Het huis van de vrijheid : een politieke filosofie voor vandaag
Rutger Claassen
Rutger Claassen (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ambo, 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 351 CLAA |
31/12/2005
Schaarste is een van de belangrijkste bepalende factoren in het leven van de moderne mens. De schaarste is vandaag zelfs eindeloos geworden. In onze consumptiemaatschappij worden steeds nieuwe behoeften gewekt en de mens stelt alles in het werk om ze te bevredigen. Maar hij stoot altijd weer op de onmogelijkheid van totale bevrediging, zodat de schaarste zijn leven blijft bevangen. Filosoof en jurist Rutger Claassen brengt op basis van zijn proefschrift aan de faculteit Wijsbegeerte van de Universiteit Utrecht een boeiend boek over die kwestie. Hij gaat op zoek naar de mechanismen die dat voortdurend gevoel creëren van niet genoeg te hebben. Waar komt ons oneindig verlangen naar méér vandaan, ondanks alle welvaart? Is dat een gevolg van de economische theorieën en praktijken sinds de moderniteit?
In een eerste deel beschrijft Claassen de genealogie van de schaarste. Hij verwijst zowel naar de visies van het utilisme (Jeremy Bentham en John Stuart Mill) als naar de filosofische wortels van het liberalisme bij David Hume en Thomas Hobbes. In de hedendaagse filosofie komen deze tendensen terug bij liberale denkers als John Rawls (matiging van verlangen en rechtvaardigheid), maar ook bij René Girard (het mimetische verlangen) en Richard Taylor (gelijkheid en nood aan individuele erkenning).
In een tweede deel stelt de auteur de vraag naar een weg voorbij de schaarste. Hij stelt een soort derde weg voor tussen enerzijds de utilistische en liberale strategieën die de schaarste voorstellen als een zinnig en verantwoord leefpatroon en anderzijds de strategieën van het ascetisme en de aristocratie, die kritisch staan tegenover de schaarste en de mens in zijn behoeften willen temperen. Claassen kiest voor een pluralistisch antwoord op de schaarste. Hij steunt daarvoor op de fenomenologie van het menselijk handelen zoals beschreven door Hannah Arendt. Zij maakt het onderscheid tussen arbeid (productie), werk (ambachtelijke omgang met materie) en handelen (de menselijke activiteit als zelfstandig wezen). Volgens Claassen kan de schaarste slechts overwonnen worden in een vruchtbaar evenwicht van deze drie vormen van menselijke activiteit. De 'condition humaine' bestaat uit een pluraliteit van activiteiten. Bij de huidige consumptiemens is de balans eenzijdig omgeslagen naar het element 'arbeid', zodat hij zich in een ongenadig productieproces voorbijholt en slachtoffer wordt van de daarmee samenhangende behoeften.
In zijn epiloog geeft de auteur concrete aanwijzingen voor deze derde weg op verschillende vlakken: het onderwijs, het werk, de ambtenarij en de straat. Hij maakt duidelijk dat onze huidige vorm van behoeftebevrediging slechts één weg is te midden van een veelheid aan waardevolle levensvervullingen.
De auteur is erin geslaagd een van de meest centrale vragen van onze samenleving op een aanvaardbare manier te verduidelijken. Echte antwoorden zijn er uiteraard niet, zijn suggesties zijn slechts aanzetten die in de concrete leefwereld door de mensen zelf moeten worden gerealiseerd. Dat zal echter niet makkelijk zijn, omdat wellicht de dieptestructuur van de mens reeds is aangetast. Daarover zegt Claassen weinig of niets. Dat zou het boek nog rijker maken dan het al is. Een goed notenapparaat en een uitgebreide bibliografie maken het ook erg geschikt voor verdere persoonlijke studie. [Willy Deckers]
Drs. Maurits Groen
De economische wetenschap draait geheel om het thema hoe mensen omgaan met schaarste. Voor de vraag waarom ze daarin zus of zo handelen, moeten we ten laatste toch te biecht bij een andere, evenmin exacte wetenschap: de filosofie. De jonge filosoof Rutger Claassen heeft in dit niet eenvoudige, maar zeer helder geformuleerde boek een moedige poging ondernomen om een actuele herbezinning te geven op die vraag. Hij raadpleegt daarbij de klassieken, maar maakt zich er niet met een theoretisch Jantje van Leiden vanaf. Hij doet echt moeite om ook met (aanzetten tot) actuele antwoorden te komen op deze zeer relevante vraag waarover veel maatschappelijke verwarring bestaat. Zowel de poging als het resultaat verdienen lof. Zijn boek is een waardevolle bijdrage aan het debat, waaraan mede dankzij Claassen velen met meer inzicht kunnen deelnemen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.