Ercola 1968-2018 : Experimental Research Center of Liberal Arts
Bart De Baere
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ludion, 2008 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 700 RAVEEL XXL |
31/12/2008
Voor Roger Raveel, wiens werk steeds in het teken heeft gestaan van de spanning tussen figuratie en abstractie, is het tekenwerk van een niet te onderschatten belang. Onder meer door de voorgeschiedenis van het medium, maar ook door haar vluchtigere aard, biedt de tekenkunst immers een goede basis voor een experimenteel onderzoek naar de verhoudingen tussen bv. de observatie en de zgn. 'artificiële' orde van een tekening. Een boek waarin het tekenwerk centraal staat, doet dan ook hoge verwachtingen rijzen. Zo zou het niet alleen nieuwe perspectieven kunnen openen op Raveels plastische werkwijze in zijn veel bekendere schilderijen. Uit de tekeningen, die in zekere zin minder definitief zijn dan de schilderijen, kan men immers ook heel wat afleiden over het achterliggende denkproces. Daarnaast kunnen een groot aantal van Raveels tekeningen ? uiteraard ? gezien worden als volwaardig werk, en verdienen ze dus net evenveel aandacht als het picturale of grafische werk.
Het onderwerp van Witte schaduw biedt dus mogelijkheden te over om Raveels werk met nieuwe ogen te bekijken, maar helaas wordt het vooral aan de lezer overgelaten om die in te vullen. De erg kwaliteitsvol gereproduceerde en verrassende tekeningen zelf bieden dan wel meer dan voldoende ruimte voor pertinente vragen, de begeleidende teksten van MuHKA-directeur Bart De Baere laten echter te wensen over. Niet dat je de man een gebrek aan voorkennis kan verwijten; De Baere is nl. duidelijk goed bekend met leven en werk van de kunstenaar (hij schreef er in een ver verleden ook zijn thesis over). Ook ontbreekt het hem niet aan inzicht in het beeldende instrumentarium van Raveel, of aan oog voor betekenisvolle details en de analyse daarvan. Toch weet hij geen helder of coherent verhaal te vertellen, en dat heeft niet alleen te maken met zijn gammele, badinerende schrijfstijl, maar ook met zijn gebrek aan gevoel voor synthese en de nogal eenzijdige invalshoek.
Na een intentieverklaring gaat De Baere op zoek naar de 'tijdloze Raveel', in een portret dat, net als de rest van het boek, vooral uitblinkt in eigenaardige grammaticale constructies ? getuige van die moeizame stijl is bv. deze hortende openingszin van het boek: "In een boek over Roger Raveel waart 'zijn' Zulma steeds rond, het buurmeisje Zulma De Nijs dat hij in 1948 huwde, en staat het winkeltje dat ze openhield om in hun onderhoud te voorzien." Het betoog springt bovendien al meteen van feitjes en citaten naar analyses, en wordt gekenmerkt door een slordig gebruik van vage termen als "energie", "atmosfeer" of "ecologisch" (waar allicht 'economisch' wordt bedoeld). Het resultaat is een tekst die erg veel meedeelt, maar in zijn geheel bitter weinig vertelt.
Die opmerking geldt ook voor het chronologisch verhaal dat de ruggengraat van het boek vormt, en dat de auteur vertelt aan de hand van enkele geselecteerde tekeningen. De Baere geeft daarbij telkens opnieuw een gedetailleerde beschrijving van wat hij ziet, van de plastische middelen en de effecten daarvan, om zo "de concrete complexiteit van de werken te ontrafelen, eerder dan naar de verhalen te luisteren over de tijd waarin ze zijn ontstaan." Af en toe plaatst hij het concrete werk dan in een ruimere esthetica. Nu valt er wel wat te zeggen voor De Baeres observerende analyses en aandacht voor het kunstwerk zelf, waarmee hij ook ingaat tegen een actuele kunstkritiek die vanuit een bepaalde inhoud naar het concrete werk toewerkt. Na enkele pagina's met vooral veel van hetzelfde valt de lezer echter toch vooral ten prooi aan verveling. De Baeres manier van analyseren laat nl. weinig aan het oog van die lezer zelf over, en waar hij dan toch op zoek gaat naar wat de particuliere werken overstijgt, strandt hij al te vaak bij een herhaling van de (te simpele) tegenstelling tussen de werkelijkheid en de illusie van de kunst. De tekeningen vragen bv. om na te gaan in welke mate ook de waarneming zelf een constructie is voor de kunstenaar, maar dat denkspoor ? dat uiteraard wat wegloopt van het concrete kunstwerk ? laat De Baere alvast links liggen. Net doordat de auteur zich te sterk richt op het concrete, slaagt hij er bovendien niet in een gestructureerde tekst samen te stellen. De op zich weinig verdachte indeling in drie periodes ? van de zoektocht naar een eigen beeldtaal (tot 1954), over een periode tussen abstractie en figuratie (1955-1960) naar de 'nieuwe visie' met een terugkeer naar de figuratie (de jaren '60) ? en de synthese ('Raveel buiten de tijd') kunnen dat gebrek aan een lijn niet verbergen.
Witte schaduw biedt gelukkig ook heel wat afbeeldingen, en die maken De Baeres niet geheel onkundige maar toch vooral vermoeiende betoog uiteindelijk wel goed. Want hoewel niet al het getoonde werk even interessant is (vooral dan het soms wat onbeholpen werk uit de jaren '40 en enkele voorstudies), ontpopt Raveel zich in zijn tekeningen als een kunstenaar die tegelijk genuanceerd en radicaal is in zijn benadering van de werkelijkheid. En die vaststelling heeft ook een weerslag op de rest van zijn oeuvre, dat toch vaak als luchtig wordt ervaren. [Koen Sels]
Redactie Vlabin-VBC
Voor de Vlaamse kunstenaar Roger Raveel — vooral bekend om zijn schilderijen, die laveren tussen figuratie en abstractie — is het wat experimentelere tekenwerk van een niet te onderschatten belang. Dit overzicht biedt dan ook meer dan voldoende ruimte voor pertinente vragen. Helaas laten de begeleidende teksten van Bart De Baere, directeur van het Museum voor Hedendaagse Kunst in Antwerpen (MuHKA), te wensen over. De Baere weet nl. geen helder verhaal te vertellen, en dat heeft niet alleen te maken met zijn gammele, badinerende schrijfstijl, maar ook met zijn gebrek aan gevoel voor synthese en de nogal eenzijdige invalshoek, waarbij steeds weer voor detailanalyses van de tekeningen wordt gekozen. De — correcte — indeling in drie periodes en de synthese kunnen het gebrek aan een lijn bovendien niet verbergen. Het boek bevat gelukkig ook erg verrassende en kwaliteitsvol gereproduceerde tekeningen, en die maken De Baeres niet geheel onkundige, maar vooral vermoeiende betoog wel goed. Achteraan volgen een lijst van illustraties en een bibliografie. Mooi gelay-oute hardcover.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.