La belle sauvage
Philip Pullman
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2008 |
VERDIEPING 3 : STAMPKOT : YOUNG ADULT : PULL |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Prometheus, 2008 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 7082 |
31/12/2008
Sinds het succes van de reeks 'Het gouden kompas' brengen de Nederlandse uitgeverijen Prometheus en Van Goor systematisch ouder werk van Philip Pullman uit in vertaling. Na Ik was een rat (De Leeswelp 2007, p. 93) en de reeks rond Sally Lockhart, die inderdaad een Nederlandse vertaling verdienden, is het nu de beurt aan The butterfly tattoo, dat voor het eerst in het Engels verscheen in 1992. De roman is dus ouder dan het doelpubliek, en de historische context is dan ook wat gedateerd: zo worden er toespelingen gemaakt op het IRA-terrorisme, die vandaag een stuk minder fris in het geheugen liggen dan 16 jaar geleden. Toch raakt De vlindertatoeage thema's aan die deze specifieke context overstijgen.
Centraal staat het liefdesverhaal tussen Jenny en Chris, die elkaar toevallig ontmoeten op een studentenfeest waar Chris de belichting verzorgt en Jenny onuitgenodigd is binnengedrongen. De setting is Oxford, waar Pullman zelf woont en ook belangrijke stukken uit 'Het gouden kompas' zich afspelen. Chris redt Jenny van een groepje studenten die haar betrapt hebben en haar met niet al te beste bedoelingen achtervolgen. Hun liefde is niet vanzelfsprekend: Jenny is na jarenlang misbruik weggelopen van haar pedofiele vader en woont in een kraakpand, Chris is een jongen met een gouden hart die zich nog al te gemakkelijk laat leiden door anderen. Zijn gebrek aan mensenkennis heeft desastreuze gevolgen wanneer hij ongewild betrokken raakt bij een wraakactie van een misdaadbende. Zijn werkgever Barry blijkt een crimineel verleden te hebben, en zijn vroegere kompaan is hem op het spoor gekomen. Chris laat zich verleiden door de leugens van deze meedogenloze moordenaar, die beweert dat hij een politieman en Barry een terrorist is. Door zijn werkgever te verraden lokt Chris ongewild ook zijn vriendin Jenny in een hinderlaag. Het was al vanaf de eerste zin uit de roman duidelijk dat ze dit niet zal overleven: "Chris Marshall ontmoette het meisje dat door zijn toedoen zou sterven op een warme avond begin juni".
Niet toevallig gaan Chris en Jenny naar een opvoering van Romeo en Julia kijken: ook hun liefdesrelatie kent nl. een dramatische afloop door een opeenvolging van misverstanden en toevalligheden. Het schuldgevoel van Chris is achteraf groot omdat zijn goedgelovigheid mee aan de basis van de ramp ligt. Dit is een van de interessantste morele kwesties uit het boek, die bovendien anticipeert op het latere werk van Pullman, met name het laatste deel van 'Het gouden kompas', De amberkleurige kijker (De Leeswelp 2002, p. 344). Pullman voert in Het gouden kompas een pleidooi voor keuzevrijheid en het belang van kennis. De passage waarin Lyra en Will een moderne variant neerzetten van Adam en Eva is een sleutelscène in de trilogie: het eten van de appel wordt beschreven als iets positiefs, een noodzakelijke stap in de emancipatie van het kind tot een zelfstandig denkend en bewust handelend wezen. Ook Chris bijt van een appel, maar het is er niet een die hem wijsheid en kennis brengt. Het lijkt er eerder op dat hij zich net als de Bijbelse Adam en Eva laat verleiden door een slangachtige figuur, die hem ertoe brengt om de mensen te verraden die eigenlijk zijn vertrouwen verdienen. Dit neemt niet weg dat een aantal uitspraken in deze context vooruitverwijzen naar het latere werk van Pullman: "Je kunt geen goed doen tenzij je ophoudt onschuldig te zijn. Alle echte goed in de wereld wordt gedaan door mensen die van de appel hebben geproefd".
Er is veel levenservaring nodig om mensen en hun daden naar waarheid te kunnen inschatten, zo blijkt uit het ongemeen krachtige ? zij het behoorlijk cynische ? einde. Na de dood van Jenny denkt Chris dat hij eindelijk over wat wijsheid beschikt, terwijl de lezer weet dat hij opnieuw een situatie compleet verkeerd inschat. Van enige vooruitgang lijkt geen sprake, wat impliceert dat de dood van Jenny volledig zinloos is. Het zijn vooral deze morele dilemma's en het spel dat Pullman met zijn personages speelt die van De vlindertatoeage een opmerkelijk boek maken. Bijzonder krachtig is bv. ook het contrast dat hij schept tussen de naïeve Chris en de meer ervaren Jenny wanneer ze hun eerste nacht samen doorbrengen: Chris gaat ervan uit dat die voor Jenny net zo extatisch is als voor hem, terwijl zij bij zijn geklungel vooral op haar honger blijft zitten.
In zijn latere werken echter weet Pullman zijn verhaal nog beter op te bouwen en suggestiever te schrijven ? zo wordt het seksuele misbruik van Jenny door haar vader al aan het begin van het verhaal uit de doeken gedaan in een vrij droge, beschrijvende vertelstijl. Ook voor de impact van de ontmoetingen tussen Chris en Jenny moet je als lezer vooral op de verteller vertrouwen: al bij al worden ook deze kernmomenten vrij snel uit de doeken gedaan. Verder is het me een raadsel waarom de uitgeverij dit keer afweek van haar vaste vertalers voor Pullman (Frans Hille, Wiebe Buddingh en Ingrid Mersel). De vertaling van Pim Lukkenaer leunt immers te nauw aan bij het Engels: de zinnen zijn nodeloos complex en haperen door de vele anglicismen, zowel wat de woordenschat als wat de zinsconstructies betreft. Enkele voorbeelden: "De lucht was vervuld van de zware zoetheid van bloemen uit de collegetuin, parfums van meisjes en de warme, wat rotte geur van de begroeiing aan de waterkant"; "Bij binnenkomst had Barry haar omhelsd"; "De politie van Oxford had zich al een tijd lang zorgen gemaakt over de hoeveelheid drugs die in de stad werden verhandeld, en had besloten in de vroege ochtend invallen te doen bij iedereen van wie ze dacht dat hij daarbij betrokken kon zijn". Verschillende zinnen remmen de vaart in het verhaal behoorlijk af, terwijl het gevatte taalgebruik van Pullman er onvoldoende in weerklinkt.
De vlindertatoeage is zeker een verdienstelijk boek, maar het is geen Pullman op topniveau en de vertaling doet geen recht aan zijn taalgevoel in het Engels. Het is de vraag hoe lang de Nederlandse boekenmarkt nog kan blijven teren op het oudere werk van de Britse succesauteur, vooral aangezien hij sinds De amberkleurige kijker (2000) geen boek van niveau meer gepubliceerd heeft, en de verfilming van zijn trilogie voorlopig weinig recht doet aan de durf, fantasie en diepgang die 'Het gouden kompas' tot een hedendaagse klassieker gemaakt hebben. [Vanessa Joosen]
Drs. Madelon de Swart
Chris (17) uit Oxford werkt in de zomervakantie voor zijn laatste vwo-jaar als klusjesman bij het bedrijfje van Barry Miller, dat de techniek voor feesten en optredens verzorgt. Op een studentenfeest helpt hij een meisje dat wordt belaagd door dronken studenten en wordt verliefd. Als hij Jenny later weer ziet, leidt dat tot zijn eerste relatie, maar ze raken elkaar onbedoeld weer kwijt. Barry vraagt Chris om te helpen met het opknappen van een hut in het bos, die een schuilplaats moet worden omdat hij wordt gezocht door de broer van twee mannen die hij heeft verraden. Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden schiet deze man niet Barry, maar Jenny dood. Van de jeugdboeken van de Britse ex-docent Engels (1946) is de 'Noorderlicht-trilogie' het bekendst. Dit goed vertaalde boek is een moderne versie van Romeo en Julia. Het is uitstekend opgebouwd en spannend verteld en beschrijft erg goed voor tieners en jonge volwassenen hoe door toevallige omstandigheden een jongen snel volwassen wordt. Op het omslag beelden uit de recente verfilming. Normale druk. Het boek verscheen aanvankelijk in Engeland als 'The White Mercedes'. Vanaf ca. 15 jaar.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.