Kongo : een voorgeschiedenis
Lucas Catherine
Lucas Catherine (Auteur), Charles Ducal (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
EPO, 2009 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : ISRAEL 945.6 |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
EPO, 2009 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : ISRAEL 945.6 |
31/12/2009
Gaza: geschiedenis van de Palestijnse tragedie van Lucas Catherine en Charles Ducal doet precies wat de titel belooft: een geschiedenis schetsen van de Palestijnse tragedie met als vertrekpunt de Israëlische aanval op Gaza eind vorig jaar. Het Israëlisch-Palestijns conflict is wellicht het meest gemediatiseerde en gedocumenteerde ter wereld. Toch wordt de berichtgeving ervan nog al te vaak bepaald door een a-historisch en humanitair perspectief en door een set van termen die niet of nauwelijks wordt bevraagd. Catherine en Ducal kozen voor een historische en politieke analyse. Het boek werd met journalistieke urgentie geschreven en brengt op een overzichtelijke manier een beeld van het conflict vanuit een expliciet engagement voor de Palestijnse zaak. De opbrengsten van het boek gaan naar een Palestijnse ngo die in Gaza werkzaam is.
Gaza: geschiedenis van de Palestijnse tragedie is opgebouwd als een drieluik: in het eerste deel gaat Catherine in op het recente militaire conflict en stelt hij kritische vragen bij het 'vredesproces' en bij de 'tweestatenoplossing', terwijl hij in het derde deel in vogelvlucht de Palestijnse geschiedenis sinds 1850 schetst. Het conflict begint niet met de stichting van Israël na de Tweede Wereldoorlog. Dat was wellicht het meest dramatische moment, maar tegelijk ook het resultaat van een lange voorgeschiedenis met heel wat internationale vertakkingen. De hoofdstukken zijn geschreven als antwoorden op zeer concrete vragen: 'Hoe Arabisch was Palestina?', 'Wat is het zionisme?', 'Welke rol speelden de Britten?', 'Wat is de Nakba?', 'Hoe is de PLO ontstaan?' Catherine becommentarieert daarbij kort de belangrijkste data, feiten en figuren. Het middendeel ? als een soort van scharnier tussen beide journalistieke analyses ? bevat een cyclus van negen gedichten van Charles Ducal, Na Auschwitz, waarin hij een Israëlische stem aan het woord laat, die bespookt wordt door wat ze voortdurend probeert te verdringen: "Er is een dier dat in onze slaap / binnendringt als een woelrat in onze tuinen, / op zoek naar woorden die niet meer bestaan." Het dier staat hier voor de vergeten Palestijnse geschiedenis en misschien zelfs voor de reductie van het Palestijnse verzet tot een brutaal terroristisch geweld. Is het daarom dat Ducal de poëzie omschrijft als "een kleine ontsporing, waarin het dier weer tot mens wordt vertaald"? Het 'dier tot mens vertalen' betekent aandacht hebben voor geschiedenis en context. Geen toeval dat de eerste regel van de cyclus verwijst naar "het wegsnijden van het geheugen".
Ook in de berichtgeving dreigt dat geheugen nogal eens weg te vallen. Het a-historische en humanitaire perspectief meet zichzelf een neutrale of objectieve positie aan. Het heeft bijna uitsluitend aandacht voor de menselijke ellende en verwijt beide partijen geweld te gebruiken. Of zoals Ducal het in een van de gedichten zegt: "De waarheid ligt ook hier in het midden. / Zoals altijd. Ja, zoals altijd. / Voor wie aanvalt net zoveel ongelijk / als voor wie zich verdedigt." Beide partijen worden met de vinger gewezen en dus op eenzelfde niveau geplaatst als waren het evenwaardige tegenstanders. Eén blik op het aantal slachtoffers tijdens de Gaza-crisis (13 Israeli's tegenover bijna 1400 Palestijnen) zou nochtans onmiddellijk duidelijk moeten maken dat het verschil tussen beide partijen enorm is en dat het precies die kloof is die het conflict in stand houdt. Die kloof heeft alles te maken met de politieke, economische, sociale, militaire etc. ongelijkheid tussen de twee partijen. Catherine traceert de geschiedenis van die ongelijkheid. Hij doet dat niet op een neutrale manier. Catherine laat geen onduidelijkheid over zijn positie. Hij beschrijft de staat Israël als "een staat opgericht vanuit een zionistische ideologie, met de Holocaust als schaamlap. Een staat met dezelfde racistische en koloniale visie als die waarmee de Europese staten kolonies stichtten in Congo of Algerije." Het zijn zware beschuldigingen die niet zomaar weerlegd kunnen worden, ook al hebben ze tegelijk enige nuancering nodig. Toch mag die nuancering niet opnieuw leiden tot de stelling dat de waarheid in het midden zou liggen, want daar ligt ze in dit conflict niet. Ik beperk me tot het verwijt van kolonialisme. Het koloniseren van Palestina door de Joden gebeurde niet uit behoefte aan grondstoffen, nieuwe afzetmarkten of machtsvertoon, zoals dat voor de westerse imperialistische regimes wel het geval was. De Joden bezaten geen eigen land, ze waren er net naar op zoek. Voor bepaalde Joden was het tegen het einde van de 19e eeuw immers duidelijk dat Europa hen nooit volledig zou erkennen: het antisemitisme bleek onuitroeibaar en in Oost-Europa werden gewelddadige pogroms georganiseerd. De impact van dit geweld op het denken van vele Europese Joden wordt door Catherine enigszins onderbelicht, maar hij heeft gelijk wanneer hij stelt dat het basisdocument van het zionisme, Der Judenstaat (1898) van Theodor Herzl, de toen in Europa dominante racistische en koloniale ideeën weerspiegelde: "We zullen er voor Europa een bruggenhoofd naar Azië vormen, een bolwerk van Beschaving tegen de Barbarij", aldus Herzl over de toekomstige staat Israël. Aanvankelijk gebeurde die Joodse kolonisatie van Palestina niet met geweld, maar via het aankopen van grond en het zoeken naar internationale diplomatieke steun voor het idee van een Joodse staat.
Geweld en terreur zijn een beproefde strategie van beide partijen. Maar gaat het wel om eenzelfde soort geweld? Het militaire geweld van Israël is de meest zichtbare, maar niet de enige en misschien niet eens de ergste vorm van geweld tegen de Palestijnen. En hier houdt iedere vergelijking tussen beide kampen op. Het militaire geweld van Israël wordt aangevuld en ondersteund door allerlei vormen van juridisch, economisch, politiek en symbolisch geweld. De absolute controle van Israël over de Palestijnse economie, over de water- en elektriciteitsvoorziening, over het grensverkeer, de Israëlische (officiële én illegale) nederzettingenpolitiek, het tweederangsburgerschap van de Palestijnen met Israëlisch paspoort, de gesofisticeerde Israëlische wetgeving gericht op het legaal verkrijgen van zoveel mogelijk land, het negeren van VN- resoluties, etc. Het zijn evenveel vormen van structurele geweldpleging, onaanvaardbaar binnen een democratisch politiek regime. Catherine citeert een onthullende passage uit een column van Ariël Sharon, waarin deze onomwonden stelt dat een democratie het einde zou betekenen van de Joodse staat. Catherine haalt wel meer ontnuchterende uitspraken aan van Israëlische politici die duidelijk maken dat de officiële Israëlische politiek heel precies weet wat ze doet en alles ondergeschikt maakt aan de zionistische uitgangspunten, ook al staan die bij momenten haaks op het internationale recht, de mensenrechten en de democratische principes. Zo wijst Catherine terecht op de voortschrijdende verbrokkeling van het grondgebied van de Palestijnen sinds 1948 omwille van de kolonisatiepolitiek van Israël. Die verbrokkeling heeft een tweestatenoplossing de facto onmogelijk gemaakt. Als ooit het spreekwoord 'verdeel en heers' tot in zijn ultieme consequenties werd toegepast, dan door Israël. Niet alleen geografisch, ook politiek past Israël deze politiek toe. De opkomst van het radicaal islamitische Hamas kreeg de steun van Israël om tweedracht te zaaien tussen de Palestijnen. En in het recente conflict was de politieke retoriek van Israël erop gericht om de bevolking van Gaza en Hamas tegen elkaar uit te spelen.
Catherine heeft het over de zeer beperkte efficiëntie van de zelfgemaakte Qassam-raketten die Hamas willekeurig op Israël afvuurt, maar gaat te snel voorbij aan de Palestijnse zelfmoordaanslagen in Israël tussen 1994 en 2005, die wel efficiënt waren en tientallen levens kostten. Het zijn die aanslagen die tot het bouwen van de muur hebben geleid (waarvoor Israël internationaal werd veroordeeld). Het recht van Israël op erkenning en op veiligheid kan niet in vraag worden gesteld, maar die veiligheid en erkenning zal alleen gegarandeerd kunnen worden wanneer de rechten van de Palestijnen volledig erkend worden en hún veiligheid en toekomst gegarandeerd worden. Een boek als dat van Catherine maakt pijnlijk duidelijk dat het om een zeer ongelijke strijd gaat, waarbij de Palestijnen gedwongen worden nu al de verantwoordelijkheden van de staat op zich te nemen die ze misschien nooit zullen worden. Na de recente oorlog en na de Israëlische verkiezingen, met een doorbraak van de extreem-nationalistische partij, liggen de kaarten moeilijker dan ooit. De interne Palestijnse verdeelheid maakt dat alles nog zorgwekkender. Catherine komt dan ook tot geen besluit of conclusie, al lijkt hij te pleiten voor een binationale staat waarin Joden en Palestijnen met dezelfde rechten samenleven. Er zal echter nog veel politieke moed en nog veel meer politieke creativiteit nodig zijn om dit conflict op een realistische, rechtvaardige en vreedzame manier op te lossen. [Erwin Jans]
Prof.dr. A. Wessels
De Belgische auteur, bekend van boeken als 'Islam voor ongelovigen' (1997) en 'Palestina. De laatste kolonie?' (2002), geeft hier in het eerste deel van het boek een overzicht over en inzicht in wat in de laatste, wel zeer ongelijke strijd tussen Israël en Gaza - 'Gaza tegen Goliath' - is geschied. Het tweede deel geeft een overzicht van de Palestijnse tragedie die aan dit recente gebeuren voorafging. Charles Ducal geeft dit drama weer in een aantal gedichten. Een aantal kaarten van Palestina en een bibliografie vormen de afsluiting. Op korte, krachtige en heldere wijze met veel statistische gegevens (in beide delen van het boek), met treffende citaten van vele acteurs in het drama, wordt verteld, informatie en uitleg gegeven, van wat Gaza is, wie er woont, hoe het staat met het zogenoemde vredesproces en wat de - onmogelijke - tweestatenoplossing inhoudt; daarnaast over de oorzaken en de gevolgen. Heel wat fabeltjes worden afgebroken over zowel het heden als de voorstellingen van de geschiedenis die eraan voorafging. Een schokkend verslag.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.