Cobra : de internationale van experimentele kunstenaars
Willemijn Stokvis
Willemijn Stokvis (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Waanders, cop. 2008 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : KUNST : 735.8 STOK |
31/12/2009
Het stond in de sterren geschreven dat de 60e verjaardag van de oprichting van Cobra in november 1948 aanleiding zou zijn voor zowel een groot tentoonstellingsproject als een reeks publicaties. De twee boeken die we hier bespreken, vullen elkaar op een interessante manier aan. Enerzijds is er een beknopt en toegankelijk overzicht van de Cobra-beweging van de hand van Willemijn Stokvis, die we rustig de belangrijkste autoriteit omtrent Cobra mogen noemen, en anderzijds de omvangrijke catalogus die verschijnt n.a.v. de overzichtstentoonstelling in de Brusselse Koninklijke Musea voor Schone Kunsten en het Paleis voor Schone Kunsten. Beide boeken doen in principe hetzelfde, nl. een overzicht bieden van Cobra, zowel naar chronologie als naar stijl, maar op een andere manier en met andere objectieven. Het boek van Stokvis is opgevat als een eenvoudige inleiding en valt uiteen in twee delen. In de eerste helft geeft de auteur een handzaam overzicht van de voorgeschiedenis en vervolgens de interne geschiedenis van de beweging, waarbij ze beknopt en helder de verschillende invloeden aanstipt, de belangrijke Cobra-tentoonstellingen toelicht en de bijdragen van verschillende kunstenaars aan de beweging uit de doeken doet. Na een kantelhoofdstuk over de 'Cobrataal' (een omstreden concept dat door Stokvis zelf in haar doctoraat uit 1973 werd geïntroduceerd) volgt een overzicht van het werk van de belangrijkste Cobra-kunstenaars, waarbij ook de interne ontwikkeling van hun oeuvre kort wordt toegelicht. De eerste helft van het boek is het sterkst omdat het een narratieve rode draad heeft. De tweede helft valt wat uiteen in korte blokjes, soms zelfs volgens het stramien van een alinea per kunstenaar, zoals we dat kennen uit bv. de overzichtswerkjes in de 'World of art'-reeks van Thames and Hudson (het huidige boek is trouwens een bewerking van een in 2004 in het Engels verschenen werk van Stokvis). Stokvis streeft bij dit alles geen exhaustiviteit of wetenschappelijkheid na (wat soms ook geldt voor de grammatica, want de tekst bevat een aantal taalkundige uitschuivers die onmogelijk op de zetduivel kunnen worden afgewimpeld). Er is bv. geen notenapparaat voorzien. Wel is het boek gulhartig geïllustreerd met ruim 150 kleurenafbeeldingen en meer dan veertig foto's.
De tentoonstellingscatalogus Cobra heeft in belangrijke mate dezelfde opzet. Het eerste deel van dit massieve boekwerk bevat een gedetailleerde chronologie van de beweging, die bovendien ook nog eens volgens land is uitgesplitst. Hoewel de tekst hier hetzelfde gebied overloopt dat Stokvis behandelt, is er ruimte voor veel meer detail. Dit eerste luik wordt vervolgens uitgediept en toegelicht in een reeks thematische hoofdstukken, die doorgaans door internationale specialisten zijn geschreven (om die reden is het interessant om weten dat er ook een Engelse en Franse editie van de catalogus beschikbaar zijn). Interessante topics uit dit aanbod zijn bv. de getuigenis van Pierre Alechinsky over zijn samenwerkingen met andere kunstenaars of de manier waarop Graham Birtwistle de achtergronden van het 'primitivisme' van Cobra uitdiept. Net zoals Stokvis hebben de samenstellers oog voor de voorlopers en uitlopers van Cobra, want de beweging zelf heeft maar een drietal jaar bestaan: ze verwaterde in de loop van 1951. Het bizarre daarbij is dat sommige kunstenaars uit (de periferie van) de groep hun meest 'typische' Cobra-werken pas na 1951 maakten. Hierdoor laten beide boeken zich bijzonder vruchtbaar in onderlinge dialoog lezen. Wie zich voor het eerst in Cobra wil verdiepen, zal bij Stokvis een zeer handige leidraad vinden, die vervolgens à la carte kan worden uitgediept met de bijdragen in de catalogus, waarbij het ook een heuglijke meevaller mag heten dat er wat de afbeeldingen betreft relatief weinig overlapping is tussen beide boeken: hoewel sommige afbeeldingen onvermijdelijk worden hernomen, biedt met name de lijvige catalogus veel bijkomend beeldmateriaal (en heeft ze het voordeel van het grotere boekformaat om de platen op uit te smeren). Een absoluut pluspunt van de catalogus is verder dat zij een aantal documenten uit de Cobra-jaren in facsimile reproduceert.
Uiteindelijk is het aan de lezer om uit te maken welk werk hem het meest van dienst kan zijn. De catalogus heeft het vanzelfsprekende voordeel van wetenschappelijkheid, omvang en weelde aan afbeeldingen, die hem voor Cobra-adepten tot een onmisbaar standaardwerk maken, zeker wat de gedetailleerde chronologie betreft. Het boek van Stokvis richt zich dan weer tot een breder publiek, maar kwijt zich zeer goed van zijn taak om een coherente inleiding te bieden tot Cobra, ook al wordt de tekst in het tweede deel soms wat flets en schematisch. In elk geval zal de belangstellende lezer zich in geen van beide gevallen bekocht hoeven te voelen, want binnen hun intenties kunnen beide boeken warm worden aanbevolen. [Christophe Van Eecke]
Drs. Erik Kreytz
Zestig jaar Cobra en twee exposities, in Amstelveen* en Schiedam, inspireerden de Cobrakenner bij uitstek tot een bewerking van haar Engelse boek: Cobra : the last Avant-Garde movement of the twentieth century**. Het behandelt de kunst van deze internationale beweging en haar leden - o.a. Appel, Constant en Corneille - in de essentie en gesteld in een breed historisch perspectief. Daarbij is het voorzien van andere afbeeldingen. De bondige heldere stijl en de samenvattingen in tekst, schema’s, datalijsten een uitgebreid register maken het avontuur van de beeldende kunst nu directer toegankelijk. Experiment en spontaniteit worden duidelijk samengevat in de geschiedenis en cultuur van na de Tweede Wereldoorlog, met verwijzingen naar primitieve kunst en de vernieuwing in het modernisme (1910-1940), naar de film en architectuur en de samenwerking in de ‘Cobrataal’. De diepe invloed van de kunstbeweging op de maatschappij en de kunst komt zo duidelijk naar voren. Na vele verwante uitgaven over dit onderwerp van deze auteur springt deze editie eruit door het pregnante karakter, gesitueerd in een brede context. Rijk geïllustreerd met reproducties voornamelijk in kleur.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.