Een Russische geschiedenis
Ljoedmila Oelitskaja
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Geus, cop. 2007 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : OELI |
31/12/2007
Praatjesmaaksters
Ljoedmila Oelitskaja (geb. 1943) roept in Vrouwenleugens met veel inlevingsvermogen, ironie en kracht vrouwen op die door hun leugens vaak de aansluiting met de realiteit missen. Is de leugen hun realiteit geworden? Het boek bevat zes verhalen rond Zjenja, een literatuurwetenschapster die nooit aan haar promotie toekomt en gevangen is in een labiele huwelijkssituatie. Ze is de praatpaal van een reeks lotgenoten, die aan haar hun treurig bestaan kwijt kunnen, dat bij allen bepaald wordt door hersenspinsels, dromerijen en fantasieën.
In 'Diana' is Zjenja met haar nog geen driejarig zoontje op vakantie aan zee in het zuiden, in de jaren '80. De andere huurders van het vakantiehuisje arriveren enkele dagen later. Irene, een roodharige furie, imponeert Zjenja meteen. 's Avonds op het terras vertelt ze, met een flinke hoeveelheid drank bij de hand, haar levensverhaal aan Zjenja: ze is van Nederlandse afkomst, en de dochter van een Engelsman die nog voor de Russen gespioneerd heeft en daarom met Rusland uitgewisseld is. Zjenja is dronken van verrukking en hartstocht: ziehier een vrouw met een geschiedenis, dit is het leven zelf. De volgende avonden en nachten praat Irene verder over haar huwelijk met een verlopen bruut, waarmee ze twee kinderen heeft gehad die nu niet meer leven. Irene roept de aandoenlijkste details op en Zjenja is er kapot van. Als dan blijkt dat Irene daarna nog hertrouwd is met een in Engeland opgeleide Russische aristocraat van oude adel, is het hek helemaal van de dam. Ze kreeg nog twee fantastische kinderen, maar overleefde als enige een tragisch auto-ongeval. De volgende dag arriveert een nieuw gezelschap, waaronder Irenes vriendin Vera, die helemaal uit de lucht valt als Zjenja het verhaal aan haar vertelt. Alles blijkt pure fantasie te zijn en uit diepe, plaatsvervangende schaamte verhuist Zjenja de volgende dag stiekem naar een ander vakantieoord. Ze kan Irene niet vergeven, vooral haar 'moord' op de kleine Diana niet.
In 'Broer Joerotsjka' brengt Zjenja haar vakantie door op het platteland. Ze heeft het toezicht over vijf kinderen, onder wie Nadja, het tienjarige dochtertje van de eigenares van de 'datsja'. Het meisje is een goedlachse praatjesmaakster die Zjenja en de kinderen fascineert met buitenissige verhalen over haar verblijf in Spanje, over hoe ze ooit een moordenaar heeft gevangen en zelfs een UFO in de tuin heeft gezien die een verschroeide plek op de grond heeft achtergelaten. Overal brengt ze ook haar broer Joera ter sprake, tot Nadja's moeder arriveert, die al deze verhalen relativeert en het bestaan van broer Joera helemaal ontkent. Zjenja begrijpt er helemaal niets van.
'Einde verhaal' draait om Zjena's dertienjarig nichtje Ljalja. Het wicht is verliefd op de neef van Zjenja, een schitterende boekillustrator van veertig voor wie ze spijbelt op school om daar dan uitgebreid verslag over te doen bij Zjenja. Zjenja wordt er wanhopig van en verstrekt zelfs de pil aan het minderjarige monstertje. Ljalja drijft het zelfs zo ver dat ze over de affaires van haar ouders fabuleert, wat Zjenja ertoe brengt zich met de affaire te moeien en met de kunstenaar te gaan praten. Die weet haar te vertellen dat hij wel een meerderjarige maîtresse heeft, die ook Ljalja heet. Wanneer Zjenja de kleine Ljalja met dit verhaal confronteert, loopt die voor jaren haar huis uit.
In 'Een natuurverschijnsel' duikt Anna Venjaminovna op, Zjenja's promotor, een specialiste in de poëzie van rond 1910. Die poëzie declameert ze voor de 17-jarige Masja, die gefascineerd is door Anna's aristocratisch levenshouding en door haar kamer vol boeken. Mede door Anna's schuld, begint Masja zich in te beelden dat al die poëzie van Anna zelf is, dat ze een echte dichteres is. Masja leert de kring intellectuelen rond Anna kennen en voelt er zich thuis. Wanneer Anna overleden is, wil Masja op de herdenkingsavond haar gedichten reciteren, maar iedereen kijkt algauw besmuikt. Ze vraagt zich af waarom Anna haar zo in de waan heeft gelaten? Wou ze voor een keer een groot dichter zijn in de ogen van een ander? Masja blijft overmand door verdriet achter.
Het gegeven van 'Een gelukkig toeval' is nogal clichématig. Zjenja heeft haar proefschrift opgegeven en is nu scenarioschrijfster voor tv. We zijn begin van de jaren '90, een tijd van grote verwarring en mogelijkheden. Zjenja krijgt uit Zwitserland een opdracht om over de Russische prostituees in Zürich te schrijven. Zeven meisjes vertellen hun verhaal aan haar, allemaal varianten van dat ene onmogelijke Hollywoodverhaal, waar geen woord van waar is.
In al de voorgaande verhalen figureerde Zjenja zowat in de periferie van het gebeuren, maar in het slothoofdstuk, 'De kunst van het leven', staat ze centraal. Zjenja is nu een overwerkte uitgeefster, die op weg naar het vliegveld door een auto wordt aangereden. Na een lange revalidatie eindigt ze in een rolstoel en het enige wat haar nog rest is de gedachte aan zelfmoord. Wat haar geleidelijk aan bij zinnen doet komen, is de toewijding van haar omgeving en de mythologie van de vrouwen rond haar: een dolgedraaide Lilja neemt de schuld van Zjenja's ongeluk op zich, Galja, die fanatiek van de ene godsdienst naar de andere navigeert, en een doodarme Tsjetsjeense huishoudhulp. Zjenja begrijpt dat achter hun praatjes een onmetelijk leed schuilt, dat ze met hun verhalen gewoon aandacht vragen en hun leven verfraaien, maar dat die vrouwen eigenlijk echt de beste bedoelingen hebben. Door hen zal ze resoluut, zij het met een looprek, een nieuw leven beginnen. De leugen maakt het leven draaglijk.
Met Vrouwenleugens heeft Oelitskaja een van haar beste boeken geschreven. Het is een poëtisch boek met een licht-iro- nische toonzetting en een milde treurigheid die achter alle tragiek ook de humor ziet. Het oeuvre van deze "Tsjechov van het huidige Rusland" is al in 39 talen vertaald en bekroond met o.a. de Prix Médicis in Frankrijk en de Russische Bookerprijs. Dit boek is reeds het vijfde werk van Oelitskaja dat in het Nederlands vertaald werd en dat is (zie kader) nogal ongewoon. Is het geen verheugend bewijs dat het hier om steengoede literatuur gaat? [Jos Van Damme]
Willem G. Weststeijn
Ljoedmila Oelitskaja (1943) studeerde biologie, werkte als genetica en begon pas laat te schrijven. Haar doorbraak kwam met de novelle Sonjetsjka (1992, Nederlandse vertaling 1998). In tegenstelling tot veel hedendaagse Russische literatuur is haar werk heel realistisch: thema's en personages haalt ze uit het leven om haar heen. Vrouwen staan centraal in haar romans. In "Vrouwenleugens" is de hoofdpersoon een actieve, ruim veertigjarige vrouw die wordt geconfronteerd met seksegenoten die fantastische verhalen over zichzelf ophangen waar later helemaal niets van waar blijkt te zijn. De verhalen geven een kijkje in het dagelijks leven in Rusland: chaotisch, problematisch, maar ook met veel hartelijkheid en bereidheid anderen te helpen. "Vrouwenleugens" leest vlot en is amusant, maar haalt niet helemaal het niveau van eerdere romans als "Medea en haar kinderen" (1997) en "Een vrolijke begrafenis" (2001). Geschikt voor een groot lezerspubliek. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.