Back in the USSR : weerzien met de Russen en hun buren
Stefan Blommaert
Jan Blommaert (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
EPO, 2007 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : SOCIALE WETENSCHAPPEN : 330.8 BLOM |
31/12/2008
In dit boek van Jan Blommaert, momenteel professor aan de Universiteit van Londen, staan grosso modo twee items centraal: de huidige almacht van de populistische cultuur en een felle kritiek op de ideologische vervlakking van het (linkse) socialisme. Beide tendenzen liggen volgens Blommaert aan de basis van een ernstige crisis in de hedendaagse democratie.
In eerste instantie is er het populisme. De media hebben de macht gegrepen in het domein van de publieke kennis. Zij bepalen steeds meer wat kennis is. Zolang meningen in de privésfeer geuit worden is er een vrije circulatie, maar zodra ze een publiek karakter krijgen, wordt die vrijheid door de media ingekort. Kennis wordt vermalen tot entertainment en weetjes, en door een economische filter gehaald. De redactielokalen van de media bepalen wat nieuws wordt, en geven het een format die aangepast is aan de ideologie van populisme en macht ? denk maar aan de manier waarop Theo Van Gogh tot een icoon van de vrije meningsuiting werd gepropageerd. Ook de intellectuelen trappen in deze val: ze denken dat er geen restricties zijn op de circulatie van vrije meningen, maar beseffen veel te weinig dat zij zelf deel uitmaken van een sterk geregulariseerde, soms zelfs gemonopoliseerde markt. Dit is niet alleen zo bij hun optreden in de media, maar ook in het onderzoeksveld zelf. Blommaert spreekt hier over een actuele vorm van het verraad der klerken, de gecoöpteerde intellectuelen. De grote impact van het populisme wordt verder geanalyseerd in een kritische kijk op de 'blokspraak', de gemediatiseerde propaganda- en machtstaal van het Vlaams Blok/Vlaams Belang. Met name de RTBF-documentaire 'Vlaamse Choc' over de voorman van het Belang Filip Dewinter dient hier als geëigend analysemateriaal. Hier wordt duidelijk dat de blokslogan 'wij zeggen wat jij denkt' uiteindelijk leidt naar het tegendeel: 'jij denkt wat wij zeggen'. De media versterken het vox-populisme van politici als Dewinter en krijgen zo niet enkel de hegemonie over de inhoud maar ook over de vorm van het politieke vertoog. Een soortgelijke analyse van de retoriek van Georges W. Bush bevestigt hoe de media geleidelijk de hele publieke meningsvorming beheersen.
Het tweede item uit dit boek betreft een indringende kritiek op de vervlakking van het socialisme. Blommaert maakt dit vooral duidelijk in zijn open brief aan Patrick Janssens, burgemeester van Antwerpen. Hij verwijt hem volledig de toer op te gaan van een emosocialisme dat wel steunt op verontwaardiging, maar de oorspronkelijke basisideologie prijsgeeft. Vlijmscherp is zijn analyse van Janssens4 boek Over de grenzen (Houtekiet, 2001). Daarin kiest, aldus Blommaert, Janssens uitdrukkelijk voor de begoede middenklasse van tweeverdieners die zich volledig inpassen in de verlokkingen van het moderne kapitalisme. Opkomen voor de kleine man die als loonslaaf of werkloze randfiguur amper of niet aan de bak kan komen, blijkt bij Janssens niet meer tot het 'concern' van het socialisme te behoren.
In zijn laatste hoofdstuk wijst Blommaert op enkele utopische sporen die de vox-pop en het emosocialisme kunnen overstijgen. Twee belangrijke punten daarin zijn: de kritische vorming van burgers om achtergronden en verbanden te leren zien en de belangrijke plaats van het maatschappelijk middenveld als collectieve kracht.
Blommaert heeft een zeer gedreven boek geschreven in een heldere en soms meeslepende taal. Hier en daar is zijn betoog misschien wat eenzijdig, maar wie geïnteresseerd is in de kwaliteit en de toekomst van de democratie, zal in dit boek zeker enkele belangrijke perspectieven vinden. [Willy Deckers]
Redactie Vlabin-VBC
In dit boek betoogt Jan Blommaert, Vlaams taalkundig antropoloog aan de University of London, dat de hedendaagse almacht van het populisme en de ideologische vervlakking van het socialisme aan de basis liggen van een ernstige crisis in de democratie. Volgens Blommaert bepalen de media steeds meer welke kennis ons bereikt. Het nieuws wordt bovendien in een format gegoten dat aangepast is aan de ideologie van populisme en macht. De grote impact van het populisme wordt onder meer geanalyseerd in een kritische kijk op de propagandataal van het Vlaams Belang en de retoriek van George Bush. Verder richt Blommaert zijn pijlen op Patrick Janssens, de socialistische burgemeester van Antwerpen, die hij een verloochening van de basisideologie en de kleine man verwijt. Ten slotte opent Blommaert ook enkele perspectieven om de 'vox-pop' en het 'emosocialisme' te overstijgen. Dat alles wordt ondersteund met voetnoten. Soms is Blommaerts betoog misschien wat eenzijdig, maar toch is dit zeer gedreven en helder geschreven boek een aanrader voor geëngageerde burgers en politici. Sobere lay-out.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.