Een planeet in je hoofd
Sally Gardner
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Van Goor, cop. 2006 |
VERDIEPING 2 : BABILLE : IK EN DE WERELD : VERHALEN : GARD |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Van Goor, cop. 2006 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : GARD |
31/12/2007
Naar een ander einde van het verhaal
Samen met de populariteit van de fantasy is ook het aantal bewerkingen van bekende en minder bekende sprookjes de laatste decennia gestaag gegroeid. Slechts een select groepje auteurs lijkt die waaier van intertekstuele mogelijkheden echter aan de grijpen als een kans om diepere betekenislagen aan een verhaal toe te voegen. Sally Gardner kan, omwille van haar eerste jeugdboek Ik, Coriander, tot dat groepje gerekend worden. Haar soms expliciete, maar meestal subtiele verwijzingen naar bekende sprookjeselementen leggen een zachte nadruk op de verschillen met de oorspronkelijke sprookjes. En het zijn die verschillen die van haar bewerking een (post)modern sprookje maken.
Ik, Coriander is in de eerste plaats een volledig geloofwaardige en geslaagde combinatie van twee genres, historische fictie en fantasy, die aan de hand van het fantasy-aspect een aantal elementen uit het historische kader aan de kaak stelt. Tegen alle verwachtingen in zijn het niet de magische verhaalelementen die Gardner 'geloofwaardig' moest zien te maken. De 'suspension of disbelief' (of het opheffen van het ongeloof van de lezers), een vereiste die inherent is aan het fantasy-genre, is in dit boek vooral essentieel wat de realistische, historische passages betreft. De schrijfster voert ons nl. de wereld binnen van het 17e-eeuwse Londen, een puriteinse maatschappij waarin we ons als moderne lezer nog moeilijk kunnen inleven. Gardner helpt ons echter de geschiedenis een stukje beter te begrijpen aan de hand van parallellen met een voor ons waarschijnlijk bekendere wereld: die van een aantal sprookjes van de gebroeders Grimm, zoals Assepoester, Doornroosje en Sneeuwwitje. Door middel van twee parallelle verhaallijnen ontstaat zo een overwegend negatief beeld van de 17e-eeuwse puriteinse waarden en normen.
Na een gelukkige kindertijd wordt het leven van de ik-verteller, Coriander, op z'n kop gezet door een paar zilveren schoentjes, dat haar meeneemt naar een magische wereld. Wanneer kort daarop haar moeder onverwachts overlijdt, moet haar vader omwille van de politieke onrust noodgedwongen vertrekken en blijft ze achter bij haar puriteinse stiefmoeder, Maud Leggs. Samen met een radicale dominee sluit zij Coriander na maanden van ontberingen op in een kist en laat haar voor dood achter. Deze donkere periode in Corianders leven gaat gepaard met een donkere periode uit de geschiedenis van Engeland; Karel I wordt onthoofd en zijn opvolger, de puritein Oliver Cromwell, treedt streng op tegen elke vorm van luxe en plezier. Terwijl ze opgesloten zit in de kist, komt Coriander terecht in de elfenwereld, het geboorteland van haar moeder, een wereld die "gehoorzaamt aan een andere klok" dan onze wereld. Ook daar is de heerser, koning Nablus, van de troon gestoten door een donkere figuur die de lente "achter de coulissen" doet wachten, koningin Rosmore. Beiden willen alle kleuren en frivoliteit uit de wereld helpen en Coriander is de enige die daar in de elfenwereld een stokje voor kan steken.
Corianders mishandelingen hebben daarnaast ook een parallelle verhaallijn in het verleden. De koningin was immers een gemene stiefmoeder voor Corianders moeder, net zoals Maud dat voor Coriander is. Ook wat deze parallel betreft, weet Gardner het puritanisme op een impliciete manier aan de kaak te stellen. Door Maud een historisch motief te geven voor haar mishandelingen, nl. de puriteinse denk- en levenswijze, schakelt ze die gelijk met het motief van de boze koningin die handelt uit pure slechtheid. Deze parallelle structuur is gestoeld op de voorkennis van de lezers: vertrouwdheid met de (originele) sprookjes is een vereiste om Gardners visie ten volle te kunnen begrijpen. De schrijfster zet de lezer op een aantal momenten expliciet op het spoor van de parallellen. Zo zegt Coriander: "Als de koning terug is, komt het allemaal weer goed", daarmee verwijzend naar zowel Nablus als Karel II. Maar meestal is ze een stuk subtieler, waardoor lezers voor het leggen van intertekstuele verbanden meer aangewezen zijn op hun voorkennis. Coriander noemt zichzelf bv. een dienstmeid, waardoor een belangrijke link met Assepoester in de verf wordt gezet. Daarnaast lijkt het haar alsof ze "honderd jaar had liggen slapen", een uitspraak waarbij Gardner een niet mis te verstaan verband met het sprookje van Doornroosje legt. Coriander wordt ook, net als Doornroosje, op 15-jarige leeftijd terug wakker. Parallellen tussen de boze koningin en de stiefmoeder uit Sneeuwwitje zijn niet ver te zoeken wanneer haar attributen, een raaf, een spiegel en een masker, beschreven worden. Bovendien onderneemt ze pogingen om Coriander te verleiden, in dit verhaal niet met een kam of een appel, maar met betoverde schoentjes. Kenners van het originele sprookje zullen merken dat Gardner met haar schoentjes van zilverdraad, "net glazen muiltjes", teruggrijpt naar het originele sprookje waarin "muiltjes van zijde en zilver" de hoofdrol spelen, hoewel ze het ook niet nalaat een knipoog te geven aan de lezers die enkel de glazen muitjes kennen.
Lezers met een beperktere voorkennis lopen het risico Gardners impliciete vergelijking van Cromwells puritanisme met de slechtheid van koningin Rosmore te missen. Maar de flinke dosis ironie waarmee de schrijfster dat puritanisme nogmaals onder vuur neemt, zal hen waarschijnlijk níet ontgaan. Maud en de dominee stellen hun hele leven bv. in het teken van de intrede van de Here Jezus over de brug van Londen. Als uiteindelijk niet de Heer maar koning Karel II zijn intrede doet via diezelfde brug, is dat een flinke opdoffer voor alle volgelingen van Cromwell.
Een beperkt aantal intertekstuele verwijzingen wijkt impliciet maar duidelijk af van de originele sprookjes en haalt zo een aantal verhaalelementen uit die oorspronkelijke teksten onderuit. Zo verliest niet Corianders moeder maar Coriander zelf drie druppels bloed in de sneeuw, wat iets zou kunnen zeggen over hoe het verhaal verdergaat na de afloop van het boek. In Sneeuwwitje waren de druppels bloed van Sneeuwwitjes moeder immers een voorbode van haar dood en van het lot van haar ongeboren dochter. Indien ook in Ik, Coriander het bloed een profetische waarde heeft, zal Coriander mogelijk het lot van haar moeder delen en zal haar kind misschien opgevoed worden door een stiefmoeder, net als zijzelf en haar moeder. Gardner zet de idee van een definitief (gelukkig) einde al eerder in het boek op de helling door Coriander te laten verlangen "naar een ander einde voor [haar] verhaal". Hoewel ze dat andere einde ook effectief krijgt, is het definitieve karakter ervan betwijfelbaar. Gardner geeft in haar hedendaagse sprookje duidelijk te verstaan dat echte sprookjes een stuk grilliger zijn dan de oorspronkelijke en zich niet zomaar schikken naar een aantal vaste regels.
Door middel van verschillen met het originele sprookje wordt niet alleen de vaste sprookjesstructuur onderuitgehaald, Gardner heeft duidelijk ook iets te zeggen over de rol van meisjes en vrouwen in sprookjes. Coriander is namelijk niet de passieve prinses of toekomstige koningin die we uit de sprookjes van de Grimms kennen. Dat wordt voor het eerst duidelijk bij haar bezoek aan het kasteel van de prins, waar de bramen- en rozenstruiken uiteenwijken voor haar, net zoals ze dat in Doornroosje voor de langverwachte prins doen. Coriander zal uiteindelijk ook diegene zijn die haar prins redt van de boze koningin. Zij had hem in een vos veranderd en Coriander was de enige die de betovering kon verbreken.
Hoewel Gardners visie er niet vingerdik bovenop ligt, speelt de schrijfster een zodanig ingenieus spel met de intertekstualiteit dat haar houding ten opzichte van de puriteinen en een aantal stereotiepe sprookjeselementen niet mis te verstaan is. Van holle verwijzingen is geen sprake. Gardner zet de door de lezers gedeelde sprookjeskennis daarentegen zo naar haar hand dat twee onbekende werelden, die van Cromwell en die van de elfen, een flair van bekendheid krijgen. En niet veel auteurs doen haar dat na. [Lien Fret]
Andrea Oostdijk
In het door de strenge puriteinen geregeerde Engeland leeft koopmansdochter Coriander (ik-figuur) in weelde. Als haar vader een wrede puriteinse weduwe huwt, stort haar wereld in. Ze weet te ontsnappen naar het elfenrijk waar haar overleden moeder vandaan kwam en moet het daar opnemen tegen een boze koningin. Combinatie van historische roman en sprookje. Het historische gedeelte is het sterkst. De auteur heeft een eenvoudig, poëtisch taalgebruik en weet, vooral in het eerste deel van het boek, de lezer te betoveren met elegante beschrijvingen van het 17e eeuwse Engeland. Corianders avonturen in het elfenrijk zijn gek genoeg minder betoverend en komen niet boven het niveau van de gemiddelde fantasyroman uit. Coriander schrijft haar levensverhaal op bij het licht van zeven kaarsen. Elke kaars vormt een episode uit haar leven. De puriteinen zijn de schurken in dit verhaal en zeker de gebochelde dominee Arise Fell lijkt de verpersoonlijking van het kwaad. Het historische nawoord van Hans Ulrich nuanceert dit beeld iets. In Engeland enthousiast ontvangen jeugdboekendebuut van een dyslectische (!) schrijfster. Vanaf ca. 12 jaar.
Diane Thoné
ua/an/22 j
1649: Coriander woont samen met haar ouders in Londen. Haar vader is een rijke zakenman, haar moeder weet heel veel van kruiden. Er wordt zelfs over haar gefluisterd dat ze een heks is. Hun leven verloopt voorspoedig, vol liefde en geluk, totdat Oliver Cromwell de macht overneemt. En tot overmaat van ramp sterft Corianders moeder. Haar vader –een trouw adept van de koning– wordt gezocht door de volgelingen van Cromwell. Hij probeert het tij te keren door opnieuw te huwen maar niets kan baten. Hij duikt onder en moet Coriander achterlaten bij haar stiefmoeder, een weduwe die onder een hoedje speelt met een puriteinse dominee. Ze sluiten Coriander op in een kist en laten haar voor dood achter. Maar Coriander duikt weer op in een parallelle wereld, de elfenwereld, waar haar moeder vandaan kwam en waar tijd geen rol speelt. In die andere wereld winnen de kwade machten aan kracht, en Coriander is de enige die ze tegen kan houden, met de hulp van de schaduw van haar moeder. Ze moet niet alleen vechten voor haar eigen leven, maar ook voor het leven van anderen. Om te slagen moet ze een zware keuze maken, een keuze die gevolgen heeft in de twee werelden. Dit is een beetje een bizar boek. Het begint als een historische roman over de Engelse burgeroorlog, en plots zit je midden in een sprookje: zilveren schoentjes, een prins die in een vos verandert, een elfenschaduw, raven, … De problemen in beide werelden kennen dezelfde oorsprong en daardoor verlopen de overgangen naadloos. De mix van historie met fantasy is uitermate geslaagd. Het laat de schrijfster toe om met het tijdsgebruik te schuiven én om de sprookjeswereld uit te spelen tegen het puriteinse Engeland, waardoor de hardheid van de echte wereld wat verzacht. Dit boek leest als een trein. Het kluistert je vanaf het begin aan je stoel. Het verhaal wordt verteld door Coriander zelf, die je als ik-personage direct aanspreekt. Niet alleen haar taalgebruik is mooi, ook de manier waarop ze de karakters weergeeft is uitermate boeiend. Het is niet alleen een mooi verhaal, het is ook nog spannend: moord, kidnapping, een romance, … alle ingrediënten voor een echte pageturner zijn aanwezig. Last but not least, is het een zeer mooi uitgegeven boek. Dit is een aanrader voor liefhebbers van historische verhalen en van sprookjes!
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.