De inzet van joden als 'controlegroep' : Bart van der Boom en de Holocaust
Remco Ensel
Evelien Gans (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Volume | Plaats in de bib |
---|---|---|---|
Magazijn |
Bakker, 2008 |
1 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : NEDERLAND 947 MEIJER |
31/12/2008
Jaap Meijer (1912-1993), geboren in een straatarm joods gezin in Winschoten (Groningen), kreeg in Amsterdam een opleiding tot godsdienstonderwijzer (rabbijn) en studeerde daarna geschiedenis. Hij werd leraar, historicus en archiefbeheerder, huwde en onderging met vrouw en eerstgeboren zoon Ischa (1943-1995) het kampleven in Westerbork en Bergen-Belsen. Als radicaal zionist vertrekt Jaap Meijer in 1953 met zijn intussen met twee kinderen uitgebreid gezin niet naar Israël, maar naar Suriname (Paramaribo) en keert in 1956 naar Nederland terug. Historica Evelien Gans, gespecialiseerd in moderne Joodse geschiedenis, schetst de lotgevallen van dit Meijer-gezin tot 1956. Een tweede deel (in voorbereiding) zal deze dubbelbiografie van vader en zoon Meijer doortrekken tot aan hun dood, midden de jaren '90. De centrale figuur in dit eerste deel is dus Jaap Meijer, een veelzijdige en dominante persoonlijkheid, hier gesecondeerd door zijn vrouw Lies(je) Voet. Hun heel persoonlijke familiegeschiedenis wordt systematisch ingebed in de ruimere tijdscontext en gezien vanuit een Joods gezichtspunt.
Deze zeer uitvoerige biografie is een merkwaardige prestatie, gesteund op een immens, grondig en diepgaand bronnenonderzoek, waarin ook talloze getuigenissen van tijdgenoten worden verwerkt. Uit dit alles bouwt Evelien Gans een boeiend levensverhaal op, objectief en toch empathisch beschreven, allerminst een hagiografie. Jaap Meijer was dan ook geen doetje: hij had een uitgesproken moeilijk karakter, vol innerlijke tegenstrijdigheden. Bij de confrontatie met dit 'zielsportret' (soms méér een kwestie van interpretatie dan van pure feiten) moet men als lezer hier en daar wel kritische vraagtekens plaatsen, maar dat is inherent aan het biografische genre. Alleszins is het geen leuk verhaal, hoe heroïsch ook. Bijna de helft van het boek gaat over de oorlogsjaren: bezet Amsterdam, doorgangskamp Westerbork en concentratiekamp Bergen-Belsen. Verwacht hier geen releveren van nog onbekende feiten, maar een verhaal waarin gefocust wordt op één enkel gezin. Dat maakt de lectuur van dit boek tot een hallucinante leeservaring. Rond dit aangrijpende middendeel groepeert zich dan de (daarom niet minder belangrijke) 'rest' van het verhaal: enerzijds een (briljante) schildering van nog authentiek Joods leven in het dorpse Winschoten en in de vooroorlogse Amsterdamse Jodenbuurt, en anderzijds, na de terugkeer uit de kampen, de evocatie van het naoorlogse Amsterdam, gevolgd door de ontgoocheling van drie jaren verblijf in de ongenadige tropen. In JAAP en Ischa MEIJER (sic ? de typografie in de titelweergave is betekenisvol) is de vader de dominerende figuur, in het aangekondigde tweede deel ISCHA en Jaap MEIJER, moet de zoon, die journalist, interviewer en toneelschrijver is, de hoofdrol overnemen. Een eindoordeel over Gans' ambitieuze prestatie als biografe wordt het best uitgesteld tot het tweeluik voltooid zal zijn, maar dit mag intussen geen reden zijn om de lectuur van dit eerste deel niet onverwijld aan te vatten. Na bijna zeshonderd pagina's leestekst zijn er nog ruim honderd pagina's met een notenapparaat, lijsten van geraadpleegde archieven, interviews en correspondentie, een literatuurlijst, een verklarende lijst van Hebreeuws-Joodse woorden en een namenlijst. Er zijn ook enkele tientallen familiekiekjes als illustratie opgenomen. [Paul Huys]
M.G. van Mourik
Eerste deel van de dubbelbiografie van Jaap Meijer (1912-1993), joods wetenschapper, leraar, publicist, dichter (pseudoniem: Saul van Messel) en zijn oudste zoon Ischa Meijer ('43-'95), journalist, toneelschrijver, filmacteur. Maar bovenal is dit boek 'een joodse geschiedenis van de twintigste eeuw'. Grandioos werk waar veel bronnenonderzoek (zowel schriftelijk als mondeling) voor verricht is, af te lezen aan het enorme notenapparaat, per hoofdstuk gerangschikt. De schrijfster voert je mee van het studentenleven aan het Joods Seminarium (waar Jaap, afkomstig uit een arm Winschoter gezin, als dertienjarige naar toe gestuurd werd, van liefdadigheid afhankelijk), via de jodenvervolging en het concentratiekamp Bergen-Belsen, naar Suriname (tegen ieders verwachting in omdat hij als vurig zionist geacht werd naar Israël te gaan). Zij wijst op de enorme werkkracht en het fenomenale geheugen van Jaap Meijer, maar verbloemt geenszins zijn zwakke punten. Zeer uitvoerig, ook over de grote tegenstellingen binnen de joodse gemeenschap. De schrijfster, historica, houdt zelfs bij de uitvoerigste uitweidingen de grote lijn zorgvuldig in het oog. Met een aantal zwart-witfoto's.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.