De tragiek van de tragedie : over Nietzsche, Wagner en bluesmuziek
Niels Van Poecke (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Klement, 2008 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 781.3 POEC |
Besprekingen
31/12/2009
Voorliggende handelseditie van een masterscriptie is een originele poging om tragische kunst en levensbeschouwing te verbinden met de Afro-Amerikaanse bluesmuziek. Leidende idee is dat elke cultuur oscilleert tussen het extatische, het chaotische, en het geciviliseerde, het ordelijke. In dit proces wordt de tragedie geboren, om vervolgens naar de achtergrond te verdwijnen, totdat de tijdgeest haar doet herrijzen: Dionysus en Apollo in een eeuwigdurende rondedans verwikkeld.
Na een uitgebreide inleiding waarin Niels van Poecke zich o.m. afzet tegen de (on)mogelijkheid van de tragedie in de (post)moderniteit, zoals beschreven door George Steiner en Stefan Hertmans, diept hij zijn thema uit met Freud, Aristoteles en Martha Nussbaum. Belangrijke inspiratiebronnen zijn voorts De domesticatie van het noodlot: de wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de techniek, van Jos de Mul (De Leeswolf 2007, p. 73), en vooral Nietzsches tragedieboek De geboorte van de tragedie uit de geest van de muziek.
Van Poecke ziet drie scharniermomenten in de geschiedenis van de (tragiek van de) tragedie. De eerste twee beschrijft hij aan de hand van Nietzsche. Geboren uit de Dionysuscultus, kreeg de tragedie vorm in het toneelwerk van Aischylos en Sofokles, waarna haar ondergang zich aankondigde bij Euripides en zich vervolgens voltrok in de hele Griekse cultuur door de opkomst van de rationele platoonse filosofie. De eerste wedergeboorte had moeten plaatsvinden "uit de geest van de Duitse muziek" in de muziekdrama's van Richard Wagner, maar ook Wagner verviel volgens Nietzsche uiteindelijk in christelijke vroomheid en nihilistische levensvijandigheid. De recentste wedergeboorte van de tragedie vond, aldus Van Poecke, plaats eind 19e, begin 20e eeuw, "uit de geest van de West-Afrikaanse muziek" in de Mississipi Delta, in het zuiden van de Verenigde Staten. Daar ontstond een vermenging van West-Afrikaanse en Europese muziekstijlen, waaruit de bluesmuziek ontstond van Charley Patton, W.C. Handy, Robert Johnson, Big Bill Broonzy, Lonnie Johnson en vele anderen; geen fictieve tragische helden deze keer.
De trek naar de grote Amerikaanse steden onder druk van de sociaal-economische veranderingen, deed de rural blues evolueren naar urban blues, de wieg van de rock- en popmuziek. Zwarte bluesartiesten als Muddy Waters, B.B. King en John Lee Hooker werden idolen van blanke popmusici als de Rolling Stones met "de jonge satyr Mick Jagger". Maar ook deze belofte van wederopstanding werd gesmoord, ditmaal in een orgie van geweld en dood op het beruchte Stones-optreden in Altamont, eind 1969.
Van Poeckes boeiende verhaal opent nog meer perspectieven. Zo suggereert bv. zijn beschrijving van de mythe van de bluesartiest die op de crossroads zijn ziel aan de duivel verkoopt in ruil voor muzikaal talent, een faustiaanse invalshoek. Van de weeromstuit nog eens mijn oude bluesplaten van onder het stof gehaald. [Hedwig Billiet]
Dr. D.G. van der Steen
Botsende beschavingen vormen een voedingsbodem voor het ontstaan van tragische kunst. Dat is te zien bij de botsing tussen mythos en logos in het antieke Griekenland, waar de klassieke tragedie ontstaat. Dat is ook te zien bij het ontstaan van het moderne gemechaniseerde wereldbeeld rond 1600, als Corneille en Racine hun tragedies schrijven. En het is, volgens de schrijver van dit boek, programmamaker bij het studium generale aan de Erasmus Universiteit, ook te zien bij het ontstaan van de blues, als de West-Afrikaanse beschaving van de slaven in de staat Mississippi in botsing komt met de Amerikaanse. Een boeiende studie, met veel aandacht voor Nietzsche en Wagner; een studie die sterk leunt op het boek 'De domesticatie van het noodlot' (2006)* van de eveneens Rotterdamse hoogleraar Jos de Mul. Met literatuurlijst en discografie.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.