La belle sauvage
Philip Pullman
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Prometheus, 2007 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : PULL |
31/12/2008
Het kwartet rond Sally Lockhart is pas de laatste jaren naar het Nederlands vertaald, maar eigenlijk dateert ze al van voor de fantasytrilogie die Philip Pullman wereldberoemd heeft gemaakt, 'Het gouden kompas'. Voor uitgeverij Prometheus was al die aandacht rond de Britse successchrijver een uitgelezen kans om wat ouder werk van Pullman in het Nederlands uit te geven. Het eerste deel van de reeks rond Sally Lockhart, Het raadsel van de robijn, verscheen in Groot-Brittannië al in 1985. Het laatste deel van dit kwartet, De tinnen prinses, kwam pas uit in 2000, toen de eerste twee delen van 'Het gouden kompas' al verschenen waren. Sinds kort is ook deze titel, en daarmee het hele kwartet, beschikbaar in het Nederlands. Ondertussen is er rond Sally Lockhart een televisiereeks van de BBC gelanceerd, en de reacties op de eerste twee delen zijn alvast positiever dan op de wel erg licht uitgevallen verfilming van 'Het gouden kompas'.
'Sally Lockhart' is een reeks van vier spannende historische thrillers. Je merkt al snel waarom Pullman zich tot de top van de Engelse jeugdliteratuur mag rekenen: hier is een meesterverteller aan het werk. In elk deel kiest kiest Pullman voor een sterke openingsscène, die meteen nieuwsgierig maakt naar meer. "Haar naam was Sally Lockhart, en binnen een kwartier zou ze een man van het leven beroven" ? zo begint Het raadsel van de robijn. Deel drie, De tijger in de put, begint met een gelijkaardige vooruitverwijzing: "Op een zonnige morgen in de herfst van 1881 stond Sally Lockhart in de tuin naar haar spelende dochtertje te kijken en dacht dat alles goed was. Ze vergiste zich, maar het zou nog twintig minuten duren voordat ze wist dat ze zich vergiste en waarom." Ook De tinnen prinses begint letterlijk met een knal, wanneer er een bomaanslag gepleegd wordt in Londen. Gedurende het verhaal weet Pullman de spanning geleidelijk op te bouwen en vast te houden. De hele reeks zit vol mysterieuze briefjes, wazige herinneringen, geheime ontmoetingen en vreemde gebeurtenissen om de lezer te blijven intrigeren. Pas op het einde van elk boek vallen de stukjes van de puzzel in elkaar en krijgen alle duistere personages en gebeurtenissen uit het verhaal een betekenis.
In Het raadsel van de robijn maakt de lezer kennis met de jonge Sally Lockhart. Ze is op dat moment een 16-jarig weesmeisje dat opgroeit in Londen aan het eind van de 19e eeuw. Aan haar moeder heeft ze geen herinneringen, maar haar vader heeft haar opgevoed tot een zelfstandige en gewiekste zakenvrouw. Wanneer hij tijdens een van zijn zakenreizen naar het Oosten omkomt, kan Sally haar erfenis niet op de wettelijke manier verkrijgen, want dan moet ze er de voogdij van een onhebbelijke tante bijnemen. Liever gaat Sally op zoek naar de geheime schat die haar vader voor haar verborgen heeft, en probeert ze te achterhalen wie de dood van haar vader op zijn geweten heeft. De slechteriken die Sally Lockhart en haar vrienden bestrijden, hebben vaak iets weg van de megalomanen waar James Bond het tegen moet opnemen. In deel twee, De schaduw in het Noorden, bestrijdt Sally bv. een industriële wapenhandelaar met grootse plannen voor een nieuwe wereldorde. Ze is op dat moment een volwassen vrouw en een zelfstandige ondernemer, omringd door een grote groep loyale vrienden. In dit boek wordt Sally ook voor het eerst verliefd, op de fotograaf Frederick Garland. Dat hij sterft op het eind van het boek, legt de basis voor de problemen waartegen Sally moet opboksen in het derde deel, De tijger in de put. Ook dit boek is ongemeen spannend. Aan de enige nacht die Sally met Frederick doorbracht, heeft ze een onwettige dochter overgehouden. Voor de Victoriaanse tijd waarin ze leeft een grote schande, waar Sally zich aanvankelijk zonder veel problemen over kan zetten. Maar dan wordt ze aangeklaagd in een rechtszaak, door een man die beweert haar echtgenoot te zijn en de vader van haar dochter. Het net dat deze onbekende rond Sally heeft geweven, blijkt zich al gauw strak aan te spannen, en ze moet onderduiken om haar kind niet te verliezen. Ze raakt daarbij nauw betrokken bij het lot van de Joodse vluchtelingen uit Rusland die Londen overspoelen, en ontdekt dat ze zelf indirect schuldig is aan het uitbuiten van de armste mensen van de maatschappij. De tinnen prinses is het laatste deel van het kwartet, en waarschijnlijk het minst sterke deel van de vier. Sally Lockhart speelt hierin slechts een kleine rol, de hoofdrol is weggelegd voor een nevenpersonage uit Het raadsel van de robijn. Adelaide Bevan was daar een ontvoerd kind dat moest werken voor een meedogenloze meesteres. Op het einde van het boek werd ze door Sally en haar vrienden bevrijd, maar vluchtte ze weg. Nadien werd er nooit meer iets van haar vernomen. In De tinnen prinses duikt Adelaide opnieuw op, nu als volwassen vrouw en als de kersverse echtgenote van Prins Rudolf van Razkavië, een klein staatje dat gelegen is tussen Duitsland en Oostenrijk en dat door deze twee grootmachten bedreigd wordt voor de voorraden tin die het exporteert. De talenten die ze nodig had om te overleven op straat en in een bordeel, blijken haar uitstekend van pas te komen wanneer haar schoonvader en echtgenoot vermoord worden en zij alleen de leiding van het land moet overnemen. De politieke intriges in dit boek zijn vrij complex, en de ontknoping is iets minder verrassend dan dat van de andere drie delen. Toch verenigt Pullman ook in dit boek verschillende ingrediënten die de spanning erin houden: er zijn flink wat samenzweringen, er vallen een paar doden ? waarvan er één overigens nog blijkt te leven ?, op tijd en stond wordt er een stevig robbertje gevochten, en er is een love interest die aan het eind bevredigd wordt.
Sally Lockhart en Adelaide Bevan lijken in verschillende opzichten op Lyra Belacqua, het hoofdpersonage uit 'Het gouden kompas'. Alle drie zijn ze opgegroeid in een mannenwereld en hebben ze heel andere vaardigheden dan het doorsnee-tienermeisje uit hun tijd. Uit beide reeksen spreekt ook een grote interesse in wetenschap en de historische ontwikkeling van allerlei wetenschappelijke theorieën en apparatuur. De alethiometer of het gouden kompas is daar natuurlijk een duidelijk voorbeeld van, en in Het raadsel van de robijn gaat het vooral over fotografie. Samen met Frederick Garland, de fotograaf op wie ze later verliefd wordt, bespreekt Sally allerlei nieuwe (19e-eeuwse) technieken en ontwerpt ze een nieuw concept om met driedimensionale foto's verhalen te vertellen. In De schaduw in het Noorden staat het paranormale centraal, een fascinatie die in de 19e eeuw gretig beoefend werd met allerlei séances en goochelsessies.
Pullman zet zowel zijn fantasyverhalen over Lyra als zijn historische romans over Sally Lockhart in om een boodschap uit te drukken over de huidige westerse maatschappij. Het raadsel van de robijn kan je lezen als een rechtstreekse maatschappijkritiek: de opiumhandel van de 19e eeuw verschilt niet zo sterk van de heroïnehandel in de 20e. De drughandelaars zijn meedogenloos, verslaafde ouders verkopen hun eigen kinderen, en de overheid voert een gedoogbeleid als de staat zelf iets aan de handel kan verdienen. De wantoestanden die de Joden moeten ondergaan in De tijger in de put doen denken aan de mensenhandel met asielzoekers en meisjes uit Afrika en Oost-Europa, en sommige aspecten van de niet mis te verstane kritiek aan het kapitalisme zijn ook vandaag nog aan de orde. Pullman speelt hierbij natuurlijk ook in op de historische achtergrond van zijn lezers, die met hun kennis van de Holocaust en van latere sociale wetgeving altijd een stapje voor zijn op de personages uit de reeks.
Tegelijkertijd werkt Pullman met de specifieke gegevens van het Victoriaanse tijdperk een boeiende historische schets uit. Razkavië, het ministaatje uit De tinnen prinses, mag dan wel fictief zijn, de strijd om de macht tussen de grote Europese mogendheden was dat aan het eind van de 19e eeuw allerminst. Centraal staat de bekommernis om de zwaksten in de maatschappij. De ongelijke wetgeving in het nadeel van vrouwen is de reden voor Sally's zorgen in De tijger in de put: haar fictieve echtgenoot heeft automatisch het hoederecht over hun kind en kan zonder problemen haar bezittingen incasseren. In het Victoriaanse rechtssysteem was een ongehuwde moeder al bij voorbaat veroordeeld. Pullman hekelt de dubbele burgerlijke moraal, die niet tolereert dat ongehuwde vrouwen een kind krijgen, maar die wel een oogje dichtknijpt voor de bordelen die bevolkt worden door meisjes die in de prostitutie gedwongen zijn. Daartegenover zet hij een groep moderne personages, die open zijn van geest en altijd klaar staan voor avontuur. Interessant aan het derde deel is dat Sally zichzelf daar ook in vraag durft te stellen. Wanneer ze alleen is met haar dochter beseft ze hoe weinig ze van haar kind afweet: die is immers altijd door de kinderjuffrouw opgevangen, terwijl Sally zich met haar boekhoudkantoor bezighield. Bovendien beseft ze dat ze mee geïnvesteerd heeft in bedrijven die er zeer bedenkelijke relaties met hun werknemers op na houden.
De filosofische diepgang uit 'Het gouden kompas' (de boeken dan wel, niet de film) is minder sterk uitgewerkt in deze reeks, en de visies die Pullman in zijn historisch kwartet presenteert zijn een stuk minder controversieel dan die uit zijn fantasytrilogie. Maar als geheel vermengt de reeks rond Sally Lockhart op een boeiende manier inzichten in heden en verleden met een spannend avonturenverhaal. Het is voorlopig wachten op nieuw werk van Pullman dat dit niveau kan halen ? zijn laatste boek, De vogelverschrikker en zijn knecht was in elk geval een grote teleurstelling. Ondertussen blijft één van zijn beste oudere boeken, de fantastische novelle Clockwork nog steeds onvertaald. Hopelijk blijft de hype rond Pullman nog even voort duren en vinden de Nederlandstalige uitgevers nog hun weg naar dit meesterwerkje. [Vanessa Joosen]
Anne van Dijk
In dit spannende vierde deel van de Sally Lockhart-serie raakt detective Jim Taylor verwikkeld in politieke intriges van het 19e-eeuwse Europa terwijl hij op zoek is naar zijn straatarme vriendin, Adelaide. Hij vindt haar terug als de moedige en vastberaden kroonprinses van het kleine koninkrijk Razkavië - een land dat in zijn voortbestaan wordt bedreigd door een reeks aanslagen op de koninklijke familie. Jim en Adelaide proberen samen met een paar vertrouwelingen het koninkrijk te behoeden voor de ondergang, maar om dat te bereiken moeten ze alles wat ze lief is op het spel zetten. Deze avonturenroman leest lekker weg, maar de schrijver vraagt wel een behoorlijke inzet van zijn lezer: een redelijk cultuurhistorisch besef is een vereiste, evenals gevoel voor zijn subtiele, cynische humor. Hoewel hij veel ruimte maakt voor de beschrijving van details, laat zijn uitwerking van de ingewikkelde samenzweringen hier en daar te wensen over. De vertaling is soms houterig, maar dit leidt gelukkig niet af van de intrigerende verhaallijn. Het boek is afzonderlijk van de eerdere delen ('Het raadsel van de robijn', 'De schaduw in het noorden' en 'De tijger in de put') te lezen. Van de auteur van 'Het gouden kompas', bioscoophit van kerst 2007. Vanaf ca. 14 jaar.
Annie Beullens
ua/an/22 j
In dit vierde deel van de reeks 'Victoriaanse' thrillers komt Sally Lockhart, de bijdehandse beleggingsspecialiste, die menig politiek geschil oplost, nauwelijks voor. De hoofdpersonen in dit deel zijn Jim, haar trouwe bondgenoot en Adelaïde, het meisje dat hij uit de handen van een slavendrijfster redde en Rebecca Winter, een Razkavische vluchtelinge. Met Razkavische en Oosteuropese bandieten hadden ze al eerder af te rekenen. Het ging dan voornamelijk over wapenhandel. In dit boek gaat het om een klein vorstendom, Razkavië, geplet tussen Duitsland en Oostenrijk-Hongarije. Razkavië heeft behalve natuurschoon vooral nikkel. En daarin zijn de grote mogendheden geïnteresseerd. Adelaïde heeft het van straatkind tot prinses geschopt, ze is gehuwd met Rudolf, de jongste koningszoon van Razkavië. Die prins leeft als vluchteling in Londen. Rebecca (Becky) is ook een Razkavische vluchtelinge, haar vader werd vermoord. Zij wordt aangezocht om Adelaïde te leren lezen. Je zou zeggen een knappe setting voor een roman. Maar het boek voldoet absoluut niet aan de verwachtingen die het schept. Het is allereerst niet duidelijk waarom prins Rudolf moest vluchten terwijl zijn vader de zittende koning is. Van zijn oudste broer,de kroonprins, wordt aangenomen dat hij een jachtongeluk had en zijn tweede broer wordt vermoord. Door wie en waarom? Waarom Becky's vader vermoord werd, is ook niet duidelijk. Rudolf moet terug naar Razkavië nadat zijn broer vermoord is. Adelaïde, Becky en Jim gaan mee omdat Rudolf vermoedt dat er intriges gaande zijn aan het hof. Niets is minder waar, alleen wordt het allemaal mistig gelaten, ingewikkelde toestanden en woordenkramerij geven de indruk van een ernstig werk. De lezer komt erachter dat vooral de Duitse kanselier Bismarck het op het nikkel van Razkavië gemunt heeft. Er wordt niet op een dode gekeken. Ook Rudolf wordt vermoord en zo wordt Adelaïde koningin. Ze blijkt een natuurlijke aanleg voor regeren te hebben. Maar haar belagers steken meer dan stokken in de wielen. Niet zonder blutsen en builen moeten de drie hoofdpersonen de aftocht blazen. Hoe het verder met Razkavië ging, blijft in het midden en is naar ik vrees mogelijk stof voor een vijfde deel. De auteur geeft zijn boeken een air van serieux die er eigenlijk niet is. In de stamboom van het koningshuis Razkavië achteraan in het boek worden nu eens de geboorte- en sterfdata vermeld en dan weer de regeerperiode. Heel verwarrend allemaal. Pullman gebruikt ook graag moeilijke woorden, bijvoorbeeld: Becky's moeder was confuus en Becky stond in dubio. Iemand kijkt met een martiale blik, er is een gepavoiseerd balkon, verder: accreditatie, gepommadeerd haar, gezwets van die mystieke hegelianen enz. Het boek is bovendien duur.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.