Verzamelde gedichten
Paul van Ostaijen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
IJzer, cop. 2009 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : NEDERLANDS 851.6 OSTA |
31/12/2009
In 1921 verwerkte Paul van Ostaijen zijn ervaringen in het turbulente naoorlogse Berlijn in een avant-gardistisch filmscenario. In de Berlijnse arbeiderswijk Moabit breekt een dadaïstische revolutie uit. Door jazzmuziek opgezweept, verlaat iedereen zijn werkplek. De Noskieten proberen nog de revolutie te onderdrukken, maar hun machinegeweren blijken de geschikte bruïtistische begeleiding te vormen voor de jazzdans in de straten. Ook het aanvankelijk protesterende kerkvolk, renteniers, kaartspelers, bankiers en kelners worden meegesleept. De dada-jazzrevolutie verspreidt zich over heel Europa. De regeringen laten zich niet onbetuigd en geven steeds aanlokkelijkere staatsbons uit. "De jazz verzoent de volken. [...] Elk burger een rentenier." Dieven, hoeren en engelenmaaksters staken, aan het feest lijkt geen eind te komen. Niemand werkt nog ? economisch en financieel uiteraard een ramp. Charlie Chaplin wordt minister van financiën en mag het volk meedelen dat de schatkistbons niets meer waard zijn. Ze gaan in vlammen op. Het verhaal van een om zich heen grijpende en de wereld in de totale ondergang voerende revolutie was Van Ostaijens manier om af te rekenen met een revolutionair idealisme dat hem ooit zelf had aangetrokken en waar hij intussen de verblinding, de gewelddadigheid en de zinloosheid van had ingezien. Tegelijk is het een profetisch verhaal over de naderende inflatie die de Weimarer Republik zou uithollen en, met een beetje goede wil, ook over het opkomende totalitarisme, de latere vrijetijdsmaatschappij en wereldwijde amusementscultuur. Hoe grotesk de tekst ook mag lijken, hij is sterk geënt op de gebeurtenissen in maatschappij en cultuur omstreeks 1920.
Het boek bevat, naast een degelijke inleiding door Marc Reynebeau, ook leesedities en uitstekende facsimiles van de beide handschriften: het nog wat schetsmatige De jazz van het bankroet en de uitgewerkte versie De bankroet jazz, die gebruik maakt van ritmische typografie en in zover enigszins aan Bezette stad herinnert. Een twintigtal bladzijden noten verduidelijken de talrijke verschijnselen, reclameslogans, citaten enz. uit het Berlijn van onmiddellijk na de Eerste Wereldoorlog. Tevens zit bij deze uitgave een dvd met een film op basis van beide scenarioversies door Leo van Maaren en Frank Herrebout (43 min.). Getrouw aan Van Ostaijens intertekstuele en citerende manier van schrijven, hebben de makers oude filmfragmenten uit de periode 1910-1930, afkomstig uit het Amsterdamse filmarchief, ritmisch en opzwepend gemonteerd. De montage is inventief, de filmmuziek van Wouter van Bemmel ? met gesampelde oude opnamen, geluidseffecten en hedendaagse improvisatie ? schitterend. Op de dvd staat verder een uitgebreide documentaire waarin kenners van zijn werk en de toenmalige tijd Van Ostaijens eigen crisisjaren in de Duitse grootstad belichten. Bonusmateriaal gaat in op deelaspecten, zoals het plan om Van Ostaijen in 1918 kapitein-adjudant van een op te richten activistische Vlaamse rijkswacht te laten worden, wat je precies onder 'jazz' en 'dada' in die tijd moet verstaan, en de 'making of' van de film. In de ondertitels bij de Duitse interviews zijn wel een paar fouten geslopen: 'drunter und drüber' betekent niet 'op en neer' maar 'chaos', in het jazzorkest kwam geen 'tamboerijn' voor, maar werd er flink op de toetsen van de piano geslagen. Detailkritiek slechts op een rijk gestoffeerde, mooie uitgave van een sleuteltekst uit de avant-gardeliteratuur, die verrassend actueel blijkt. [Erik de Smedt]
Ria Warmerdam
De Vlaamse dichter Paul van Ostaijen (1896-1928) schreef het dadaïstische filmscenario 'De bankroet jazz' in 1920, in Berlijn, waar hij woonde omdat er in Vlaanderen een veroordeling boven zijn hoofd hing (vermeende collaboratie met de Duiters tijdens de Eerste Wereldoorlog). Het scenario gaat over een dadaïstische jazzrevolutie in het door oorlog verwoeste Europa, waarbij onder invloed van bedwelmende jazz het ouderwetse geld wordt afschaft. Met ‘schatkistbonnen’ wordt iedereen miljonair en een totaal bankroet volgt. Dan is de mens vrij om in een dada-paradijs te leven. Het werk werd pas na Van Ostaijens dood gepubliceerd. In deze uitgave zijn de opgemaakte tekst (met typische Van Ostaijentypografie) en twee facsimile-versies opgenomen, voorzien van een inleiding. Daarnaast een dvd (ca. 160 min.) met een verfilming uit 2008 (een knappe en overtuigende montage van fragmenten uit films uit de jaren ’20) en een documentaire over Van Ostaijen en zijn tijd in Berlijn. Beide films werden gemaakt door Frank Herrebout en Leo van Maaren. Het bonusmateriaal bestaat uit korte documentaire fragmenten over aanverwante onderwerpen als Dada en jazz. Van Ostaijen had zich geen mooiere uitgave kunnen wensen. Voor fijnproevers van de cinematografie en Van Ostaijenfans.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.