Art deco 1910-1939
Charlotte Benton
Ghislaine Wood (Redacteur), Thimo Te Duits (Redacteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Museum Boijmans Van Beuningen, cop. 2007 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : KUNST : 705.8 WOOD |
31/12/2008
Door hun voorliefde voor de droom, het fantastische en het onderbewuste leken de surrealisten voorbestemd om zich te uiten in schilderkunst, tekenkunst, grafiek en automatisch schrijven. De tentoonstelling 'Vreemde dingen: surrealisme en design', die na Londen en vóór Bilbao in het najaar 2007 in Museum Boymans Van Beuningen te Rotterdam te zien was, toonde een andere kant van het surrealisme. Salvador Dalí in 1940: "Ik probeer fantastische dingen te scheppen, magische dingen, dingen zoals in een droom. De wereld heeft meer fantasie nodig. Onze beschaving is te mechanisch. Wij kunnen het fantastische werkelijkheid laten worden, en dan is het meer werkelijkheid dan wat eigenlijk bestaat." Op de tentoonstelling werden die surrealistische objecten gegroepeerd in antropomorfe (op het menselijk lichaam gebaseerde) en biomorfe (op de natuur geïnspireerde). De boekcatalogus houdt deze indeling niet aan en brengt een hele reeks werken die per kunstenaar of kunstenaarsduo worden afgebeeld en toegelicht. Sommige zijn intussen wereldberoemd, zoals het zowel aantrekkelijke (aaibare!) als afstotende 'Objet' van Meret Oppenheim (een theekopje, schotel en lepel die met bont zijn bekleed), het verraderlijke 'Cadeau' van Man Ray (een strijkijzer met een rij spijkers op het strijkvlak), de 'White Aphrodisiac Telephone' (met een kreeft als hoorn) van Salvador Dalí. Het grappige, geheimzinnige en verontrustende gaan bij deze vreemde dingen samen, zoals de 'perverse' poppen van Hans Bellmer, 'L'Enigme d'Isidore Ducasse' van Man Ray (een in wollen stof en touw verpakte naaimachine met een drietalig kaartje 'Do not disturb') en de 'Vénus de Milo aux tiroirs' van Dalí. De witgeschilderde bronzen kopie van het hellenistische standbeeld heeft hier en daar laden gekregen, met toefjes hermelijn in plaats van handgrepen. Een sterk erotisch en psychoanalytisch 'geladen' beeld, typerend voor het surrrealisme.
Minder bekend zijn de kostuums en decors voor balletten en toneelvoorstellingen, o.m. van Giorgio de Chirico en André Masson. Prachtig zijn de ontwerpen voor voor- en achterdoeken voor Diaghilevs enscenering van Romeo en Julia door Juan Miró en Max Ernst. Sommige surrealistische interieurobjecten zijn alleen nog grappig (bv. de 'Mae West Lips Sofa' van Dalí voor het volledig surrealistisch gedecoreerde huis van de Britse mecenas Edward James) of gaan over in esthetiserende gebruikskunst en design (biomorfe vazen, juwelen en meubels). Helaas overschrijden ze meer dan eens de grens met het kitscherige. De tentoonstelling in Rotterdam was ingericht door de Antwerpse modeontwerpers Walter Van Beirendonck en Dirk Van Saene. De laatste is vertegenwoordigd met specimen van zijn 'Fake Couture'-collectie, die voortbouwt op de excentrieke ontwerpen van Elisa Schiaparelli in de late jaren '20. Van Beirendonck toont o.m. zijn 'Finally Chesthair T-shirt', dat aan de voorzijde beprint is met een stoere, gespierde mannenborstkas met haar. Bij veel van deze modeontwerpen is het statement van Viktor & Rolf maar al te waar: "Wij zijn opgesloten in dit spektakel dat bezeten is door de leegte die het probeert te verbloemen". Niet alle door het surrealisme beïnvloede hedendaagse kunst is zo puur en krachtig als Robert Gobers 'Hairy Shoe' (1992), gemaakt van was en mensenhaar, waarmee deze catalogus besluit.
Het boek is in meer dan één opzicht voorbeeldig: aangenaam formaat en dito vormgeving, mooie illustraties, degelijke inleidingen, zinvol en helder geschreven commentaar en als toemaatje beknopte maar wezenlijke kunstenaarsbiografieën. Ondanks de kitsch tussen de kunst is Vreemde dingen een waardevolle aanvulling in de Nederlandstalige literatuur over het surrealisme. [Erik de Smedt]
Han Kobes
Voor de expositie “Vreemde dingen, Surrealisme en design” sloegen het museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam en het Victoria & Albert Museum in Londen de handen ineen. Dat resulteerde in verrassende exposities in beide musea. Te zien waren onder meer meubels, sieraden, modevormgeving en kunstvoorwerpen, bijna alles uit de eerste helft van de 20e eeuw. Bladerend in de Nederlandstalige catalogus valt op hoe groot het stempel is dat het surrealisme drukte op de wereld van design en toegepaste kunst. De ideeënrijkdom is voor die tijd ongekend en veel van de getoonde kunst heeft nog niets van zijn betoverende vreemdheid ingeleverd. Denk bijvoorbeeld aan Dali’s rode lippen-sofa, de sieraden van Calder of De Chirico’s decorstukken. Het compacte boek is ruim geïllustreerd en bevat begeleidende teksten die ertoe doen. Zoeken is lastig want van de getoonde kunst ontbreekt een inhoudsopgave, evenals een index. Het uitgebreide notenapparaat en de kunstenaarsbiografieën achterin maken veel goed. Al met al een verfrissende kijk op de correlatie tussen surrealisme en design.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.