Frankrijk en de hugenoten : drie eeuwen onderdrukking en verzet
P.L. Van Enk (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Boekencentrum, © 2009 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : FRANKRIJK 944.4 |
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Boekencentrum, © 2009 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : FRANKRIJK 944.4 |
Besprekingen
31/12/2010
Het is niet ongewoon dat de belangstelling voor de hugenoten ? waarschijnlijk afgeleid van de term 'eidgenossen' ? vooral groot is in de protestantse landen en met name in Nederland. Deze van oorsprong Franse calvinisten hebben immers een grote invloed uitgeoefend op de ontwikkeling en de uitbouw van de Republiek, nadat zij ? na de acht godsdienstoorlogen die Frankrijk in de 16e, 17e en 18e eeuw teisterden ? in 1685 massaal het land ontvluchtten om elders een nieuw leven op te bouwen. Ruim 70.000 onder hen zouden Nederland als hun toevluchtsoord verkiezen.
Pierre Van Enk, die al verscheidene publicaties over de geschiedenis van het protestantisme in Frankrijk op zijn naam heeft staan, doet met dit boek een gooi naar het complete verhaal zoals zich dat in de hierboven vermelde eeuwen heeft afgespeeld. 350 dramatische jaren waarin ? zelden zonder zinloos bloedvergieten ? hardnekkig werd gevochten, niet alleen voor godsdienstvrijheid, maar ook voor politieke autonomie en economische zelfstandigheid.
In de leer van Calvijn, die in 1509 als Jean Cauvin werd geboren in Noyon in Picardië, ontdekten de hugenoten een dringende oproep tot bevrijding van het pauselijk gezag en de uitwassen van een geloof dat al te veel op uiterlijkheden was gegrondvest. Deze strikte leer, die ook de eigen verantwoordelijkheid poneerde, zou de directe aanleiding vormen voor felle campagnes tegen de roomse kerk, met o.m. een verwoestende beeldenstorm tot gevolg. De reactie liet niet op zich wachten, en de gevolgen waren op zijn minst gruwelijk te noemen, met als tragisch hoogtepunt de legendarische Bartolomeüsnacht van 24 augustus 1572.
De godsdienstoorlogen, waarin de hugenoten zich evenmin onbetuigd lieten als het om een bloedbad meer of minder ging, werden nog wel onderbroken onder Hendrik IV. Met het 'Edict van Nantes' (1598) werden immers beperkte rechten toegekend aan de protestanten, zodat de zgn. 'gereformeerde religie' nog 17 jaar kon genieten van een relatieve vrijheid. Zonnekoning Lodewijk XIV maakte er in 1643 echter een brutaal einde aan, met de stilzwijgende steun van het merendeel der katholieke Fransen, en benadrukte de suprematie van de rooms-katholieke godsdienst door een meedogenloze repressie in te zetten.
Ruim 200.000 hugenoten vluchtten het land uit en vestigden zich o.a. in de Duitse landen, Nederland, Denemarken en Engeland. Een niet onaanzienlijk aantal trok nog verder en nam deel aan de kolonisatie van Zuid-Afrika en Amerika, waar zij o.a. mee aan de basis lagen van de stichting van New York.
Het onbuigzame en radicale karakter van het Franse protestantisme maakte echter dat velen toch verkozen in Frankrijk te blijven. Zelfs nadat zij gedwongen werden om zich te bekeren en ondanks de verschrikkelijke terreur, bleven zij hun geloof er in het geheim beleven. Ongetwijfeld is het zo dat de Bourbons daar hun naam als de meest meedogenloze ketterjagers uit de geschiedenis hebben verworven.
Met de doorbraak van de ideeën van de verlichting en de Franse Revolutie kwam er uiteindelijk een eind aan het principe van één staat en één religie, en keerde de rust terug op het godsdienstfront, zodat de protestanten hun plaats in de Franse samenleving weer konden innemen. Vandaag is aan het voormalige wederzijdse onbegrip helemaal een einde gekomen en kunnen katholieken en protestanten het zelfs goed met elkaar vinden, waarschijnlijk ook in het besef dat ze beiden tot een minderheid behoren.
Van Enk verdiept zich al jaren in deze gruwelijke geschiedenis en schreef naast talrijke artikelen ook een indringend boek over het drama in de Cevennen (De oorlog kwam van de bergen,Soesterberg, 2002). Met Frankrijk en de Hugenoten levert hij een vlot geschreven en uiterst goed gedocumenteerd werk af dat een loffelijke poging doet om een genuanceerder beeld te schetsen (o.m. wat betreft de vermeende kwaadaardige rol van Catherine de Medicis en de zgn. 'hechte eenheid' onder de hugenoten). Op die manier geeft hij een goed zicht op een zwaar beladen periode uit de Franse geschiedenis, die hij nogal abrupt laat eindigen bij Napoleon. Hopelijk komt er dus een vervolg. Geïllustreerd met een aantal nuttige bijlagen en een overzicht van de geraadpleegde literatuur. [Jan Baes]
A.J. Jelsma
Dit boek voorziet in een leemte. Een grondige beschrijving van de reformatiegeschiedenis van Frankrijk ontbrak nog in de Nederlandse taal. Die geschiedenis is ook bijzonder gecompliceerd. Aanvankelijk leek het erop dat in Frankrijk een vergelijkbare situatie zou ontstaan als in Engeland, waar de kerk zich door toedoen van de koning los van Rome had gemaakt. Het Frankische vorstenhuis stelde zich aanvankelijk gematigd op. Wel moest het, wilde het zijn machtspositie niet verliezen, steeds rekening houden met de politieke en kerkelijke verhoudingen. Uiteindelijk leidde dit tot in totaal acht godsdienstoorlogen. Nergens werden protestanten zo meedogenloos vervolgd. Velen weken uit naar omliggende landen. Zo kwam Calvijn (1509-1564) in Genève terecht. De ballingschap beïnvloedde zijn opvattingen en mentaliteit. Dit gold uiteraard ook voor de Franse vluchtelingen in het algemeen. Hun bijdrage bij voorbeeld aan de Nederlandse samenleving is van essentieel belang geweest. De auteur heeft de ontwikkeling met grote kennis van zaken en inlevingsvermogen weergegeven. Opnieuw wordt wel weer duidelijk, hoe fataal de gevolgen zijn wanneer een religie benut wordt om tegenstanders te demoniseren. Met afbeeldingen in zwart-wit, bijlagen, noten, een literatuurlijst en register.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.