Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Lemniscaat, cop. 2006 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : SOCIALE WETENSCHAPPEN : 330.6 RAWL |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Lemniscaat, 2009 |
Thema: levensbeschouwing 2.3.LE |
Besprekingen
31/12/2006
Het mag enigszins vreemd heten dat een Nederlandse vertaling van een van de invloedrijkste geschriften uit de politieke filosofie, een werk dat de normatieve ethiek en de politieke filosofie in de jaren '70 een nieuw elan gaf, zolang is uitgebleven. Oorspronkelijk gepubliceerd in 1971, kreeg dit grootse ontwerp voor een politieke theorie ter fundering van een rechtvaardige, constitutionele en democratische samenleving, weerklank tot ver buiten zijn vakgebied, en diende zelfs tot richtsnoer voor liberale en sociaal-democratische politici (Frank Vandenbroucke haalt zijn mosterd o.m. bij Rawls).
Gebruikmakend van inzichten uit de economische theorie, de rechtsfilosofie en de moraalpsychologie, werkte Rawls een exhaustieve, rivaliserende theorie uit voor het in de jaren '60 en '70 in Amerika heersende utilitaristische denken dat de samenleving herleidde tot een rekensom waarvan alleen de totale uitkomst belang had. Daartegenover stelde Rawls zijn leidende idee van "rechtvaardigheid als billijkheid": politieke en sociale instituties mogen niet leiden tot willekeurige voordelen voor sommigen ten nadele van anderen. Rawls veroordeelde daarmee niet alleen raciale, seksuele en religieuze discriminaties, maar ook vele vormen van sociale en economische ongelijkheden. Hij stond voor een sterk egalitair liberalisme dat steunt op een moderne vorm van het sociaalcontractdenken waarmee voorlopers als Rousseau, Hobbes, Locke en Kant al aan de slag waren gegaan.
Voor de totstandkoming van dit -- hypothetisch -- maatschappelijk verdrag neemt Rawls ons mee naar een denkbeeldige "oorspronkelijke uitgangspositie" waar we ons hullen in een "sluier van onwetendheid". Verborgen achter de sluier weten we niets over onze sociale positie, conceptie van het goede, natuurlijke bekwaamheden, leeftijd, ras, sekse of religie. Om te vermijden dat we in de slechtst denkbare toestand terechtkomen, zullen we het volgens Rawls daarom eens worden over rechtvaardigheidsbeginselen die niemand benadelen noch bevoordelen. Het eerste beginsel garandeert dat iedereen eenzelfde recht op persoonlijke en politieke vrijheid heeft, het tweede dat bestaande ongelijkheden ook in het voordeel werken van de minstbedeelden. Met de twee beginselen als leidraad wordt nu een rechtvaardige "basisstructuur" voor een "welgevormde samenleving" ontworpen. Deze bestaat uit de belangrijkste politieke, sociale en economische instellingen en regelingen van een maatschappij. De basisstructuur legt de fundamentele rechten en plichten, en de vormen van maatschappelijke samenwerking vast. De maatschappij is een samenwerkingsverband tussen rationele en redelijke individuen, dat vorm krijgt in rechtvaardige instituties.
Rawls werd met zijn rechtvaardigheidstheorie 'incontournable', en zijn traktaat gaf aanleiding tot een vloed van secundaire literatuur. Politiek-filosofische discussies werden van toen af aan gevoerd met Rawls' werk als referentie. Kritiek bleef natuurlijk niet uit. Libertariërs bekritiseerden Rawls' egalitarisme en zijn verdelende rechtvaardigheidsconceptie, communautaristen en deugdenethici namen het mensbeeld van Rawls op de korrel dat zij te veel vonden lijken op een 'ongebonden zelf', en feministische auteurs wezen erop dat Rawls te weinig recht deed aan de concrete ander en deugden als zorg, liefde enz. In elk geval maakt de nadruk op rationele begrippenanalyse en redelijke argumentatie van Een theorie van rechtvaardigheid niet echt opwindende of provocerende lectuur. Het hele systeem van Rawls lijkt op een morele meetkunde die -- doelbewust -- aan de oppervlakte blijft en angstvallig abstraheert van wezenlijke aspecten van de menselijke existentie. Maar het boek is en blijft een krachttoer, en u zult het na lezing waarschijnlijk niet opbergen zonder een verdiepte en inspirerende kijk op wat politieke en moraaltheorie kan proberen te doen. Rawls is er immers in geslaagd om voor een heikele probleemstelling in de politieke filosofie die ons allen aanbelangt, een nieuwe theorie op te bouwen met ongeëvenaarde reikwijdte en verklarende kracht, zonder zich te beroepen op autoriteit of openbaring. [Hedwig Billiet]
Redactie
In 1971 publiceerde de Amerikaanse filosoof John Rawls (1921-2002) een omvangrijk werk, 'A Theory of Justice', dat nu in Nederlandse vertaling verschijnt. Het behoort tot de belangrijkste filosofische werken van de twintigste eeuw, waarvan de betekenis niet kan worden overschat. Het boek beschrijft de voorwaarden waaraan een samenleving moet voldoen die enerzijds recht wil doen aan de individuele vrijheid van burgers en anderzijds gerechtvaardigde verschillen tussen burgers in dienst wil stellen van het potentiële voordeel dat dergelijke verschillen kunnen opleveren voor de minst fortuinlijken van de samenleving. De vertaling is uitstekend en de inleiding verhelderend. Het boek blijft belangrijk, ook voor komende generaties.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.