Het klimaat verandert ook mij : over ecologie, rechtvaardigheid en vrede
Jo Hanssens
Tine De Moor (Auteur), Jan Luiten van Zanden (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Boom, cop. 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 315.1 MOOR |
31/12/2008
Was het liefdeshuwelijk een voorrecht van de armsten (bij wie er toch niets te verdelen viel)? Kwam de Zwarte Dood het loon van vrouwen ten goede? Hoe beïnvloedde het inbinden van vrouwenvoeten de ontwikkeling van de Chinese arbeidsmarkt? Waarom was de lijfrente in de Lage Landen zo populair?
Het vroegmoderne debat over de positie van de vrouw heeft een grote invloed uitgeoefend op de vormgeving van onze huidige maatschappij. De modernisering van het huwelijk, zoals wij het vandaag nog kennen, is een erg onderschatte factor in de evolutie naar een kapitalistische economie in onze streken. De fundamentele sociologische verschuivingen tussen mannen en vrouwen vanaf 1200 hebben een enorme weerslag gehad op onze West-Europese samenleving. Dit essay spitst zich toe op de landen rond de Noordzee, maar legt veelvuldig de link naar andere maatschappijen, zoals het China van vroeger en nu en het Italië van de vroege renaissance.
Kenmerkend voor het Europese huwelijkspatroon vanaf de late middeleeuwen zijn de late huwelijken. Vrouwen hadden een redelijk grote zeg in het huwelijk zelf, want het was gebaseerd op wederzijdse instemming. Het leeftijdsverschil tussen mannen en vrouwen was over het algemeen ook relatief klein. De autoriteit van de ouders of de vader bleef sterk gelden in de meer gegoede klassen en de aristocratie, maar de zelfbeschikking van het individu had voorrang. De pasgehuwden gingen samenwonen op een nieuwe plaats (neolokaliteit), in plaats van bij de ouders van de bruidegom in te trekken (patrilokaliteit). Dit bracht een hogere huwelijksleeftijd mee, aangezien het koppel moest sparen voor de oprichting van zijn eigen huishouden. In moeilijke tijden, zoals bij werkschaarste of lage lonen, kon de leeftijd oplopen tot 25 jaar of ouder. West-Europese vrouwen genoten een bevoorrechte positie aangezien zij het recht hadden om te erven van hun ouders en van hun echtgenoot. Men kan dus over een contract tussen gelijken spreken. Vrouwen in het noorden die uit gingen werken waren er zich dus van bewust dat een deel van hun inkomen hun rechtmatig toekwam en dat zij in een later stadium hun eigen kapitaal zouden beheren.
Een ander belangrijk kenmerk van het Europese huwelijkspatroon zijn de vele (permanent) ongehuwde mannen en merkwaardig genoeg ook vrouwen. Dit is een gevolg van de relatief hoge leeftijd waarop men op zoek ging naar de geschikte huwelijkskandidaat. Alleenstaande vrouwen waren in het laatmiddeleeuwse West-Europa een normaal verschijnsel; denk maar aan de vele begijnhoven die onze steden rijk zijn.
In het gemiddelde gezin was het grootste deel van het inkomen (van ouders en kinderen) gebaseerd op loonarbeid. Door de opkomst van formeel onderwijs en de mogelijkheid om in opleiding te gaan bij een leermeester of in een welgestelder huishouden, groeiden de kansen van de bevolking op de arbeidsmarkt. Die breidde in de late middeleeuwen sterk uit. Na de komst van de Zwarte Dood (1348), die voor een bevolkingsdaling zorgde, stegen (zeker voor vrouwen) de lonen door arbeidsschaarste. Het grootste deel van de gezinnen was voor zijn inkomen en levensonderhoud aangewezen op en afhankelijk van de markt, die blijkbaar zo efficiënt was dat men er volledig op kon vertrouwen. Dit was een uniek systeem dat ook zorgde voor het floreren van het gildensysteem en het leerlingschap en voor een hoge graad van alfabetisering. In Zuid-Europa bv. bleven de kinderen langer thuis wonen en leefden in eenzelfde huis verschillende generaties samen. Het deel van de levensscyclus waarin men buitenshuis werkervaring opdeed, ontbrak.
Pas vanaf de 16e eeuw zal het tij voor de vrouw opnieuw langzaam keren. Haar positie binnen het gezin wordt steeds meer ondermijnd door kerk en staat, die voor grotere inmenging zorgen. Door arbeidsoverschot dalen de lonen, wat het voor mannen en vrouwen steeds moeilijker maakt om enkel van loonarbeid te leven. Zowel door protestanten als door katholieken wordt het vaderlijke gezag opnieuw benadrukt. Deze samenloop van factoren zorgt ervoor dat de positie van de vrouw opnieuw voor verschillende decennia achteruit gaat.
De auteurs raken te vluchtig een te grote hoeveelheid aan historische topics aan, zoals de mythe van Sint-Nicolaas, Confucius, de vroegmoderne heksenvervolgingen, Anna Bijns, Petrarca, Christine de Pisan, en het verhaal van Romeo en Julia. Deze uitweidingen (in kadertjes) komen het uiteindelijke verhaal niet altijd ten goede en zijn veelal overbodig. Toch wil ik een lans breken voor dit boek, dat een korte en verstaanbare economische geschiedenis biedt van de vrouw binnen het huwelijk. Een vlot leesbare, boeiende, en mooi verzorgde uitgave. [Barbara Bulckaert]
Nel van der Heijden-Rogier
In dit essay wordt de stelling bewezen dat tussen 1200 en 1500 de verhouding tussen man en vrouw en die tussen ouders en kinderen in West-Europa radicaal veranderd is ten gevolge van het gewijzigde huwelijkspatroon. Instemming van de partners zelf kwam in de plaats van uithuwelijken en de jonggehuwden gingen zelfstandig wonen. Dit had nog meer ingrijpende gevolgen. Helaas zijn de auteurs van dit boekje er niet in geslaagd dit interessante onderwerp voor een breed publiek toegankelijk te maken. Het verhaal wordt ontsierd door onnodig lange zinnen en omslachtige formuleringen en staat bol van voor leken onbegrijpelijk vakjargon. De uitgave is echter verzorgd met aardige illustraties in kleur. In typografisch onderscheiden stukjes met plaatjes wordt de Europese situatie met China vergeleken en worden bekende verhalen zoals Romeo en Julia bij de stof betrokken. Voor een beperkt, hoog opgeleid publiek toegankelijk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.