Over alle grenzen heen : Joke van Leeuwen
Lizet Duyvendak
Lizet Duyvendak (Redacteur), Saskia Pieterse (Redacteur)
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Volume | Plaats in de bib |
---|---|---|---|
Aanwezig |
Verloren, 2009 |
1 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : NEDERLANDS 850.3 DUYV |
Aanwezig |
Verloren, 2009 |
2 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : NEDERLANDS 850.3 DUYV |
31/12/2009
In een versnipperde samenleving weerklinkt geregeld de roep naar een historische en literaire canon, een gedeelde lijst van alom erkende toppunten en meesterwerken. Sinds de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon in 2006 haar advies over de canon van Nederland publiceerde, kan men zelfs spreken van een canonvirus. Deze set van twee boeken, gegroeid uit een cursus van de Open Universiteit Nederland, onderzoekt het publieke canondebat zoals dat in de laatste twee eeuwen is gevoerd. Het gaat dus niet om een kennismaking met de belangrijkste meesterwerken en evenmin om processen van canonvorming. Voor vijf periodes wordt nagegaan welke discussies vanaf 1800 zijn gevoerd. In het begin van de 19e eeuw fungeerde de canonisering van het literaire verleden (met name Van den vos Reynaerde) als een identiteitsvormend instrument van de nog prille natie. De Tachtigers trachtten hun literaire voorgangers bewust uit de canon te schrijven; het individualistische romantische genie maakt de connectie tussen canon en nationale identiteit voor het eerst problematisch. De canon in elitaire zin, als een gesprek tussen hooggestemde geesten over tijds- en landsgrenzen heen, was de bekommernis van de modernisten in het interbellum. Zij verdedigden een elitecultuur tegen de oprukkende massacultuur. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de canon scherp onder vuur te liggen, omdat er voortdurend mechanismen van buitensluiting werkzaam zijn; het gezag van de canon leek helemaal voorbij. Het begin van de 21e eeuw toont een nieuwe belangstelling voor de canon, als middel tegen postmodernistisch cultuurrelativisme en om het afkalvende onderwijs een nieuw elan te geven. In het Handboek worden de historische ontwikkelingen van het canondebat helder en in een voldoende ruim kader uit de doeken gedaan. Vooral het stuk over het modernisme is bijzonder revelerend, omdat ook vandaag de dag het onbehagen groeit in de commercialisering van literatuur en kritiek: "Telkens en telkens duiken er weer van die halfwas idealisten op die met klem van redenen betoogen, dat 'het publiek' de eenige ware waardemeter is, etc. etc.", schreef Jan Greshoff in 1931.
De bijbehorende Tekstbundel brengt fragmenten uit de primaire en secundaire literatuur bijeen, die de ontwikkeling van het canondebat illustreren. Hier wordt dezelfde indeling in historische periodes gehanteerd als in het Handboek. Voor het tijdvak 1800-1880 is er bv. het gedicht 'Aan mijne landgenooten' van Nicolaas Beets, een duidelijke spiegel van de nationaliteit. Mieke B. Smits-Veldt bespreekt de mythevorming over 'De Muiderkring' door na te gaan hoe dat vaderlands gezelschap in 19e-eeuwse schilderijen werd geconstrueerd. Voor de Tachtigers krijg je naast een paar scheldkritieken van Lodewijk van Deyssel een fragment uit de brochure 'De onbevoegdheid der Hollandsche literaire kritie', naar aanleiding van de enthousiaste reactie op de verhaalpastiche Julia die ze op een namiddag in elkaar hadden geflanst. Johan Oosterholt onderzoekt hoe invloedrijk de Tachtigers zijn geweest in de beeldvorming van de 19e-eeuwse dichtkunst. Van Jos Joosten is er een kort fragment over de doorwerking van vernieuwingsbewegingen uit zijn boek Onttachtiging (De Leeswolf 2003, p. 304). Voor de recentere perioden is de tekstkeuze grilliger en de band met het debat over de canon soms losser: een stuk uit Eddy du Perrons Land van herkomst is hier vooral relevant omdat later Mieke Bals ideologiekritische benadering van deze roman uit de ophefmakende bundel De canon onder vuur (1991) volgt. A.M.G. Schmidts cabaretgedicht 'Een dichter' toont eerder de burgerlijke afkeer tegenover het 'onbegrijpelijke' dichten van de Vijftigers dan de postmoderne relativering van de canon. Om een venster te openen op de canondiscussie in het buitenland, zijn er ook theoretische fragmenten in het Engels opgenomen van auteurs als T.S. Eliot, Edward W. Said, Allan Bloom en Harold Bloom. Het stuk 'How to Read a Book' van Mortimer J. Adler bevat uitzonderlijk een canonlijst, waarbij de prominente aanwezigheid van geestes- en exact wetenschappelijke werken opvalt. De recente discussie wordt o.m. geïllustreerd met een scherpe polemiek over cultural studies en de wetenschappelijke belangstelling voor populaire cultuur. Tezamen met het Handboekvormt deze Tekstbundel een stimulerende inleiding in een cruciaal discussiepunt uit de literatuur- of liever cultuurwetenschappen. [Erik de Smedt]
T. van Deel
Dit tweedelige boek over het debat gedurende de periode 1800-heden over de literaire canon (zeg maar: de boeken die je gelezen moet hebben) is een duidelijk onderwijsproduct, een mooi en ook zeker voor een breed publiek interessante syllabus, in dit geval van de faculteit Cultuurwetenschappen van de Open Universiteit Nederland. Vijf kenners van de vijf perioden die onderscheiden worden – 19de eeuw, Tachtig, Interbellum, eind 20ste eeuw, heden – geven in het eerste deel hun analyse van de rol die het canondebat in hun verschillende tijdperken speelde. In de negentiende eeuw werd de canon bij voorbeeld gebruikt als versterking van het gevoel van nationale identiteit. Maar daarna kwamen er weer andere waardebepalingen, steeds aangepast aan de politieke en culturele omstandigheden. Het tweede deel van dit boek bevat de van toepassing zijnde teksten, soms van literatoren, maar veelal van literatuurwetenschappers, zoals Eliot, Mieke Bal, Said, Bloom, Offermans, die de verdiepende achtergrond bieden voor wat in de vijf periodehoofdstukken van het eerste deel is beweerd. Het boek vindt zijn bestaansreden in het geruchtmakende 'venster'-advies van de commissie-van Oostrom (oktober 2006) inzake de historische en culturele canon van Nederland. Het wordt terecht een handboek genoemd.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.