Drie minuten
Anders Roslund
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
De Geus, 2011 |
VERDIEPING 2 : DUIVELSHOEK : SPANNEND : ROSL |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Geus, cop. 2008 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : ROSL |
31/12/2008
De officiële literatuur kent maar zelden voorbeelden, maar in het misdaadgenre komt het vaker voor: twee auteurs die gezamenlijk een boek schrijven. Hoewel er weinig bekend is over hoe dat in de praktijk precies gaat, mag betwijfeld worden of er ook werkelijk door twee personen in gelijke mate geschreven wordt. Waarschijnlijker lijkt een taakverdeling, waarbij zaken als research, verhaalanalyse, plotopbouw en daadwerkelijk schrijven zorgen voor individuele inbreng, maar die is zeker geen garantie voor betere boeken. Het bekendste voorbeeld in de thrillerwereld is ongetwijfeld het Zweedse duo Sjöwall&Wahlöö, dat in de jaren '70 van de vorige eeuw de ouderwetse deductiedetective à la Agatha Christie vernieuwde met een tiendelige serie maatschappelijk geëngageerde politieromans. Op dit moment maakt vooral Nicci French furore, pseudoniem van het Britse echtpaar Nicci Gerrard en Sean French. In ons eigen taalgebied kennen we het scenaristenduo Heuvel & De Waal en vorig jaar verraste Kisling & Verhuyck met de historische roman Het leugenverhaal, een fraaie en complexe moordvertelling vol literaire doorkijkjes die zich afspeelt op de grens van Vlaanderen en Nederland.
Twee schrijvers die al enkele jaren bewijzen dat nauwe samenwerking kan leiden tot indrukwekkende thrillers, zijn de Zweden Anders Roslund (geb. 1961) en Börge Hellström (geb. 1957). Roslund is een (bekroonde) televisie- en onderzoeksjournalist, die o.a. de documentaire 'Lock 'em up' maakte, over de terugkeer van ex-gevangenen in de maatschappij. Tijdens het maken van die film ontmoette hij Hellström, een (ooit veroordeelde) expert op het gebied van criminaliteit, werkzaam als hulpverlener voor misbruikte, verslaafde en criminele jongeren. Samen schreven ze vier politieromans, hogelijk geprezen en bekroond in Zweden, waarvan er nu drie in het Nederlands zijn vertaald. Hun thrillers staan in de traditie van Sjöwall & Wahlöö: boeken gebaseerd op maatschappelijke (mis)toestanden en vanuit een stevige sociale kritiek geconcipieerd, zonder dat ze afglijden in gemakzuchtig moralisme. Want vóór alles is hun thematisch georiënteerde werk spannend, voortreffelijk gecomponeerd en gedocumenteerd, en buitengewoon goed geschreven.
Met hun debuut Vaderwraak (2004) was het meteen raak. Het kreeg een jaar later de Glasnyckeln-prijs, 'De Glazen Sleutel' (genoemd naar de klassieker 'The Glass Key' van Dashiell Mammett uit 1931), een prestigieuze bekroning voor de beste misdaadroman uit de vijf Scandinavische landen. Rond het thema 'eigenrichting versus wetshandhaving' schreven Roslund en Hellström een zeer realistisch, geloofwaardig, hard en actueel drama over een vader die het recht in eigen hand neemt als zijn dochtertje wordt vermoord door een gestoorde crimineel. Een voor verkrachting van en moord op twee jonge meisjes veroordeelde psychopaat weet uit gevangenschap te ontsnappen en gaat meteen in de buurt van een kinderdagverblijf op zoek naar een nieuw slachtoffer. Als dat misbruikt en omgebracht wordt, komt de vader, om herhaling te voorkomen, in actie en wanneer hij terecht moet staan is Zweden in rep en roer. Door de ogen van verschillende betrokkenen, in steeds wisselende fragmenten die het boek vaart en spanning geven, wordt getoond hoe complex het rechtsstelsel van een democratie kan zijn, en tot welke emoties en onverwachte daden voorstelbare wraakgevoelens kunnen leiden. Er is begrip voor de vader die wetten terzijde schuift, maar ook voor de officier van justitie die het rechtssysteem laat prevaleren. Goed is te merken dat in dit boek de ervaringsachtergrond van Hellström met betrekking tot het gevangeniswezen een grote rol speelt: de gedetailleerde beschrijvingen van de machtsstrijd en hiërarchie in deze naar binnen gekeerde mannenmaatschappij waar het recht van de sterkste geldt, geven het verhaal een sterke, geloofwaardige impact. In Vaderwraak wordt de hoofdpersoon geïntroduceerd, die in de volgende boeken zal terugkeren: de oudere, eenzelvige en onorthodoxe politie-inspecteur Ewert Grens, in zijn persoonlijk leven zwaar beschadigd, die gesteund door zijn team vecht tegen een door misdaad verziekte samenleving.
Kluis 21, het tweede boek, is opnieuw een thematische thriller, nu rond vrouwenhandel en gedwongen prostitutie. Jonge vrouwen worden vanuit de Baltische staten met gouden beloften naar het rijke Zweden gelokt, om daarna in een ondergronds systeem van uitbuiting en slavernij te belanden. De auteurs werken dit gegeven uit via twee knap met elkaar verstrengelde verhaallijnen, terwijl ze bovendien het tragische verleden van Ewert Grens concretiseren en zo zijn karakter aanzienlijk verdiepen. Twee jonge vrouwen, Lydia en Alena, worden in een flat vastgehouden en op een onmenselijke manier geëxploiteerd, maar ondanks de bijna massieve uitzichtloosheid van hun situatie weet een van hen, buiten haar pooier om, spullen in een kluis te leggen: geld, kleren, maar ook explosieven. Waarom? Na een lange gevangenschap komt Jochum Lang vrij, de dader die 25 jaar geleden het leven van Ewerts partner voor altijd ruïneerde, waardoor ze, geestelijk onherstelbaar beschadigd, in een verzorgingstehuis zit. De auteurs verbluffen met een ingenieuze verhaalconstructie, voortreffelijke documentatie en indringende passages over schaamte, schuld en misbruik van vertrouwen. Bovendien houden ze geraffineerd via onthullingen en vragen (kunnen goede daden ook verkeerd zijn?) de betrokkenheid en spanning hoog. Zelfs op de laatste pagina volgt nog een cruciale bekentenis waardoor het verhaal een forse dreun na geeft.
De uitlevering is zo mogelijk nóg beter. Er zijn meerdere misdaadauteurs die het Amerikaanse systeem van de doodstraf overtuigend onderuitgehaald hebben ? John Grisham en Scott Turow bv. ?, maar wat Roslund en Hellström in dit boek presteren mag een topprestatie worden genoemd. Het is niet alleen een ongenadige afrekening met het land dat nog altijd met de mythe van de doodstraf omgaat alsof het een manier van leven is, vooral de wijze waarop die vormgegeven wordt in een ingenieus, meeslepend en tragisch drama is van grote klasse. Ze dragen hun visie ? ("Misdaad en straf", zeggen de auteurs in een interview, "zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar een systeem dat gelegaliseerde moorden uitvoert deugt niet.") ? luid en duidelijk uit, maar doordat het aangrijpende verhaal tot aan het bittere eind blijft overheersen, vermijden ze elk vertoon van boodschapperigheid. Duidelijk is ook nu weer het onderliggende thema van Roslund & Hellström: de menselijke hang naar wraak om onrecht te vergelden.
Zoals bij elke goede thriller waarin alles met alles samenhangt, is het gevaarlijk al te veel prijs te geven van de plot en de personages. Enkele vragen moeten daarom volstaan. Hoe is het mogelijk dat de wegens moord op zijn vriendin ter dood veroordeelde 17-jarige John Schwarz vlak voor zijn terechtstelling in zijn cel in Death Row overlijdt en vervolgens zes jaar later in Zweden wordt gearresteerd wegens openbare geweldpleging? Als er al van een ontsnapping gesproken kan worden, is die volstrekt buiten hem om gegaan, maar op welke wijze, door wie en waarom? Hoe dan ook, Ewert Grens constateert dat ze een lijk hebben gearresteerd. Wat zijn daarvan de ook politieke gevolgen en wat levert het onderzoek van Grens en zijn team op, voor welke onvoorstelbare feiten komen zij te staan?
Daarmee wil niet gezegd zijn dat De uitlevering boordevol vraagtekens en mysteries zit. De zaak is vanaf het begin redelijk duidelijk ? althans voor de lezer, Grens heeft meer tijd nodig. Het gaat vooral om de adembenemende wijze waarop het verhaal via steeds wisselende perspectieven wordt opgebouwd en voortgestuwd. De verhaaldragende karakters krijgen maximale aandacht en verdiepen de thematiek zonder dat daar veel hoogdravende woorden en standpuntbepalingen voor nodig zijn. Vooral Ewert Grens, "om wie we zoveel geven", zeggen de auteurs in een kort nawoord. En dat is te merken in deze schitterende roman.
[Peter van den Hoven]
Mac Steenaart
Zes jaar geleden 'stierf' hij in een dodencel in Amerika maar omdat hij zijn woede niet in bedwang kon houden wordt John Schwarz in Zweden levend en wel aangehouden. Ondanks verwoede pogingen van politieman Ewert Grens wordt John razendsnel uitgeleverd aan Amerika om daar alsnog terechtgesteld te worden. Een zeer bijzonder verhaal dat een grote aanklacht tegen het systeem van de doodstraf is. Niet zozeer de daad als wel wat voor- en tegenstanders doorleven, staat centraal in dit meeslepende verhaal (dat is gepresenteerd als thriller maar beter een psychologische roman genoemd kan worden). Het boeit van begin tot het eind en de lezer zit soms met kippenvel op zijn armen vanwege de harde, kille politieke besluiten die niets met emphatie voor de medemens te maken hebben. Het verhaal is goed te volgen mede door de sympathieke hoofdrolspelers (van wie enkele ook al voorkwamen in het tweede boek van het schrijversduo: 'Kluis 21'*). Roslund was journalist, Hellström een veroordeelde crimineel. Paperback met kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.