Naar Tibet met Kuifje
Michel Serres
Michel Peeters (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Houtekiet, 2007 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : Duitsland 945.3 |
31/12/2008
Deze uitgave heeft een interessant project: het bestuderen van de manier waarop het nazisme de kunsten aan banden legde om ze in te schakelen in de ideologische propagandamachine van het systeem. Het plan van het boek belooft een grondige aanpak: in ieder hoofdstuk belicht Michel Peeters een ander aspect van de problematiek. Hij begint met een kort overzicht van de manier waarop Hitler aan de macht kwam en gaat dan verder met het analyseren van de manier waarop de kunsten vrij snel werden overgenomen door de macht. Hij vat het begrip 'kunst' ruim op en heeft ook aandacht voor de grafiek (propagandaposters), het gebruik van de radio, de werving voor auto's, en de link met de rassentheorie en occulte religies. Uiteindelijk brengt hij ook concrete kunstenaars naar voren die met het regime meeheulden en probeert hij duidelijk te maken hoe zij hun werk in min of meerdere mate aanpasten aan de eisen van de Führer en zijn esthetofiele beulen.
Peeters mikt met zijn boek duidelijk op een breed publiek. Hij hanteert een zeer eenvoudige journalistieke stijl die weinig eisen stelt aan de lezer. Hoewel het toe te juichen valt dat auteurs bevattelijk schrijven, werkt deze tactiek uiteindelijk toch tegen het boek. Peeters wordt soms zo eenvoudig en didactisch dat alle diepgang zoek is. Dit zorgt ervoor dat de intellectueel geprikkelde lezer ernstig op zijn honger blijft zitten. Ook een aantal andere tekortkomingen spelen daarin mee. Ten eerste verzandt het boek al te vaak in een eenvoudige opsomming van nietszeggende namen van obscure kunstenaars, compleet met geboorte- en sterfjaar en een zin of twee over hoe hun schilderkunst er bv. uitzag. Het probleem daarmee is dat we uiteraard niet echt iets te weten komen. Dat een bepaald kunstenaar ondanks zijn collaboratie "zijn integriteit wist te behouden" en "vooral militaire onderwerpen" schilderde, maakt ons niet veel wijzer als daar niet wat uitleg bij volgt of als er geen illustraties bij worden geleverd. Er zijn dan wel vele afbeeldingen, maar dat zijn doorgaans archieffoto's van nazi-kopstukken, gebouwen of evenementen. Afbeeldingen van kunstwerken (waar dit boek toch over pretendeert te gaan) zijn eerder schaars en niet in kleur. Peeters is op zijn best wanneer hij ons op enkele bladzijden een levendig portret schetst van bv. Goebbels. Alleen hebben we daar dit boek niet voor nodig en springt Peeters doorgaans net wanneer het interessant wordt naar een ander onderwerp.
Daar komt allemaal nog eens bij dat dit boek bijzonder onkritisch is. Het eindigt met een nogal selectieve bibliografie, maar verder is Peeters gevaarlijk vaag over zijn bronnen. Zo zijn er veel directe citaten, die soms eerder als een parafrase worden aangeboden, maar nergens geeft Peeters een bronvermelding. Het handvol noten dient om ons te wijzen op het bestaan van een paar Vlaamse websites waar Peeters angstaanjagend veel informatie aan lijkt te hebben ontleend. Voor te veel hoofdstukken baseert Peeters zich op teksten van een zekere Hugo Van Minnebruggen, die zijn website over het verzet "van uitstekende inhoud voorziet". Als kritische aanpak kan dat tellen. Beelden voor de massa leest deprimerend vaak als de neerslag van het onderzoek van een gedreven hobbyist die van zijn uitgever niet de minste ondersteuning kreeg in het sorteren, analyseren en betrouwbaar presenteren van historische informatie.
Dit is dan ook een boek dat geen enkel publiek op het oog lijkt te hebben. Voor het brede publiek is het tegelijk te gespecialiseerd in de keuze van zijn onderwerp en te oppervlakkig in zijn presentatie om echt houvast te geven. Voor de specialist of de hoger opgeleide lezer is het waardeloos omdat er geen kritisch apparaat is en omdat Peeters te oppervlakkig langs alles heen scheert. Bovendien moet het gezegd dat Peeters' eenvoudige schrijfstijl, die aanvankelijk een deugd lijkt, al snel hemeltergend saai wordt, zodat de lezer er maar moeilijk de aandacht bij houdt, vooral omdat de inhoud veel te vaag is om ons echt iets bij te brengen. Gezien de veelbelovende structuur van het boek en de hoeveelheid informatie moeten we concluderen dat de auteur en zijn uitgever hier een magistrale kans hebben laten liggen om een belangrijk boek te schrijven over een belangwekkend onderwerp waar te weinig over geweten is. Dat de grootste hoofdstukken gewijd zijn aan Albert Speer en Leni Riefenstahl, twee nazi-kunstenaars wier leven en werk wel ten overvloede bekend is, bevestigt dan ook wat de lezer onder het lezen al snel begint te vermoeden: iemand heeft zijn huiswerk niet gemaakt (of was gewoon niet de juiste auteur voor dit soort boek). En dat is verdomd jammer, want wat ik tussen de voor- en achterkaft van Beelden voor de massa mis, is een boek dat ik ontzettend graag had willen [Christophe Van Eecke]
J.H. Breeschoten
Een groot deel van het boek wordt ingenomen door een historisch overzicht van de opkomst van het nationaalsocialisme in Duitsland, de verovering van machtsposities door Hitler, Goebbels en anderen, de systematische verbreiding van het antisemitisme, de verheerlijking van het zuivere 'Noorse' ras, het gebruik van beeldende kunst in de oorlogspropaganda en de druk van Hitler op 'Entartete Kunst'. In het tweede deel volgen na de favoriete clichés en symbolen in de beeldende kunst zoals het mannelijk naakt, de stahlhelm en de megalomane afmetingen, een globale bespreking van schilder- en beeldhouwkunst van de nog toegestane genres en uitvoeriger overzichten over de beeldhouwer Arno Breker, de architect Albert Speer en de filmmaakster Leni Riefenstahl. De nadruk valt op kunst als propagandamiddel. Met een aantal zwart-witafbeeldingen in de tekst; met bibliografie. Voor geïnteresseerden in cultuurgeschiedenis ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.