De Archimedes-codex : de geheimen van een opzienbarende palimpsest ontsluierd
Reviel Netz (Auteur), William Noel (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Athenaeum-Polak en Van Gennep, 2007 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 510.2 NETZ |
Besprekingen
31/12/2008
Wat we van Archimedes (287-212) weten is gebaseerd op drie manuscripten die in de 9e-10e eeuw in Constantinopel gekopieerd werden, en waarvan er twee verloren zijn. Het derde is recent (1998) weer opgedoken als palimpsest. De tekst van Archimedes (en van nog enkele andere auteurs) werd in 1229 van het perkament afgeschraapt om het als gebedenboek te recycleren. De nieuwe codex kwam via het Heilig Land, Constantinopel, en Parijs in Amerika terecht. Door het bewonderenswaardige en enthousiaste teamwerk van heel wat specialisten kwamen Drijvende lichamen, Methode en Stomachion aan het licht. De hele palimpsest werd uit elkaar gehaald, want hij was maar half zo groot als de oorspronkelijke codex, omdat elk folio als dubbel blad gebruikt werd. Beeldtechnici en digitale technologie maakten de bijna verdwenen tekst weer leesbaar. Daarbij gebruikten ze ultraviolet fluorescerend licht, röntgenstralen en zelfs een sunchrotron, een deeltjesversneller die oorspronkelijk als atoomvernietiger bedoeld was.
Volgens de auteurs was Archimedes wellicht de grootste wetenschapper van alle tijden, en wist hij meer van wis- en natuurkunde dan Newton (17e eeuw). Galileo was in alle opzichten aan hem schatplichtig, en dat geldt ook voor de andere grote namen van de wetenschappelijke revolutie (Leibniz, Huygens, Descartes). In 2001 kwam aan het licht dat hij in Methode in zijn wiskunde al de feitelijke oneindigheid gebruikte, die Newton en Leipziz onbekend was en pas in de 19e eeuw uitgewerkt werd. In datzelfde werk paste hij wiskundige modellen toe op de fysische wereld en bepaalde hij het zwaartepunt van vaste lichamen (veel later de ontdekking van Leonardo da Vinci). Volgens Stomachion was hij wellicht de eerste auteur van de combinatoriek.
De auteurs hebben het relaas van dit ontzaglijke werk als een zeer spannend verhaal gepresenteerd. Die spanning betreft zowel het moeizame tevoorschijn halen en ontcijferen van de oorspronkelijke tekst als de verrassende inhoud ervan. Het is fascinerend te lezen dat de ontdekking van de palimpsest de geschiedenis van de wetenschap grondig wijzigt. De wiskundige vraagstukken zijn helder gepresenteerd en uitgelegd. De inhoud is gevarieerd, met historische informatie over Syracuse en de oudheid, bibliotheken en boekvormen, paleografie en moderne beeldtechnieken. Occasioneel zijn er beschouwingen, bv. over het typische, 'onaanschouwelijke' en succesvolle gebruik van diagrammen in de Griekse wiskunde, hoewel diagrammen volgens moderne filosofen niet te vertrouwen zijn. Naast talrijke diagrammen, bevat deze uitgave ook nog een tiental bladzijden kleurenfoto's. Ze sluit af met een bibliografie en een register met zaken en namen, dat enkel verwijzingen (en geen uitleg) geeft. [Jef Ector]
Dr. D.G. van der Steen
Perkament was kostbaar. Daarom werd het vroeger vaak opnieuw gebruikt: de oorspronkelijke tekst werd weggewerkt zodat je er een nieuwe overheen kon schrijven. In 1907 werd in Constantinopel zo'n palimpsest ontdekt: een middeleeuws gebedenboek, geschreven op bladen waarop ooit een tekst van Archimedes had gestaan. Dat manuscript verdween, dook in 1998 weer op bij Christie's in New York, en heeft sindsdien voor opschudding gezorgd in de wetenschappelijke wereld. Met behulp van de modernste technieken is de oorspronkelijke tekst weer zichtbaar gemaakt, en die heeft een schat aan nieuwe informatie opgeleverd. Dit boek is een fascinerend verslag van de ontdekking van het manuscript, de gebruikte technieken, de resultaten en de historische achtergronden. Het is geschreven door direct betrokkenen, en hun opwinding is op elke bladzij voelbaar. Dat is de kracht, maar ook de zwakte van het boek: de opbouw is gehaast en soms wat rommelig, en de uitleg van Archimedes' meetkundige bewijzen rammelt regelmatig. Met register en bibliografie.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.