De verloren dochter
Armando Lucas Correa
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Augustus, cop. 2009 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : ARMA |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Augustus, cop. 2009 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : ARMA |
31/12/2009
De Nederlandse schrijver en schilder Armando is tachtig geworden en dat ging niet onopgemerkt voorbij. Naast Berlijn, een keuze uit Armando's essays over de Duitse hoofdstad die eerder verschenen in Uit Berlijn (1982), Machthebbers (1983) en Krijgsgewoel (1986), is er ook een nieuwe bundel ultrakort proza, Eindelijk, en vooral: een nieuwe dichtbundel. Tien jaar na de publicatie van zijn verzamelde poëzie kreeg die, helemaal in de lijn van zijn eerdere neorealistische verzen, de wat zakelijke titel Gedichten 2009 mee. Daar is een uitleg voor: plots drong de lyrische vorm zich opnieuw aan de kunstenaar op en dat leverde honderd gedichten op die verder niet thematisch of inhoudelijk met elkaar samenhangen. Het zijn gewoon de verzen die hij dit jaar schreef en bundelde. Drie keer feest dus voor Armando's verjaardag: twee keer zorgt de nog steeds bijzonder productieve schrijver zelf voor het cadeau, maar daarnaast moeten we uitgeverij Augustus dankbaar zijn voor het opnieuw ter beschikking stellen van zijn onontbeerlijke Berlijnse notities.
De uitgave van Berlijn is natuurlijk goed getimed. Twintig jaar na de Val van de Muur zijn Armando's beschrijvingen van de toen nog gedeelde stad en de gesprekken met haar inwoners opnieuw interessant. Al in de vroege jaren '80 signaleerde hij een aantal problemen waarmee de Duitsers toen nog innerlijk worstelden en die pas later openlijk ter sprake gebracht zouden worden. Hij observeert dan al een schuldgevoel bij een generatie Duitsers die de oorlog nooit heeft meegemaakt. Pas later zal de zogenaamde Vergangenheitsbewältigung ? het in het reine trachten te komen met het verleden ? ook een uitgesproken thema worden in de Duitse pers en literatuur. Armando heeft het over de Selbsthass die hij waarneemt en keurt die af, maar ook over de leuze 'Wir haben es nicht gewusst', een leugen die hij niet minder scherp veroordeelt. Hij introduceert het begrip 'schuldig landschap' en vraagt zich af of de plek waar de gruwel zich afspeelde iets verweten kan worden en of de geschiedenis de omgeving kan bezoedelen. Hij onderzoekt wat dat nu precies is, een nazi, en komt tot de conclusie dat er tussen zwart en wit vele tinten grijs bestaan en hij reageert tegen het al te gemakkelijke verketteren van alles wat Duits is: "Beethoven. Ook zeer Duits en is dat soms niet mooi." Duitsland na de Tweede Wereldoorlog is een problematisch land en Berlijn, in de jaren '80 in het midden gesneden door de Muur, een ingewikkelde stad, maar net dat maakt het zo boeiend. Armando maakt duidelijk dat het onmogelijk is om er ongenuanceerde uitspraken over te doen. In een poging een zo eerlijk en waarheidsgetrouw mogelijk beeld te schetsen, gaat hij in gesprek met de man in de straat en gaat hij de confrontatie aan met de dagelijkse realiteit. De teksten in Berlijn zijn daarom een belangrijk tijdsdocument en op dit moment, nu Berlijn weer volop in de belangstelling staat, interessant. Als problematisering van het gevaarlijke categorische denken en spreken over schuld en boete, verleden en heden zijn ze echter op elk moment relevant.
Heel anders dan de maatschappijkritische teksten uit Berlijn zijn de extra korte verhalen in Eindelijk. Na de soortgelijke bundel Nee, die vorig jaar verscheen, verzamelt Armando nu opnieuw vertellinkjes van meestal niet meer dan een halve bladzijde. De schrijver heeft echter niet meer nodig om personages, een setting en een sfeer op te roepen. Niet zelden helpt daarbij zijn schildersoog: uit de goed geobserveerde omgeving spreekt vaak al veel, zoals in 'Zonder': "Aan de overkant staat het geboomte te loeren. De wolken zijn van laag allooi. De vogel vliegt weg. En ik kan nog steeds niet zonder mij." Vier zinnen, vijf seconden leestijd, maar wat een wereld gaat er open! Als je nauwkeurig leest en je begint je af te vragen wat de personificatie in "wolken van laag allooi" betekent en dan het kernprobleem begint te overdenken, de vogel die los kan laten terwijl de mens vastzit aan zijn eigen ik, ben je wel een tijdje zoet. Wie de tijd neemt voor deze vaak surrealistische en knotsgekke tafereeltjes, zal merken dat Armando bommetjes dropt om de lezer uit zijn op automatische piloot geleefde leven wakker te schudden. Zijn stilistisch meesterlijke verhaaltjes nodigen uit tot snel lezen, maar vragen eigenlijk om, net zoals poëzie, langzaam en veelvuldig gelezen en overdacht te worden.
In die zin is het proza uit Eindelijk verwant met de verzen in Gedichten 2009. Een gedicht als 'Woedend' zou, zonder regelafbrekingen, bv. niet misstaan hebben in Eindelijk: "Waarschijnlijk is het de wanhoop / die de woede teweegbrengt. / De wanhoop is woedend / en wanhopig." Armando's poëzie werkt eigenlijk op dezelfde manier als zijn verhalen: ook hier gaat het om erg korte teksten die een sfeer en een setting oproepen, en ook hier merk je de blik van de schilder. Het verschil met het ultrakorte proza is dat deze teksten een lyrisch ik aan het woord laten in plaats van personages en dat er geen dialogen in voorkomen. Voor de rest zijn het evengoed overpeinzingen die de lezer tot nadenken willen stemmen.
Armando staat te boek als een van de Zestigers, de dichters van het Nieuw Realisme die aandacht besteedden aan de wonderlijkheid van de werkelijkheid an sich. Die basisopvatting spreekt nog steeds uit zijn werk. Dat is echter slechts schijnbaar eenvoudig: Armando heeft geen grote woorden of ingewikkelde filosofie nodig om de complexiteit van de realiteit aan de orde te stellen. Hij kijkt en beschrijft. Wij lezen en zien de wereld plots vanuit een ander perspectief. [Carl De Strycker]
Hans Groenewegen
Deze bundeling van honderd gedichten is de eerste na de 'Verzamelde gedichten' van 1999. Dit keer is er geen uitgewerkte choreografie van taal rond de figuur van de vijand met begrippen als kwaad, schuld en geweld. De krachtige, korte gedichten leggen wel op dezelfde ongemakkelijke Armando-manier de gewelddadige structuur van het menselijk (samen)leven bloot, maar hun samenhang is losser. Armando trekt de schone schijn weg en ziet dat de wereld is getekend door machtsstrijd. Hij wijst echter niet alleen meer op de verschrikking van de geschiedenis, maar toetst er een apocalyptische dreiging doorheen. Het landschap brandt, de zee dreigt. Zijn mens weet ''dat de aarde zich een weg baant naar de afgrond''. Zee en vuur zijn elementen die de laatste jaren ook in zijn schilderijen opkomen. Armando toont in zijn confronterende gedichten niet alleen de kale wanhoop, woede, weerzin en wreedheid van de gewelddadige mens. De slotzin van deze indrukwekkende bundel wijst naar een andere kant: ''Zie, ze houden zich voorzichtig vast.'' Deze schitterende bundel van een onze de belangrijkste dichters hoort naast zijn 'Verzameld werk' te staan.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.