Literaire verbeelding. 1, Een geschiedenis van de Europese literatuur en cultuur tot 1750
Rita Ghesquière
Rita Ghesquière (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Acco, 2006 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : 824 GHES |
31/12/2007
Het universele karakter van literatuur, met zijn algemeen menselijke en cultuuroverschrijdende aspecten, heeft mede het uitzicht van het leven in grote delen van de wereld, en zeker in Europa bepaald. Hoe dit tot stand kwam en welke schrijvers (en werken) er een bepalende rol in speelden, is het onderwerp van deze literatuurgeschiedenis, die ? zoals de auteur aangeeft ? altijd een constructie zal zijn, "beperkt en subjectief", waarbij ze op zijn best slechts het topje van de ijsberg kan laten zien. In vijf grote hoofdstukken volgen we, via de ontwikkeling van de literatuur, de groei van een Europese samenleving, eerst in de aanloop naar de Franse Revolutie, dan via de 19e eeuw (die eerst romantisch en later realistisch gekleurd zal zijn) naar de 20e eeuw (die na een overstapje via het symbolisme met een explosie aan experimenten vorm zal trachten te geven aan wat we nu het modernisme noemen).
Welke zijn nu de auteurs die meer dan anderen hun stempel op de ontwikkeling van de literatuur en dus ook van de samenleving hebben gedrukt? In de aanloop naar de literaire schatkamer die de 19e eeuw is geweest, worden hier om te beginnen de Duitse reuzen Goethe en Schiller besproken, die inderdaad in grote mate mede het literaire en maatschappelijke klimaat bepaalden van de tweede helft van de 18e eeuw. Wellicht had hier de merkwaardige figuur van Rousseau ook iets beter mogen worden belicht, gelet op zijn enorme invloed op de huidige autobiografische en getuigenisliteratuur. De literair zeer vruchtbare 19e eeuw startte dus indrukwekkend in Duitsland en zou in het romantische kader met dichters als Novalis en Heinrich Heine verder hoge toppen scheren. In Frankrijk is het dan nog wachten op religieus en sociaal gedreven reuzen als Chateaubriand en Victor Hugo. In Engeland zijn het, naast de vader van de historische roman, Walter Scott, weer de dichters die de toon zetten met Byron, Shelley en Keats, terwijl Poesjkin intussen de basis legt voor de Russische literatuur. Het realisme wil diezelfde eeuw nog een correctie brengen op de idealisering van mens en samenleving en ook de minder mooie en ongezonde kanten tonen. Vooral Frankrijk en Rusland zijn overdonderend aanwezig met Balzacs ambitie om de hele maatschappij in kaart te brengen, met Flaubert die de alleswetende verteller liquideert en Zola die op zoek gaat naar de sociale pijnpunten in de samenleving. Tolstoj en Dostojevski, allebei op hun manier profetisch, heersen mee. Alleen Dickens in Engeland en schrijvers als Pérez Galdos in Spanje en Eça de Queiroz uit Portugal (de laatste twee worden niet besproken) kunnen enigszins aan deze boegbeelden tippen.
De overgangstijd die het symbolisme en het fin de siècle markeren is opnieuw vooral poëtisch gekleurd met de zgn. 'gedoemde dichters' als Baudelaire, Verlaine en Rimbaud. Waarna volop de 20e eeuw aanbreekt met zijn explosie aan avant-gardistische experimenten, die vooral na de verschrikkingen van de twee wereldoorlogen de kunstwereld door elkaar schudden. Futurisme, kubisme, expressionisme, dadaïsme, surrealisme, existentialisme, het absurde theater, de nouveau roman, het postmodernisme, het minimalisme en wat dies meer zij, zijn uitingen van een maatschappelijk en culturele fragmentatie die in de grote romanliteratuur van de eerste helft van deze eeuw volop aan bod komt. Belangrijke figuren waren: Thomas Mann, die nog in het grensgebied met het modernisme leeft; Proust, die de binnenwereld uitputtend zal verkennen; Kafka, die als geen ander de vervreemding van de mens heeft verbeeld, en Joyce, die de ziel van de dingen zoekt op te roepen. Schrijvers als Robert Musil en Hermann Broch verdienden allicht ook een plaatsje in deze rij, maar de selectie is nu eenmaal 'beperkt en subjectief'.
Iets problematischer is de keuze om deze literatuurgeschiedenis te beperken tot de zuiver Europese schrijvers en de directe lijnen die er zijn met de Oost-Europese, Noord-Amerikaanse en Latijns-Amerikaanse letterkunde niet te openen. Nochtans kun je moeilijk onder de grensverleggende werking uit van schrijvers als Melville, Poe, Borges, Faulkner en Hemingway. Maar dan kom je natuurlijk weer bij andere beperkingen en voorkeuren terecht, waarbij de discussie algauw moet stranden op het gezegde dat alle wegen naar Rome leiden, ook al zijn ze niet allemaal even begaanbaar. Deze weg is wellicht geen vierbaansweg die het hele landschap doorkruist met alle faciliteiten van dien, maar het is er in ieder geval een zonder omwegen en met een zeer duidelijke bewegwijzering. [Jan Baes]
Redactie Vlabin-VBC
In het eerste deel* van deze Europese literatuurgeschiedenis stond de periode voor 1750 centraal, in dit deel gaat het over de verdere ontwikkeling van de literatuur, vanaf de Franse Revolutie en de romantiek en het realisme van de 19e eeuw tot het symbolisme en ten slotte ook het 20e-eeuwse modernisme. Voor elke periode krijg je een inleiding met o.a. een bespreking van de maatschappelijke context, het mens- en wereldbeeld, de literatuur en cultuur. Daarna worden een aantal representatieve schrijvers besproken, met de gebruikelijke namen, van Goethe tot Kafka en Joyce. Iets problematischer is de keuze om zelfs niet te verwijzen naar invloedrijke niet-Europese schrijvers als Melville, Poe, Borges en Hemingway. Het werk biedt in ieder geval een erg duidelijk overzicht. Verder valt het boek ook op door de mooie en rustige lay-out. Ten slotte zijn er veel citaten uit de literatuur, noten per hoofdstuk, een tijdsbalk, een bibliografie en een namen- en zakenregister.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.