De fatale kust : het epos van Australië
Robert Hughes
Robert Hughes (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Balans, 2011 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 923.4 HUGH |
31/12/2011
De oorspronkelijke uitgave van het majestueuze boek dat de Australische kunstcriticus Robert Hughes over Rome schreef, kreeg lang niet op alle banken applaus. Dat heeft op het eerste gezicht met twee dingen te maken. Ten eerste met de onbescheiden omvang van het boek. Wie kan er tegenwoordig nog een historische studie schrijven die zoveel eeuwen, periodes en specialismen omvat zonder daarbij een enkele fout te maken? Hughes slaat blijkens de Engelse receptie van zijn boek net iets te veel de plank mis om goed te zijn, vooral dan in de eerste drie hoofdstukken van zijn boek, waarin de Romeinse oudheid centraal staat, van de stichting van de stad onder Romulus en Remus tot de hoogdagen van de Republiek onder Augustus. Namen van niet onbelangrijke historische actoren worden daar zonder dat de auteur het lijkt te weten door elkaar gebruikt en gebeurtenissen die voor de geboorte van Christus plaatsvonden situeert Hughes na het begin van de christelijke jaartelling (en omgekeerd). Dat zeggen althans lezers die het kunnen weten.
De hevigheid van de kritiek die er op Rome kwam, heeft daarnaast ook te maken met de bekendheid van de schrijver. Hughes is de alom bewierookte auteur van The Fatal Shore (1987), een boek over de vroegste nederzettingen van Engelse criminelen die uiteindelijk tot het ontstaan van het hedendaagse Australië leidden. In 1980 maakte hij een al even goed ontvangen documentaireserie over hedendaagse kunst voor de BBC en in 1998 verraste hij vriend en vijand met een nieuwe serie over Amerikaanse kunst, waarvan het kloeke boek ook in het Nederlands werd vertaald (Amerika’s visioenen). Iemand met dat soort profiel en reputatie wordt vroeg of laat onvermijdelijk aan het kruis van de kritiek genageld. Een Australiër die gespecialiseerd is in moderne kunst en die zich over de geschiedenis van Rome buigt! De schoenmaker moet bij zijn leest blijven, ook wanneer hij de gezegende leeftijd heeft bereikt van de in 1938 geboren Hughes.
In het Engelse origineel heet Hughes’ boek gewoonweg Rome, net als de inmiddels beruchte televisieserie die de voorbije jaren op Canvas te zien was. De makers van de Nederlandse vertaling hebben voor een titel gekozen die op een andere manier tot de verbeelding spreekt (De zeven levens van Rome) en ze hebben er ook nog een ondertitel bij bedacht: Een cultuurgeschiedenis van de Eeuwige Stad. De omvangrijker titel afficheert de ambitie van Hughes’ boek nog duidelijker: in twaalf hoofdstukken wordt hier het verhaal van Rome verteld, van de stichting van de stad in de achtste eeuw voor Christus tot na de Tweede Wereldoorlog, toen Rome moest worden heroverd op de fascisten van Mussolini. In de 28 eeuwen die het beginpunt van het einde van Hughes’ boek scheiden, komen de verwachte hoogte- en dieptepunten van de Romeinse geschiedenis chronologisch aan bod: de bloei van het Keizerrijk onder Augustus, de vervolgingen van de christenen die beginnen onder Nero (hij zocht een zondebok voor de grote brand die hij zelf had laten stichten), de splitsing van het Romeinse Rijk in een Westelijk en een Oostelijk imperium, de verschuiving van de pauselijke zetel naar Avignon, de renaissance in Rome met paus Julius II, die onder meer Rafaël en Michelangelo aan het werk zette, en vervolgens de barok van de zeventiende eeuw die vooral onder impuls van Sixtus V Rome een nieuw en voor ons klassiek aangezicht gaf. Op dat artistieke hoogtepunt (men denke onder meer aan Carravaggio en Bernini) eindigt het verhaal van de zeven levens van de stad die op zeven heuvels werd gebouwd niet: Hughes heeft daarna ook nog uitgebreid over het neoclassicistische Rome van Piranesi en Canova, over de plaats van Rome in de negentiende-eeuwse geschiedenis van de eenmaking van Italië en over de opeenvolging van futuristen en fascisten in de eerste helft van de twintigste eeuw. Ook al zijn die hoofdstukken met evenveel gusto geschreven als de rest van het boek, Hughes kan er niet in verhelen dat de geschiedenis van Rome de jongste drie eeuwen niet echt veel wezenlijke bijdragen heeft geleverd aan het aanzien en het uitzicht van de stad.
En toch, dat Rome is wat het vandaag is, danken we ook (en misschien zelfs vooral) aan beslissingen die het voorbije kwart millennium zijn genomen, beslissingen om geld en andere middelen te stoppen in het behoud en de restauratie van al dat verleden dat ons in Rome bij het omslaan van een willekeurige straathoek steevast tegemoetkomt. Voor Hughes is de kwintessens van Rome niet te vinden op het Sint-Pietersplein, maar op de Campo dei Fiori, het grote volkse plein waar elke dag onder het goedkeurende oog van Giordano Bruno een markt plaatsvindt. Bruno is allerminst een martelaar van de kerk die een kleine kilometer verderop in Vaticaanstad triomfeert: dat het standbeeld van deze vroegmoderne ketter er staat, danken we aan de tussenkomst van vrijzinnige schrijvers als Ibsen en Victor Hugo. Ook dat is Rome, zegt Hughes: het verzet tegen the powers that be.
De verrukkelijke pagina’s die Hughes in de inleiding van zijn boek aan de Campo dei Fiori wijdt, geven een mens meteen zin om naar Rome af te reizen. Ze maken ook duidelijk waar de sterkte van dit boek ligt: in de persoonlijke blik die Hughes op gebouwen, piazza’s en kunstwerken werpt en in de eigenzinnige duiding die hij geeft van plaatsen en beelden die op ons collectieve netvlies staan gebrand. Samen met hem door het verleden in Rome rondwandelen is een plezier dat maar weinig reisgidsen een mens kunnen bieden: je ziet dingen die je nooit eerder had gezien en die je vervolgens ook nooit meer vergeet. De occasionele feitelijke fout nemen we er zonder veel morren bij. [Jürgen Pieters]
Drs. Jef Abbeel
Dit boek doorloopt selectief heel de geschiedenis van Rome, vanaf het ontstaan van de stad tot Berlusconi. De auteur is sterk in alle vormen van kunst, politiek, sterke verhalen, intriges en geldzaken. Het is geen volledige en ook geen gestructureerde geschiedenis. Na vier van de twaalf hoofdstukken zit Hughes al in de middeleeuwen, waardoor de minder bekende geschiedenis van Rome veel meer aandacht krijgt dan in de meeste andere handboeken die in 476 na Christus eindigen, toen het West-Romeinse keizerrijk ophield te bestaan. We krijgen dus een uitgebreide cultuurgeschiedenis van de middeleeuwen, Renaissance, Barok, kunst van de achttiende en negentiende eeuw, futurisme, hedendaagse kunst en literatuur, gezien vanuit Rome. Het fascisme komt ook uitvoerig aan de orde. De periode na 1945 komt er zwakjes uit. Het boek leest uiterst vlot, maar mist een tijdtafel en structuur. Wel zijn er enkele katernen met kleurenafbeeldingen, een literatuurlijst en register. De auteur, journalist en kunstcriticus, schreef eerder onder meer 'De fatale kust' (1988) over de geschiedenis van Australië.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.