Mijmeringen over de twintigste eeuw : een verhaal over een veranderde aanwezigheid
Jacques Claes
Jacques Claes (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Davidsfonds, 2009 |
VOLW. : NON FICTIE : 230.3 CLAE |
00/00/0000
Titels van boeken moeten duidelijk zijn", zo schrijft Jacques Claes, professor-emeritus van de vroegere jezuïetenfaculteiten UFSIA van Antwerpen in zijn proloog. En dat uitdagende 'excuseer' uit de ondertitel is niet zozeer bedoeld als een verontschuldiging voor alles wat katholieken uitgespookt hebben in de loop van de geschiedenis, maar als een rechtmatige en assertieve verontwaardiging bij het ontbreken van elke verwijzing naar het christendom als een van de pijlers van de Europese cultuur in de inleiding van het verdrag van Lissabon.
Wij moeten onze 'roots' kennen, anders kan je niet overleven, schrijft Claes. Hij stelt de vraag wat de katholieke religie voor Europa heeft betekend en bewerkstelligd. Een antwoord volgt in drie 'processen': het christendom vertelde over de menswording van God, in een taal die dialectisch en paradoxaal is, en stichtte in haar spreken over God beschaving en cultuur. Ten slotte stelt Claes dat de opvatting van God als een bovennatuurlijk-spiritueel wezen een enorme opening betekent om de natuur te leren kennen met onze rede. Bovendien zorgt deze visie ervoor dat men God kan ontdekken als een bevrijdende God van de toekomst. Deze roots worden echter verdrongen door een groot deel van de Europeanen. Daar wil de auteur ons dan ook mee confronteren.
In het boek is duidelijk de professor aan het woord, die continu aan woordverklaring en -analyse doet, zodat het meteen een goede leesoefening betekent voor een al te oppervlakkige lezer. De persoonlijke overtuiging van de auteur zorgt ervoor dat hij soms overgaat van sympathie en bewondering tot verheerlijking en apologetica. Het christendom moet in zijn ogen erkend worden als Europees monument. Erover zwijgen is beschamend.
Claes schrijft o.m. over de christelijke paradoxen, tijd en ruimte, de natuur en het bovennatuurlijke, en het christelijk 'oog' dat tegelijk kijkt en (be)schouwt. Zijn fascinatie voor de Vlaamse primitieven en zijn eruditie op het vlak van de Europese kerkelijke kunst maakt van dit boek een echt leesevenement. De kerkelijke tijd wordt bij dat alles gezien als een recurrente tijd: een vooruitschrijdend én zich herhalend licht dat de auteur telkens weer fascineert bij zijn bezoeken aan de kathedralen van Europa. De kathedraal is voor de auteur ook een metafoor voor de grote wereld zelf: een overwelvende ruimte met een universeel buiten, open op de totale werkelijkheid. Dat is voor Claes ook de kern van het woord katholiek, waarbij 'holos' verwijst naar 'totaal'. In deze thomistische theologie als 'kathedraal' zijn zowel de Bijbel als Plato en Aristoteles terug te vinden, als heel wat hedendaagse denkers.
Verder schrijft Claes over jezuïetencolleges en het katholiek onderwijs, de vele abdijen en kloosters, de hang naar kwaliteit en tevredenheid (waarbij hij het tsjevengedrag analyseert), en de zoektocht naar orde, schoonheid en sterkte. Daarnaast beseft hij dat de kerk tekortschiet tegenover de mensen, en heeft hij ook oog voor de inzet voor hen die lijden. Dat alles wordt hier met verve beschreven, met zowel aandacht voor het licht van de rede als dat van het geloof, die beide Europa uniek maken. De auteur neemt de lezer écht mee in een rondreis langs de wortels van ons continent. Met veel overtuiging en overreding, soms wel wat romantisch en nostalgisch. Een doorgedreven analyse van de hedendaagse Europeaan en zijn technologische cultuur, die multicultureel en multireligieus en dus ook meestal 'agnostisch' is, ontbreekt. Een vurig pleidooi alleen zal niet helpen. Wat is de oorzaak van dit hedendaagse twijfelen, negeren en afwijzen bij de Europese mens?
Toch is dit pleidooi om de eigen Europese wortels terug te leren kennen en ze zelfs te gaan koesteren door ze te vermelden in de grondwet van een nieuw Europa zeker welkom nu zovele tijdgenoten inderdaad 'ontworteld' lijken en een selectief geheugen cultiveren. Daarom is dit boek ook het lezen waard voor mensen die dieper willen graven vanuit hun beperkte 'perceptie' van ons gezamenlijke Europa. [Jan Scheers]
Redactie Vlabin-VBC
In dit boek bekijkt emeritus hoogleraar psychologie Jacques Claes (Universiteit Antwerpen) wat het christendom heeft betekend voor het hedendaagse Europa. Het uitgangspunt is een verontwaardiging over het ontbreken van elke verwijzing naar het christendom in de inleiding van het verdrag van Lissabon. In acht delen gaat Claes onder meer in op de verdringing van de christelijke wortels in het hedendaagse Europa, de invloed die het christendom heeft gehad op het vlak van taal, de paradoxen tijd en ruimte, het christelijk 'oog' dat tegelijk kijkt en (be)schouwt. Dat alles wordt doorspekt met verwijzingen naar de Europese kerkelijke kunst (onder andere de Vlaamse primitieven). De erudiete Claes zet zijn standpunt met verve uiteen en besteedt aandacht aan het belang van zowel de rede als het geloof, die beide Europa uniek maken. De overtuiging van de auteur zorgt er wel voor dat zijn sympathie soms omslaat in verheerlijking. Bovendien ontbreekt een doorgedreven analyse van de teloorgang van het christelijke geloof. Toch is dit een geslaagd pleidooi om de christelijke wortels van Europa te herontdekken.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.