rijke adolescentenroman, die zichzelf positioneert in een reeks maatschappelijke debatten en een brede literaire traditie. William Golding is een niet te miskennen echo, maar ook de Amerikaanse klassieker van Maurice Sendak, Where the Wild Things Are, speelde voortdurend door mijn gedachten. Het kan geen toeval zijn dat Max dezelfde voornaam draagt als het hoofdpersonage van Sendak, en dat hij ook naar een eiland vol Wild Things verplaatst wordt. Maar Sendaks verhaal vormt een sterk contrast met dat van Melli, en een vergelijking tussen de twee boeken maakt een aantal evoluties in de jeugdliteratuur van de laatste vijftig jaar duidelijk. Terwijl de oude Max vrolijk koning mag spelen over zijn Maximonsters, moet de nieuwe Max het onderspit delven en wordt hij zelf vernederd als slaaf van een sadistische machtshebber. Dat hij zich zo laat kleineren, heeft mogelijk te maken met zijn thuissituatie. Terwijl de oude Max bij Sendak thuiskomt in zijn veilig kamer, waar het eten op hem staat te wachten, weet Max Berg dat er van zijn vertrouwde gezin nog weinig overblijft als hij terugkeert. De psychologische uitwerking van Max vind ik een van de sterkste aspecten van het hele boek. Hij is een sympathiek personage, dat desondanks beslissingen neemt waar je moeilijk achter kan staan. De vriendschap tussen Max en zijn beste vriend wordt eveneens knap uitgewerkt ? de twee jongens verschillen sterk van elkaar, maar willen toch trouw blijven aan elkaar. De omstandigheden maken het hun niet gemakkelijk, en de dilemma's die dat met zich brengt worden heel inleefbaar beschreven. Bij momenten zijn er op Visieland simpelweg geen juiste keuzes te maken, en verkeerde keuzes werken bij de gevoelige Max lang door.
De eerste helft van Het boek van Max Berg overtuigt met een combinatie van spanning, humor en diepgang. De nerdy Max verzamelt talloze nieuwsfeiten en weetjes die niet alleen bijzonder informatief, maar vaak ook erg grappig en soms behoorlijk schokkend zijn. Naarmate het verhaal vordert, worden er echter maar weinig compromissen gesloten met de jonge lezer. De bizarre figuur van Bob Hoop is daar een goed voorbeeld van. De bedenker van het tv-programma is een tragikomische televisievedette, die al snel het slachtoffer wordt van zijn eigen drang naar aandacht. Wanneer hij, als overtuigd voorstander van de republiek, zijn blote billen toont aan het koningshuis, mag hij niet langer optreden als vertegenwoordiger van het programma. Maar Bob Hoop kan zijn geesteskind moeilijk loslaten, bestookt de kinderen met boodschappen en wordt uiteindelijk zelf een bewoner van Visieland. Zijn droom om een soort ideaal kindbeeld in stand te houden leidt tot de ultieme vernedering, en mogelijk zelfs tot zijn dood. Bob Hoop is op zich een boeiende figuur door zijn opvattingen over kindertijd, maar als personage is hij bij momenten dodelijk voor de spanning in het verhaal. Hetzelfde geldt voor de interventies van de alwetende verteller. De verteller ontpopt zich in het boek als een persoonlijkheid die voortdurend vooruit verwijst en zijn eigen mening ventileert, maar je komt nooit echt te weten wie of wat hij is. De metafictieve interventies die de verteller voortdurend doet in het verhaal, zijn ongemeen interessant voor de literatuuronderzoeker, en vormen een aanloop naar het verontrustende einde. Maar ook bij de interventies van de verteller krijg je weer van het goede te veel. Dat einde, waarin de grens tussen realiteit en fictie voorgoed doorbroken wordt, doet sterk denken aan het postmoderne slot van De wereld van Sofie van Jostein Gaarder, maar je moet al een behoorlijk ervaren en open lezer zijn om met dit soort ontknopingen om te gaan.
Uiteindelijk wordt Het boek van Max Berg het slachtoffer van zijn eigen veelzijdigheid, en zakt de spanning in het midden tot een dieptepunt dat veel lezers zal doen afhaken. Wie echter volhoudt tot het eind, mag zich verwachten aan een climax die de grenzen van de jeugdliteratuur verlegt. Dit is een boek dat weinigen misschien zullen (uit)lezen, maar waarover nog vaak gepraat zal worden. [Vanessa Joosen]
Stefan Rovers
De 12-jarige nerd Max Berg mag met zijn vriend Egil en achttien andere kinderen meedoen aan het Baluba Experiment: een vijftig dagen durende Big Brother-achtige televisieshow op een eiland in Oslo. Onder de kinderen bevinden zich o.a. een pestkop, rapper, punker en een vegetariër. De kinderen strijden tegen elkaar met allerlei politieke ideeën en tegenstellingen. Kinderen thuis kunnen dan vervolgens stemmen. Bob Hoop, de bedenker van het concept, wordt al in het begin op een zijspoor gezet en zint op revanche. Hij maakt het de deelnemers nog knap moeilijk. Door het bijzondere taalgebruik, de filosofische zinnen en de tekst op rap is het een verhaal dat voordurend wisselt van stijl. Het duurt even voordat je in het verhaal zit, maar vervolgens laat het je niet meer los. Het boek is vlot leesbaar, degelijk en toegankelijk vertaald. Toch zal het door de vele filosofische beschouwingen en de vuistdikke omvang slechts een klein jeugdig lezerspubliek aanspreken. Op het groene omslag een zwart-witfoto van de hoofdpersoon. Geschikt voor lezers vanaf ca. 14 jaar.
Het boek van Max Berg
Ilse Trimborn
ua/an/22 j
Max Berg, een als nerd bekend staande twaalfjarige knaap, behoort tot een select kransje van twintig uitverkoren kinderen die deelnemen aan het geheimzinnige Baluba-experiment. Vijftig dagen lang zullen de kinderen hun eigen maatschappij creëren, afgezonderd op een eilandje voor de Noorse kust. Uiteraard wordt alles 24 uur op 24 gefilmd, want het experiment moet dé grote klapper van het komende televisieseizoen worden. Concepten als strafpunten en verkiezingen moeten voor wat extra spanning zorgen. Al snel ontdekt Max dat hij het experiment onderschat heeft. Vriendschap wordt op de proef gesteld, agressief gedrag en verborgen agenda’s steken de kop op en de verplichte verkiezingen brengen ook heel wat wrevel met zich mee. Zal Max het vijftig dagen volhouden? En overleeft het Baluba- experiment überhaupt wel?
Met 608 bladzijden is ‘Het boek van Max Berg’ letterlijk een stevig boek. Ook figuurlijk heb je hier als lezer serieus wat werk te verzetten. Het boek is niets meer of minder dan onverholen maatschappijkritiek. Het laat zien hoe onze samenleving soms behoorlijk doordraait op een ongezonde manier, hoe mensen gemanipuleerd worden ter meerdere eer en glorie van de commercialiteit, hoe men een stempel opgedrukt kan krijgen omwille van kleine aspecten die uitvergroot worden. Max Berg wordt op twaalfjarige leeftijd al met die zaken geconfronteerd en ook al is hij een bovenmatig intelligente knaap, dat besef is hard. Voor de niet-geoefende lezer is het boek wellicht te zwaar om dragen.
De schrijver heeft voor een afstandelijke schrijfstijl gekozen, die enig doorzettingsvermogen van de lezer vraagt. Wie het verhaal vertelt, wordt bewust niet onthuld, wat zorgt voor enige ondoorzichtigheid. Eenmaal daaraan gewend, krijg je een ontzettend boeiend, bij momenten spannend, maar steeds confronterend boek voorgeschoteld, al moet je sommige lang uitgesponnen scènes wel voor lief nemen. Toch heb je zelden het gevoel dat het boek dunner had kunnen zijn, integendeel. Laat vooral het einde, dat als een natte dweil in je gezicht wordt gesmeten, goed tot je doordringen! Want, zoals de Noorse pers het ook al zei: dit boek is een soort van politieke Harry Potter; een knulletje met een brilletje dat jammer genoeg met de niet zo sympathieke toverkunsten van de media in aanraking komt. Wie niet bang is om in de spiegel van onze samenleving te kijken, weet welk boek te lezen
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.