Door de ogen van de condor : Latijns-Amerika vanuit de lucht
Robert B. Haas (Fotograaf)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
National Geographic Society, cop. 2007 |
VERDIEPING 3 : SIBERIË : REISGIDSEN : AMERIKA 990 XXL |
Besprekingen
31/12/2008
Als de hele wereld aan je voeten ligt, wil je wel wat meer dan landschappen van bij ons, hoe uniek ze ook kunnen gefotografeerd worden (De Leeswolf 2008, p. 540). Het gras is altijd groener aan de andere kant van de heuvel. En er zijn zoveel andere biotopen en natuurwonderen die als een esthetische aantrekkingspool werken, ook al zou je er niet kunnen wonen. De schoonheid van een landschap staat dan ook vaak haaks op het comfort dat je ter plekke aantreft. Inspanningen en ontberingen zijn soms synoniem met doorgedreven landschapsfotografie. Dat verklaart voor een gedeelte de populariteit van de luchtfotografie om het ontoegankelijke landschap vast te leggen. Met beide voeten op de grond of met het hoofd in de lucht/ruimte, op (foto-)papier kan je in alle comfort wegdromen bij de aanblik van verre oorden.
Wie landschappen -- Noord-Amerikaanse in het bijzonder - wil vereeuwigen zal onvermijdelijk in de schaduw van Ansel Adams moeten werken. Deze legendarische Amerikaanse fotograaf (1902-1984), waarnaar een uitgestrekte wildernis vernoemd is in de oostelijke Sierras van California, heeft de zwart-witfotografie van de Amerikaanse Nationale Parken tot een onevenaarbaar niveau getild. Als natuurbeschermer met visie wist hij de natuurlijke pareltjes van het Amerikaanse westen zowel op foto als in het echt voor latere generaties te bewaren. Adams vereeuwigde de Golden Gate zee-engte al in 1932, nog voor de beroemde brug het aangezicht drastisch veranderde. Zijn lievelingspark, Yosemite, waar een bergtop naar hem vernoemd werd, blijft een rode draad in zijn werk. Dat is overduidelijk in Ansel Adams. 400 photographs, waarin een chronologisch overzicht gebracht wordt van zijn beste werk vanaf de beginjaren tot de jaren '60. In de jaren '40 had hij zijn handen vol met projecten in de Nationale Parken van California en Alaska over Colorado en New Mexico tot Hawaii en Tennesee. Adams unieke stijl maakte van zijn landschappen een etherisch spel van licht en schaduw. We volgen doorheen het boek de ontwikkeling van een fotografisch genie.
De beste hedendaagse landschapsfotografen werden door Terry Hope gebundeld in Landschappen: de mooiste foto's van 's werelds beste fotografen. Van de 38 geselecteerde fotografen overlappen er 4 (Nial Benvie, Jim Brandenburg, Kennan Ward en Art Wolfe) met een andere uitgave van Hope: Dieren in het wild, de mooiste foto's van 's werelds beste fotografen. Maar de uitwerking is hier specifiek gericht op de fotografie van landschappen i.p.v. wildlife. De opzet is echter over de hele lijn dezelfde: elke fotograaf wordt voorgesteld vanuit zijn werkwijze en passie voor het onderwerp. Daarbij worden ze uitgebreid geciteerd om hun persoonlijke visie kracht bij te zetten. Een aantal foto's van elke fotograaf moet een staaltje geven van hun kunnen. Technische data en persoonlijke bespiegelingen van de fotograaf geven een inkijk in concrete werksituaties. Op Yann Arthus-Bertrand na zal je niet gemakkelijk een Nederlandstalig fotoboek op de kop tikken van een van deze fotografen. Het gros zijn Amerikanen die thuis over een prachtig arsenaal aan landschappen kunnen beschikken, waar ook buitenlandse fotografen vaak niet aan kunnen weerstaan. Ondanks het dominerende aandeel van de Engelstalige wereld, waar natuurfotografie ontzettend populair is, blijft dit een belangrijke uitgave om de internationale landschapsfotografie te doorgronden.
De luchtfotografie van Yann Arthus-Bertrand heeft de drang om de aarde vanuit de hemel te fotograferen verregaand gepopulariseerd. Je moet al een geroutineerde ballonvaarder of paraglider zijn om niet van de helicopterpiloot zijn om niet van de enen verbazing in de andere te vallen vanuit dit voor de gewone sterveling ongebruikelijke perspectief. Naast de zoveelste heruitgave van het standaardwerk De aarde vanuit de hemel geven titels als Earth from space, Onze ecologische voetafrduk, The earth as art, views from heaven en Door de ogen van de condor, Latijns-Amerika vanuit de lucht een bijzondere betekenis aan het landschap gezien vanuit de lucht/ruimte. Kleuren en vormen domineren de sattelietfotografie van Earth from space, waarin Andrew K. Johnston vanop afstand de aarde abstract in beeld brengt. Een kunstzinnige maar in de eerste plaats wetenschappelijke tool om de aarde in al zijn elementen te doorgronden. Hoewel de fysieke aanwezigheid van de mens in de ruimte een haast onmeetbare factor is in verhouding tot de horden die op aarde blijven, kan het beeld van de ruimte en meer specifiek van de aarde vanuit de ruimte niet meer uit het collectieve geheugen weggebrand worden. Onze ecologische voetafdruk brengt dan weer specifiek de impact van de mens op de aarde in beeld, waarbij foto's rond bepaaldse thema's gerangschikt worden van 'Klimaatsveranderingen' tot 'Urbane landschappen'. Een inventarisatie van de impact van de mens op de aarde en een oproep om actie te ondernemen. Ondanks de esthetische waarde en het feit dat het boek bij kunstuitgeverij Ludion verschijnt, zijn de foto's niet in de eerste plaats als kunst bedoeld.
Klaus D. Francke trekt echter volledig de kaart van de kunst in The earth as art. Als medestichter van het Bilderberg-agentschap heeft hij zich gespecialiseerd in luchtfotografie. In drie grote hoofdstukken ('The earth', 'The man', 'The dream') geeft hij vorm aan een poëtische fotografische reflectie op de aarde als canvas gezien vanuit de lucht. 'Spiegel'-journalist Alexander Smoltczyck vergelijkt in zijn inleiding de fotografie van Francke met de ambities van de Futuristen vastgelegd in hun Manifesto of Aeropainting uit 1929: "a new extraterrestial plastic spirituality". Door voortdurend de fotografie aan de schilderkunst te spiegelen creëert Smoltczyck een aura van kunstzinnigheid als had de fotograaf zelf de kleuren gemengd en geborsteld. Het is uiteindelijk de aarde zelf, vertrekkende van zijn vulkanische oorsprong over de geologische gelaagdheid tot de sedimentrijke waterstromingen, die de abstracte taferelen vorm geeft. Een ode aan de schepping. Maar als het beeld verschuift van de natuur naar de impact van de mens op zijn omgeving, krijgt de magistrale pracht een scherpe kant: het besef dat de aarde in alle schoonheid kan ten onder gaan. Dat besef doet Francke na de hoofdstukken 'Aarde' en 'Mens' grijpen naar de 'Droom': eilandjes van perfecte harmonie die een pastorale nostalgie uitstralen.
Smoltczyck wil The earth as art verbinden met het iconografische fotoboek The creation (1971) van Magnum-fotograaf Ernst Haas. Toevallig heeft naamgenoot Robert B. Haas zich sinds 2002 volledig toegelegd op de luchtfotografie om de grootsheid van de continenten in beeld te brengen. Dat resulteerde in twee National Geographic-uitgaven: Through the eyes of the gods. An aerial vision of Africa en Door de ogen van de condor. Latijns-Amerika vanuit de lucht. Vanuit het perspectief van de condor, 's'werelds grootste roofvogel, overvliegt Haas met helicopter en vliegtuig negen Zuid-Amerikaanse, vier Midden-Amerikaanse landen en Mexico om zijn totaalbeeld van Latijns-Amerika vorm te geven. Haas' vaststelling dat "deze plek inderdaad een land is waar de natuur het voor het zeggen heeft... het is niemandsland", fungeert als het motto van het fotoboek dat de weidsheid van het Zuid-Amerikaanse continent in de verf zet. De fotografische densiteit wordt sporadisch doorbroken door reflecties over luchtfotografie en de problemen die moesten overwonnen worden. De beroemde Peruviaanse Nasca-lijnen blijken zo populair te zijn dat Haas' vliegtuig moest aanschuiven in de eindeloos lange rij van éénmotorige vliegtuigen die om de paar minuten opstegen om toeristen het wereldwonder te laten zien. De zee van tijd waarover de fotograaf doorgaans beschikken om het juiste moment af te wachten of de beste positie in te nemen, wordt hier samengebald in korte fotomomenten tegen 180 km/uur waarin Haas als een gek zoveel mogelijk foto's tracht te maken. Dertig rollen film brachten één afdruk voort die de illusie van de ongerepte vergezichten koppig vasthoudt.
De Argentijnse fotograaf Marcos Zimmerman blijft tot slot met beide voeten op de grond in Patagonia, een fotografische exploratie van 'Nature's last frontier'. Het ruige gebied symboliseert de verlatenheid zelve, en het fotoboek opent als een roadtrip langs verharde en onverharde wegen om zich daarna in het ongerepte landschap te verliezen. Een landschap waarin de wind vrij spel heeft en de ijzige nabijheid van de Zuidpool regelmatig om de hoek komt kijken. Pas tweederden in het boek laat de plaatselijke wildlife zijn aanwezigheid voelen en naar het einde toe duiken uiteindelijk sporen van menselijke bewoning op, alsof de grote leegte van de Argrntijnse en Chileense staart nog eens structureel moet worden benadrukt. De afsluitende kleine foto met schapenhoudende gaucho's benadrukt nog eens de mythe van de last frontier die de Argentijnse schrijver Tomás Eloy Martínez in zijn inleiding verbindt met de vrijheid die outlaws als Etta Place, Butch Cassidy en de Sundance Kid in deze contreien zochten. De exponentiële leegte was misschien meer dan ze anticipeerden. [Kris van Zeghbroeck]
Piet Huson
In samenwerking met National Geographic heeft de fotograaf boven alle landen van Zuid-Amerika luchtfoto's gemaakt. In dit zeer grote formaat boek staan 112 foto's, bijna alle op formaat 38 x 60 cm. Ze zijn gemaakt vanuit esthetisch oogpunt en tonen zeer diverse landschappen. Deels natuurlijk (b.v. bergen, moerasland, kusten) en deels door mensen geschapen (bouwland, mijnen, opslag, terassenlandbouw, bebouwing, industrie, enz.). Er zijn zeven korte dagboekfragmenten (een bladzijde) waarin ervaringen van de fotograaf staan. Bijv. over een bezoek bij zonsopgang bij Machu Picchu, ontmoeting met een sjamaan en ontberingen bij zeer koude omstandigheden. Met een voorwoord van Maria Arana, die vertelt over het thema van de condorblik en haar ervaringen tijdens fotovluchten. Achterin een kaart van Zuid-Amerika waarop alle fotolocaties staan vermeld met het paginanummer van de foto. De kwaliteit van fototechniek en compositie zijn uitstekend. Het boek biedt een boeiende kijk op dit werelddeel vanuit een uniek perspectief.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.